Αν  τις τελευταίες δεκαετίες το «ασθενές» φύλο καταρρίπτει ένα – ένα τα προπύργια της ανδρικής «κυριαρχίας» και απολαμβάνει ίδια δικαιώματα στην εργασία, την κοινωνία, τις σχέσεις και την οικογένεια δημιουργώντας «ρίγη» συγκίνησης στον γυναικείο πληθυσμό. Το τελευταίο όμως από αυτά σίγουρα κανείς δεν το περίμενε και σίγουρα κανένας δεν το χαίρεται. Μιλάμε για την ανδρική υπογονιμότητα.

Γράφει ο Πέτρος Δρέττας,  Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος*

-Πώς αντιμετωπίζουμε έναν άνδρα που δυσκολεύεται να φέρει απογόνους;

Είναι η αδυναμία ενός άνδρα να αποκτήσει φυσικούς απογόνους. Η αδυναμία ενός άνδρα να αποκτήσει «συνέχεια». Όλο και πιο πολύ , όλο και πιο συχνά και στην χώρα μας νέοι ή λιγότεροι νέοι άνδρες βρίσκονται αντιμέτωποι με την αδιανόητη διάγνωση της υπογονιμότητας. Αδιανόητη για τον ίδιο, αδιανόητη για την κοινωνία αδιανόητη για την σύντροφο τους αδιανόητη για την οικογένεια τους. Αδιανόητη γιατί σε χώρες όπως η δική μας όπου η «συνέχεια» της οικογενειακής παράδοσης και του ονόματος είναι στενά συνυφασμένη με την απόκτηση παιδιού και μάλιστα αγοριού.

Αδιανόητη γιατί κοινωνικά και βιολογικά η γυναίκα επιλέγει τον σύντροφο της ζωής της με κριτήριο την ικανότητα του να της προσφέρει υγιείς και δυνατούς απογόνους. Και αυτό είναι φυσικό χαρακτηριστικό του είδους μας αν μη τι άλλο.

 

-Ο μύθος που «ενοχοποιούσε» μονάχα τη γυναίκα καταρρέει…

Μέχρι πολύ πρόσφατα στην ατομική, κοινωνική και ιατρική συνείδηση η αδυναμία απόκτησης ενός παιδιού ήταν σχεδόν αποκλειστική ευθύνη της γυναίκας.Χαρακτηριστικά ό έλεγχος του ζευγαριού ξεκινούσε – και ξεκινάει ακόμα και τώρα- από εκείνη. Το βιολογικό ρολόι υπήρχε μόνο για εκείνη. Ακόμα και η κοινωνική και ασφαλιστική μας οργάνωση είναι έτσι δομημένη για να «προλάβει» την αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας.

Ο ανδρικός παράγοντας ευθύνεται όσο και ο γυναίκειος για την υπογονιμότητα ενός ζευγαριού, δυστυχώς με αυξανόμενες τάσεις. Ο άνδρας μπαίνει στο μικροσκόπιο της ιατρικής για τα χρονικά όρια, τις βιολογικές παραμέτρους και τα αδύνατα σημεία της αναπαραγωγικής του ικανότητας.

 

-Τι κάνει τα σπερματοζωάρια αδύναμα;

Ο άνδρας δεν έχει να αντιμετωπίσει τα γυναικεία όρια που θέτει η εμμηνόπαυση. Η παραγωγή σπερματοζωαρίων δεν σταματά ποτέ. Τα σπερματοζωάρια όμως είναι ίσως τα κύτταρα εκείνα  που δέχονται την πιο αμείλικτη φυσική επιλογή. Είναι κύτταρα που γεννιούνται ανώριμα να επιτελέσουν αυτό για το οποίο έχουν δημιουργηθεί. Πρέπει να ωριμάσουν μέσα από μια μακροχρόνια και δύσκολη διεργασία που γίνεται στις εκφορητικές οδούς του σπέρματος. Και πρέπει τέλος στην προσπάθεια τους να γονιμοποιήσουν το ωάριο να «βγουν» από το σώμα , να εκτεθούν στο εξωτερικό περιβάλλον και να διεισδύσουν σε ένα «ξένο» οργανισμό. Όποιος έχει παρακολουθήσει την ταινία του Woody  Allen , μπορεί να έχει μια εικόνα του τι σημαίνει αυτό.

Τα σπερματοζωάρια για να φτάσουν στο στόχο τους πρέπει πρώτα από όλα να παραχθούν από το μόνο όργανο που είναι τόσο εκτεθειμένο σε εξωτερικούς παράγοντες. Ενώ οι ωοθήκες είναι καλά προφυλαγμένες στο εσωτερικό της κοιλίας, οι όρχεις εξαρτώνται από την εξωτερική και εσωτερική θερμοκρασία, την ακτινοβολία, ακόμα και τη φυσική, και την φυσιολογική «ταλαιπωρία» που μπορεί να προκαλέσει ένας τραυματισμός κατά την άσκηση.

Το σπέρμα μπορεί να επηρεαστεί από φλεγμονές, μικρόβια (επιδιδυμίδες προστάτης σπερματοδόχες κύστεις). Για να γονιμοποιήσουν τα σπερματοζωάρια πρέπει να αντέξουν ένα εξαιρετικά εχθρικό – αντίθετα από ότι νομίζαμε- περιβάλλον. Τον κόλπο, την μήτρα και τις σάλπιγγες.

 

-Πόσο δύσκολη είναι η γονιμοποίηση;

Το αναπαραγωγικό περιβάλλον  της γυναίκας μέσω τις φυσικής επιλογής θα αναζητήσει και θα βρει το καλύτερο ΕΝΑ σπερματοζωάριο για την γονιμοποίηση, τι και αν αυτά παράγονται κατά εκατομμύρια αν όχι δισεκατομμύρια στην ζωή ενός άνδρα.

Φλεγμονές στο αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας, όπως συμβαίνει με τα αντισπερμικά αντισώματα, ή τις διαταραχές του ακροσώματος είναι μερικά από τα εμπόδια που θα πρέπει να αντιμετωπίσει το σπερματοζωάριο.

Και ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι η φυσιολογική γονιμοποίηση αν όλα είναι καλά έχει 25% πιθανότητα να συμβεί!

 

-Ποιο ρόλο παίζει η τεστοστερόνη στη γονιμότητα του άνδρα;  Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν αρνητικά τη γονιμότητα του άνδρα;

Οι όρχεις δεν είναι αυτόνομα όργανα. Για να λειτουργήσουν χρειάζονται ορμόνες. Κυρίως τεστοστερόνη που οι ίδιοι παράγουν. Και η τεστοστερόνη μοιάζει στις μέρες μας να έχει χρονικούς περιορισμούς. Μετά τα 35 η τεστοστερόνη μειώνεται σε όλους τους άνδρες. Θα πρέπει να γνωρίζουμε όμως ότι η παραγωγή της επηρεάζεται πολύ από την γενική κατάσταση της ανδρικής υγείας. Παχυσαρκία, δυσλιπιδαιμία, θυρεοειδοπάθειες, μεταβολικό σύνδρομο, stress– είναι νοσήματα που παίζουν σημαντικό ρόλο. Εμφανίζονται κυρίως στην τρίτη και τέταρτη δεκαετία της ζωής, στη χρονική περίοδο δηλαδή που οι άνδρες στην Ελλάδα θέλουν να κάνουν παιδί.  

 Ο άνδρας παράγει ένα «κουβά» τεστοστερόνη. Στις μέρες μας κάτι ή διατροφή- δες φυτοοιστρογόνα- ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής- έλλειψη άσκησης, λήψη πολλών φαρμάκων για το παραμικρό, κάπνισμα- κάνουν τον «κουβά» αυτό όλο και πιο άδειο!

 Ακριβώς όμως επειδή η παραγωγή σπερματοζωαρίων είναι τόσο «εκτεθειμένη» μας δίνει την δυνατότητα να προλάβουμε και να θεραπεύσουμε πολλές φορές τις διαταραχές της. Πρόληψη που σχετίζεται άμεσα με την γενική κατάσταση της υγείας, αλλά και την σεξουαλική, βιολογική και επαγγελματική ζωή ενός άνδρα και την συμπεριφορά του.  Σίγουρα το βιολογικό ρολόι ενός άνδρα  δε σταματά όπως εκείνο της γυναίκας. Θέλει σίγουρα όμως ένα καλό «κούρδισμα». 

Ο Π. Δρέττας είναι Διευθυντής του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών.