Το σεξ στο γάμο: Όταν οι σύντροφοι γίνονται "φιλαράκια"…

22/01/2016
Ομάδα Σύνταξης
Ζευγάρι

Μπορεί κανείς να διατηρήσει την ατομικότητά του σε μια μακροχρόνια σχέση ή γάμο; Και με το σεξ τι γίνεται; Τι συμβαίνει όταν δυο σύντροφοι αρχίζουν να μοιάζουν περισσότερο με αδέρφια ή φίλους παρά με αληθινό ζευγάρι; Στα αποτελέσματα της έρευνας, Η επικοινωνία στις ανθρώπινες σχέσεις" από το Πανεπιστήμιο Αθηνών καθημερινοί άνθρωποι μας λένε τη δική τους άποψη. 
Η διαμόρφωση του «εμείς» της σχέσης μπορεί να εκληφθεί ως απειλή για την ατομικότητα του κάθε συντρόφου. Η αυτονομία (ανεξαρτησία και ελευθερία) δεν φαίνεται να έρχονται σε σύγκρουση με την ανάγκη να είναι κανείς σε μια σχέση (αντίθετα μάλιστα, φαίνεται να βοηθούν τη σχέση):
«Μέσα στο γάμο αισθάνομαι ελεύθερη πολύ, δε με πνίγει ο γάμος, δεν υπάρχουν πολλές τέτοιες σχέσεις. Έτσι εννοώ το γάμο εγώ, να μην είσαι παντρεμένος, με την έννοια της δέσμευσης, να έχει ο καθένας την ελευθερία του. Δεν είμαι κτήμα κανενός, μόνο του εαυτού μου» (‘Ελενα, 48 ετών)
«ο καθένας έχει τη διαφορετικότητά του αλλά καταφέρνουμε, δηλαδή μέσα από αυτή τη σχέση με τις γυναίκες, κατάφερα να λέω ποιος είμαι εγώ μέσα στο ζευγάρι, πώς είμαι εγώ πώς είναι το ζευγάρι, και πώς είναι… μπορώ εγώ να μην καταπιέζω κι αυτή να μην καταπιέζει με την έννοια της ελευθερίας και της αυτονομίας μέσα σε ένα ζευγάρι, και πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης ούτως ώστε αυτή η αυτονομία να μπορεί να λειτουργήσει» (Λεωνίδας, 47 ετών)
«Δύο άνθρωποι που είναι μαζί θα πρέπει να έχουν τις ίδιες αξίες. Είναι και να μπορεί να αποδέχεται τη διαφορετικότητα του άλλου χωρίς να τη χρεώνεται ούτε να προσπαθεί να την αλλάξει. Μπορεί ο καθένας να λειτουργεί διαφορετικά απ’ ό,τι ο άλλος.» (Ελεάννα, 51 ετών)
«Συνήθως μέχρι στιγμής το αισθανόμουνα ότι .. εντάξει είμαστε μαζί, σου δίνω πολλά μου δίνεις πολλά σ’ όλα τα επίπεδα αλλά παρόλα ταύτα είμαστε διαφορετικοί άνθρωποι. Δηλαδή δεν έχω αισθανθεί ποτέ ότι γίνομαι ένα με τον άλλον. Το πράγμα αυτό που είναι το ουτοπικό. Ίσως να μην είναι πολύ.. ίσως να είναι πραγματικά ουτοπικό και να είναι ποτέ στη ζωή και να μην συμβαίνει σε κανενός τη ζωή. Δεν το γνωρίζω αυτό. Απλά μ’ αρέσει να το έχω σαν ιδανικό. Επομένως μέχρι στιγμής ήτανε δυάδα με μια κοινή ένδυση. Με ένα ρούχο κοινό. Αλλά από μέσα ήταν δυάδα σίγουρα. Εννοώ ότι σίγουρα αισθανόμουνα μέρος ενός (.) κομματιού έστω και αν ήτανε.. αρραγές αλλά αισθανόμουνα πάλι και ως μονάδα ταυτόχρονα. (.) πάλι έχει να κάνει με το εγώ. Πάλι. Ότι η ιδανική σχέση είναι 2 μηδενικά εγώ. Όταν έχεις καλή σχέση έχεις δυο εγώ τα οποία είναι σε πολύ χαμηλά. Εγώ ακόμα δεν έχω την εμπειρία των μηδενικών εγώ, κι αυτό είναι αυτό που αποκαλώ εγώ ιδανική ρομαντική, ξέρεις περίπτωση. Αλλά ναι νομίζω ότι σε κάποιες περιπτώσεις έφτασα κοντά στο πολύ χαμηλό.» (Γιάννης, 34 ετών)
Το ζήτημα της σεξουαλικότητας δεν αναφέρθηκε εύκολα ή αυθόρμητα από τους συμμετέχοντες στην έρευνά μας. Ανεξαρτήτως του αν ήταν αμηχανία, ευπρέπεια ή και τα δυο, χρειαζόταν ιδιαίτερη παρακίνηση για να περάσει η συζήτηση στο θέμα της σεξουαλικής ζωής.
Γενικά το σεξουαλικό στοιχείο αναδύεται ως μια σημαντική διάσταση της σχέσης του ζευγαριού. Η σεξουαλικότητα διαφοροποιεί τη σχέση από άλλες (π.χ. τη «φιλική» ή την «αδελφική») και, «όταν δεν πάει καλά», δημιουργούνται κάθε είδους προβλήματα στα άτομα και εντάσεις στο ζευγάρι:
«…αλλά αν δεν υπήρχε αυτό δε θα υπήρχε και αξία ας πούμε. Θα ήταν ένας πάρα πολύ καλός φίλος και όχι ο σύντροφός σου, ας πούμε. Ναι και γενικά πιστεύω ότι το σεξ παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη σχέση, το να ταιριάζεις σ’ αυτόν τον τομέα με αυτόν τον άνθρωπο ας πούμε. Ε…εντάξει, ασχέτως αν περνάς φάσεις που δε θες ή δεν ξερωγώ τι, αλλά εντάξει σα γενικό θα πρέπει να’ ναι κει και να’ ναι δυνατό, όπως η αγάπη μόνη της δεν κρατάει έτσι και το σεξ. Αλλά όλο μαζί κάτι κάνει.» (Δάφνη, 25 ετών)
«Μπορεί, ξέρω γω, ξέρεις… όταν βρίσκεσαι σεξουαλικά με τον άλλο να περνάει καλά και να περνάς καλά. Ένας απ’ τους δύο να σταματήσει να περνάει καλά σταματάν όλα! Κοίτα, το σεξουαλικό είναι μεγάλο κομμάτι σε μια σχέση. Δηλαδή για να κρατήσει μια σχέση πρέπει να υπάρχει και η σωστή σεξουαλική ζωή και δραστηριότητα. Αν δεν υπάρχει, μετά γίνεται φιλική η σχέση, πώς να στο πω; Υπάρχουν κάποια πράγματα που διαχωρίζουν τη σχέση από φιλική σε ερωτική σε οτιδήποτε. Αν σταματήσει να ηγείται το σεξουαλικό η σχέση αδυνατίζει. Θέλεις δε θέλεις να το πιστέψεις, θέλεις δε θέλεις να το δεις.» (Κυριάκος, 29 ετών)
«ε, αφού δεν κάναμε έρωτα πια, τι ήμαστε; ….η σχέση είχε γίνει αδελφοποιός, είμαστε πλέον αδέλφια… Και ξέρεις αυτό δημιουργεί εντάσεις. Να είναι άσχημη η κατάσταση, για μένα εντάξει; Γιατί υπάρχουν πολλά ζευγάρια, δυστυχώς, που βλέπω γύρω μου τα οποία δεν έχουν ερωτικές σχέσεις μεταξύ τους πια. Αλλά για μένα δεν μπορούσα να το αντέξω. Και σου λέω αντέδρασε κι ο οργανισμός μου. Αντέδρασε. Έπαθα…ξύπναγα και ήμουν η μισή μουδιασμένη. Και κάποια στιγμή αισθάνθηκα… πήγαινα στη δουλειά… και αισθάνθηκα, φοβόμουν ότι θα λιποθυμήσω. Και είπα δεν γίνεται. Πήρα μια βδομάδα άδεια και πήγα και πήρα ψυχοφάρμακα. Και δεν είναι ένας τρόπος, δεν είναι λύση αυτή. Για να συνεχίσω.» (Δήμητρα, 46 ετών)
«Το κομμάτι το σεξουαλικό ήτανε τόσο όμορφο που και πάρα πολύ σημαντικό. Πιστεύω ότι είναι ίσως και ο πιο σοβαρός λόγος για να κρατήσει ένα ζευγάρι τη σχέση του για πάρα πολλά χρόνια. Αν το ζευγάρι κουραστεί ερωτικά τότε η σχέση πρέπει να τελειώσει.» (Ντίνος, 49 ετών)
«…μετά από ένα διάστημα x, ανάλογα με τη σχέση, αυτό το οποίο είναι η αρχική καύλα τελειώνει, άρα, μετά, πρέπει ή να βάλεις την ερωτική ζωή σου σε μία βάση η οποία είναι το ψιλοξεχνάω, το οποίο κατά τη γνώμη μου δημιουργεί επιπλοκές, γιατί μετά αρχίζεις να ακούς διάφορα πράγματα, όπως άφησες τα παπούτσια σου στη μέση του διαδρόμου…» (Τάκης, 38 ετών)
Ωστόσο, η σεξουαλικότητα αποτελεί αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για την επιτυχία της (μακρόχρονης) σχέσης.
«Για να είναι ολοκληρωμένη μια σχέση πρέπει να υπάρχει πνευματική-διανοητική σύνδεση αλλά και σεξουαλική σχέση» (Μαριλένα, 43 ετών)
«Δηλαδή και η σεξουαλική μου ζωή να είναι καλά και η συναισθηματική μου ζωή να είναι καλά, και η επαγγελματική μου ζωή να είναι καλά. Αν κάπου αρχίζω και χωλαίνω αυτό έχει συνέπεια και στις άλλες ζωές σου. Δηλαδή αν τα επαγγελματικά σου δεν πηγαίνουν καλά κάποια στιγμή τα προβλήματα θα βγούνε στη σχέση σου. Αντίστοιχα αν στη σχέση σου δεν είναι καλά θα σου βγουν στην επαγγελματική σου ζωή. Αν η ερωτική σου ζωή δεν είναι καλά θα σου βγουν και στη σχέση και στα επαγγελματικά. Είναι αλληλένδετα και έχουνε και μια συνέχεια αυτά. Οπότε ναι θα πρέπει να έχεις ισορροπίες.» (Λίτσα, 36 ετών)
«…για μένα είναι σημαντικό αυτό το κομμάτι. Το σεξουαλικό. Όπως κι όλα τα άλλα, δηλαδή θέλω να επικοινωνώ και διανοητικά. Δηλαδή αν εκπέμπει σε άλλο μήκος κύματος, δεν μπορώ. Και συναισθηματικά. Δηλαδή έχω ανάγκη από βαθιά συναισθήματα.» (Πάρης, 38 ετών)
Συχνά, η σεξουαλική ζωή του ζευγαριού λειτουργεί και ως μέσο χαλάρωσης (οιονεί ψυχαγωγία) από όχι μόνον από τις δυσκολίες της σχέσης, αλλά και από τα προσκόμματα της καθημερινής ζωής:
«Το σεξ σημαντικό σε μια σχέση […]σε χαλαρώνει και θα σου λύσει τα προβλήματα—όχι θα σου τα λύσει αλλά θα σε βοηθήσει να εκτονωθείς από τις πιέσεις της μέρας.» (Γιάννης, 49)
Από το υλικό προκύπτει πως μέσα στις νέες διαπραγματευόμενες συνθήκες της σχέσης του ζευγαριού, μεταβάλλεται και η σχέση σεξουαλικότητας – τεκνοποιίας – γάμου, με έναν τρόπο εξαιρετικά ευέλικτο αλλά και ενδιαφέροντα τουλάχιστον όσον αφορά την τύχη του θεσμού του γάμου. Υπάρχουν περιπτώσεις που η σχέση θεσμοθετείται μέσω του γάμου για την τεκνοποιία, αλλά και άλλες όπου παρά τη θεσμοθέτηση, η τεκνοποιία εμπρόθετα αποκλείεται:
«Το ‘χα προγραμματίσει ότι θα αρχίσω να σκέφτομαι όχι περισσότερο το γάμο, αλλά το παιδί μετά τα 40 λέω πρέπει να κάνουμε κάτι και έγινε αυτό που έγινε. Τώρα είμαι… αυτό που είμαι σήμερα είναι γιατί είμαι μέσα στην οικογένειά μου, με το παιδί μου.» (Λεωνίδας, 47)
«Καταρχήν στο μυαλό οικογένεια ήταν με την παρουσία ενός παιδιού. Αν υπήρχε παιδί θα παντρευόμουνα. Αν δεν υπήρχε παιδί δεν με ενδιέφερε ο γάμος για το γάμο.» (Δήμητρα, 46 ετών)
«…εμείς έχουμε και κάτι ξεχωριστό ιδιαίτερο, δεν έχουμε παιδιά και αυτό είναι παράξενο στον πολύ κόσμο και είμαστε… οκτώ χρόνια παντρεμένοι και έχουμε πάρει απόφαση ότι δεν θα κάνουμε παιδιά. Εντάξει η απόφαση αυτή δεν έχει να κάνει με το όταν παντρευτήκαμε. Μάλλον όταν παντρευτήκαμε δεν είπαμε παντρευόμαστε για να είμαστε μαζί και να μην κάνουμε παιδιά, θα το δούμε θα το εξετάσουμε, στην πορεία επιλέξαμε αυτό το πράγμα.» (Θοδωρής, 45 ετών)
«…παντρευτήκαμε. Έχουμε αποφασίσει όμως ότι δεν θα κάνουμε παιδιά.» (Γιάννης, 49 ετών)
Τέλος, να σημειώσουμε ότι η γονεϊκότητα και η ευθύνη του σπιτιού φαίνεται ακόμη να βαραίνει (κάπως) περισσότερο τις γυναίκες, και ίσως γι’ αυτό ορισμένοι άντρες τούς προσάπτουν λιγότερη διαθεσιμότητα ως προς τους ίδιους ή τη σχέση:
«Στο δεύτερο γάμο η μητρότητα και το αίσθημα αποκλειστικής ευθύνης των παιδιών με έκαναν να νιώθω ότι βρίσκομαι σε μειονεκτική θέση. (…) δέχτηκα πράγματα που δεν έπρεπε να είχα αποδεχτεί. Αφού δέχεται κι αυτός να γίνουν τα πράγματα έτσι, ότι είναι πολύ σπουδαίο και επειδή ένιωθα ότι τον είχα υποχρεώσει στο παιδί…ένιωθα πάντα ότι μου έδινε πράγματα και ένιωθα υποχρεωμένη. (…) Δεν θα δεχόμουν προαγωγή. Τα παιδιά μου είναι πρώτη προτεραιότητα» (Σόνια, 43 ετών)
«οι έγνοιες (των παιδιών). Οι υποχρεώσεις που νιώθεις απέναντι στους άλλους. Δεν απελευθερώνεται το μυαλό. Δηλαδή εγώ αφιερώνω εντελώς τον εαυτό μου στη στιγμή. Αυτό είναι λίγο δύσκολο για τη γυναίκα μου ή για τη γυναίκα, γενικώς, δεν ξέρω.» (Διονύσης, 38 ετών)
«Μου άρεσαν πάρα πολύ τα παιδιά. Δεν αποκάλυπτε πολύ ο ένας απ’ τον άλλο. Δεν ξέρω, τώρα έτσι όπως τα βλέπω ήταν πολύ ωραία χρόνια. Όταν γυρνάω πίσω λέω ότι όταν κάνεις κάτι περνάς καλά, περνάς καλά. Άμα δε σου βγει ξινό, άμα περνάς καλά είσαι καλά. Τώρα δεν ξέρω αν ξαναπαντρευόμουνα. Γιατί πιστεύω ότι μπορεί να λειτούργησε αυτό που σου είπα. Παιδιά και λοιπά, είναι ένα βάρος στη σχέση.» (Μανώλης, 45 ετών)