Πώς θα επιλέξω τον άνδρα που θα παντρευτώ;

Είμαι 31 ετών, όσες σχέσεις έχω κάνει μέχρι σήμερα δεν είχαν ευτυχή κατάληξη. Συνήθως με τους άνδρες περνάμε καλά για ένα χρονικό διάστημα και μετά από λίγο τα πράγματα αρχίζουν και χαλάνε. Μέχρι σήμερα, δεν είχα σκεφτεί σοβαρά ποιους άνδρες επιλέγω να έχω στη ζωή μου, μεγαλώνω όμως και αρχίζω να σκέφτομαι διαφορετικά…κάποτε πίστευα ότι ένας άνδρας πρέπει να σε έλκει πολύ ερωτικά. Ήταν για μένα, η βασική αρχή της ερωτικής χημείας. Περνώντας τα χρόνια άρχισαν να με ενδιαφέρουν και άλλα πράγματα, το χιούμορ ας πούμε, τα ενδιαφέροντα του άλλου το να περνάμε καλά μαζί. Αλλάζουν τα κριτήρια δηλαδή όσο μεγαλώνω στις τελευταίες μου σχέσεις ψάχνω πολύ την ασφάλεια. Επειδή έχω συζητήσει με τις φίλες μου αρκετές φορές το θέμα, όλες μου λένε ότι το παρακάνω. Κάποιες μου λένε ότι επιλέγω συνήθως τον ίδιο τύπο άνδρα. Είναι μεγαλύτερος σε ηλικία, είναι πολύ σοβαρός…με κάνει να πιστεύω ότι θα περάσουμε όλη μας τη ζωή μαζί… Είναι καλό όμως, μια γυναίκα να βασίζεται τόσο πολύ στην ασφάλεια; Αναρωτιέμαι πολλές φορές μήπως κάνω λάθος που τον τελευταίο καιρό, είναι το βασικό κριτήριο επιλογής συντρόφου. Η ασφάλεια αυτή που μου προσφέρουν διαρκεί λίγο, στην αρχή της σχέσης. Μετά βγαίνουν στην επιφάνεια η αδιαφορία, η έλλειψη ενδιαφέροντος, ακόμα και η απιστία και καταλήγουμε σε χωρισμό. Έχω σκεφτεί πολλές φορές πώς επιλέγω με λάθος κριτήρια. Αλλά ποια είναι τα σωστά κριτήρια; Τελικά η χημεία στον έρωτα υπάρχει; 

Χριστίνα , αναγνώστρια του boro.gr από την Πάτρα.

Νομίζουμε ότι το θέμα το οποίο σχολιάζετε στην επιστολή σας έχει απασχολήσει τις περισσότερες γυναίκες. Θα θέλαμε να σας απαντήσουμε με ένα κείμενο του συνεργάτη μας ψυχιάτρου- ψυχοθεραπευτή, κυρίου Ματθαίου Γιοσαφάτ. Δείτε πώς αναλύει την επιλογή του συντρόφου και ποιο ρόλο παίζουν οι ασυνείδητοι παράγοντες.

Aυτό που προσφέρει ίσως η ψυχαναλυτική οπτική είναι ότι υπάρχουν συνειδητοί και ασυνείδητοι παράγοντες στην επιλογή συντρόφου. Ένα μεγάλο κομμάτι της ψυχικής μας ζωής είναι ασυνείδητο. Αυτή είναι η βάση της ψυχανάλυσης. Όπως και τις σωματικές λειτουργίες μερικές τις αντιλαμβάνεστε και μερικές όχι, γίνονται μέσα μας, στο συκώτι μας, στα νεφρά μας κτλ. Είναι δύσκολο να αποδεχτεί κανείς, γιατί περιορίζει λίγο την ελευθερία του ανθρώπου, ότι το ίδιο γίνεται με τις αποφάσεις μας. Πολλές είναι συνειδητές και άλλες είναι ασυνείδητες, επηρεάζονται δηλαδή από πράγματα που έχουμε μέσα μας χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Αυτή είναι ουσιαστικά η βάση της ψυχανάλυσης.

Τώρα στο γάμο τι έχουμε; Έχουμε ασφαλώς συνειδητές επιλογές. Οι συνειδητές επιλογές αφορούν κοινωνικές καταστάσεις όπως είναι η φυλή, η θρησκεία, η κοινωνική τάξη, η μόρφωση, όλα αυτά με τα οποία επιλέγουμε σχεδόν αυτόματα. Δεν είναι εύκολο να παντρευτείς έναν μαύρο άμα είσαι άσπρος, έναν ξένο… Παρόλο  που τώρα έχουμε μεγάλα προβλήματα, γιατί με την παγκοσμιοποίηση οι άνθρωποι έχουν αναμιχθεί παντού και έχουμε ήδη, και θα έχουμε, πολλά προβλήματα με τους γάμους. Δεν είναι θέμα ρατσισμού ή όχι, αλλά είναι πολύ δύσκολο δυο άνθρωποι από διαφορετικές κουλτούρες να ταιριάξουν, γιατί κουβαλάνε μέσα τους στοιχεία της δικής τους κουλτούρας και ο καθένας θέλει να μεγαλώσει και τα παιδιά με αυτά που έμαθε στη χώρα του, στην οικογένειά του κτλ., τα οποία σε μερικές περιπτώσεις είναι τελείως διαφορετικά. Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα σήμερα με τους μετανάστες και θα γίνει μεγαλύτερο. Το είδα δεκαπέντε χρόνια στο Λονδίνο, που δούλευα με οικογένειες και είχα ζευγάρια πολλών εθνοτήτων, θρησκειών, χρώματος κτλ.

Το άλλο κομμάτι συνειδητών παραγόντων είναι η προσωπικότητα, οι προτιμήσεις, η μόρφωση, τα ενδιαφέροντα, ακόμη και η μουσική που προτιμούν. Είναι πάρα πολύ δύσκολο αν δυο άνθρωποι είναι διαφορετικοί, φαίνεται αργότερα. Γιατί άλλο είναι να έχεις κοπέλα έξω και να θέλει να ακούει το ένα και ο άλλος το άλλο, και άλλο να την έχεις μια ζωή και μέσα στο ίδιο σπίτι. Αυτά είναι θέματα προσωπικότητας, αλλά πάλι ο καθένας τα καταλαβαίνει από πριν.

Ο τρίτος και σημαντικός παράγοντας στην αρχή είναι η εξωτερική εμφάνιση, αυτό που λέει ο κόσμος χημεία ή έλξη, το πόσο μας συγκινεί κάποιος ερωτικά. Που και αυτό δεν είναι μόνο η εμφάνιση , η ομορφιά, αν ένας είναι όμορφος ή όχι ασφαλώς παίζει ρόλο, αλλά ένα σωρό άνθρωποι διαλέγουν ποικίλους ανθρώπους – και ευτυχώς, γιατί όσοι δεν είμαστε υπερβολικά όμορφοι θα μέναμε χωρίς σύντροφο. Λοιπόν, πέρα από αυτές τις τρεις μεγάλες ομάδες συνειδητών παραγόντων που παίζουν σημαντικότατο ρόλο, υπάρχουν και ασυνείδητοι παράγοντες.

Και όσο πιο ώριμος είναι κάποιος, τόσο οι ασυνείδητοι παράγοντες παίζουν μικρότερο ρόλο.

Εκεί οι ασυνείδητοι παράγοντες, οι κοινωνικοί που είπαμε, η μόρφωση, τα κοινά ενδιαφέροντα, η σωματική έλξη και λοιπά, παίζουν το βασικότερο ρόλο. Όταν δηλαδή κάποιος έχει αρκετά προβλήματα, τα οποία αρχίζουν όλα στην παιδική ηλικία και μετά είναι ασυνείδητα, γιατί απωθούνται στα πρώτα χρόνια της ζωής, τόσο οι επιλογές του επηρεάζονται από αυτό.

Και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό για μας, γιατί δεν είναι μόνο η επιλογή συντρόφου – μια από τις σημαντικότερες επιλογές στη ζωή – γιατί καθορίζει το γάμο μας, πως θα μεγαλώσουμε τα παιδιά μας και λοιπά, οπότε η ευτυχία του ανθρώπου καθορίζεται από αυτό και από τη δεύτερη μεγαλύτερη επιλογή που είναι η επιλογή επαγγέλματος. Είναι και η επιλογή επαγγέλματος που καθορίζεται από ασυνείδητους παράγοντες σε σημαντικό βαθμό, όπως και ένας σωρός από προτιμήσεις μας, ακόμα και η φυσική προτίμηση για ένα άντρα ή μια γυναίκα, η έλξη. Επαναλαμβάνω: όσο πιο ανώριμος είναι ένας άνθρωπος, τόσο πιο πολύ πάει στα τυφλά, δηλαδή ωθείται από πράγματα που έχει μέσα του. Όσο πιο ώριμος, τόσο πιο ελεύθερος. Άρα η θεραπεία, λέω εγώ, είναι μια απελευθέρωση. Η ψυχαναλυτική θεραπεία κάνει κάποιον να καταλάβει τους ασυνείδητους παράγοντες, όσο είναι δυνατό, ώστε να μπορεί μετά να επιλέξει ελεύθερα σαν ενήλικος, ώριμος, λογικός άνθρωπος, αλλιώς το παιδάκι μέσα του, στο ασυνείδητο, καθορίζει και τι δουλειά θα κάνει και με ποιους θα μπλέξει και τι πεποιθήσεις θα έχει.

Η ωριμότητα του ανθρώπου τι σημαίνει;

Ότι περνάει τα διάφορα στάδια ανάπτυξης από την εμβρυική ζωή μέχρι την ενήλικη, παρόλο που και τότε συνεχίζεται η ανάπτυξη με έναν ορισμένο τρόπο. Αυτός καθορίζεται βασικά από τα γονίδια, τα οποία όμως δεν μπορούμε να αλλάξουμε. Τώρα ξέρουμε ότι τα γονίδια επηρεάζονται πάρα πολύ από το περιβάλλον, μεταλλάσσονται, δηλαδή έχουν κάποια «καπελάκια» πάνω που επηρεάζονται πάρα πολύ στα πρώτα χρόνια της ζωής από το περιβάλλον. Και έτσι το θέμα αν είναι όλα κληρονομικά ή επίκτητα δεν είναι σωστό: είναι και τα δυο. Όπως είπα τα γονίδια δεν γίνεται να τα αλλάξουμε.

Η επίδραση των παιδικών χρόνων…

Αλλάζει πολύ η επίδραση του περιβάλλοντος, που είναι βασικά η μητέρα τα πρώτα χρόνια, και μητέρα εννοώ οποιονδήποτε φροντίζει ένα παιδί. Μπορεί να είναι ο πατέρας, μπορεί το μητρικό περιβάλλον, μπορεί να είναι κάποιος άλλος. Αρχίζει από την εμβρυική ζωή. Σήμερα ξέρουμε ότι έχει μεγάλη επίδραση στο αν θα βγει κάποιος ευαίσθητος, με τάση προς νεύρωση, αν το νευρικό του σύστημα θα έχει επηρεαστεί από τι άγχος της μητέρας, από τη σχέση της μητέρας με τον πατέρα όταν είναι έγκυος η γυναίκα, από το αν καπνίζει, αν τρώει σωστά, αν έχει όλα αυτά που ξέρουμε, αν είναι η ίδια ευχαριστημένη. Ξέρουμε ότι οι μελαγχολικές, εκείνη την εποχή, γυναίκες δημιουργούν προβλήματα στον εγκέφαλο του παιδιού και το βλέπουμε όταν γεννηθεί. Τώρα μελετάται η επίδραση της ενδομήτριας ζωής. Από κει και πέρα τα τελευταία 5-10 χρόνια, έχει μελετηθεί η επίδραση του πρώτου χρόνου ζωής. Εκεί καθορίζονται, για μένα, τα 70-80% του τι είμαστε εμείς σαν προσωπικότητες, πέρα από τα γονίδια, τι επιλογές θα κάνουμε κτλ. Τώρα πως γίνεται αυτό; Δεν μπορούμε να τα ξέρουμε όλα, βέβαια, αλλά ένα κομμάτι πλέον είναι αν το παιδί θα αποκτήσει ασφάλεια, γιατί βγαίνει σε έναν κόσμο που δεν ξέρει τι του γίνεται και έχει φοβερό άγχος θανάτου. Όλα τα νεογέννητα ζώα έχουν αυτό το άγχος: θα επιβιώσω; Ποιος θα με βοηθήσει; Το περιβάλλον; Η μητέρα;

Αν η μητέρα είναι αρκετά καλή – γιατί τέλεια δεν είναι καμία – και μου δώσει μια αίσθηση ασφάλειας, ότι κάποιος με φροντίζει, κάποιος με αγαπάει, ε, τότε το παιδί αποκτά μια κάποια αυτοπεποίθηση, θεωρεί ότι αξίζει, ότι μπορεί να αγαπηθεί από την μητέρα, και αυτό δημιουργεί την βάση να αγαπήσει αργότερα και αυτό άλλα άτομα. Μπορεί να ερωτεύεται με πάθος αλλά δεν μπορεί να αγαπήσει. Και επειδή αυτό είναι μια μεγάλη ανάγκη, αργότερα, αν οι άνθρωποι δεν το έχουν πάρει αυτό από τη μητέρα τους, είναι πολύ δύσκολο να αγαπήσουν και οι ίδιοι. Πώς να εξηγήσεις τώρα τι είναι αγάπη; Δεν είναι μόνο η μαμά να λέει «σ’ αγαπώ» και λοιπά. Εξαρτάται από τον τρόπο που το κοιτάει, που το πιάνει, που το μυρίζει, που ενδιαφέρεται, που καταλαβαίνει τις ανάγκες του, που του δίνει μια ασφάλεια.

Όταν το βρέφος δεν μπορεί να μιλήσει, πρέπει η μάνα να είναι τότε εκεί γι’ αυτό. Τα ίδια κάνουμε και οι θεραπευτές όταν θεραπεύουμε ανθρώπους: προσπαθούμε να καταλάβουμε για λογαριασμό τους, να βάλουμε σε λέξεις αυτά που πέρασαν οι άνθρωποι μια εποχή που δεν ήταν καν λεκτική, και που είναι τώρα θαμμένα. Αυτά τα βλέπουμε στην ψυχαναλυτική θεωρεία, όταν οι άνθρωποι παλινδρομούν σ’ αυτές τις ηλικίες. Πολλές φορές μου έχει συμβεί πραγματικά μορφωμένοι άνθρωποι, π.χ. καθηγητής Πανεπιστημίου, και να κάθεται να κλαίει σαν μπέμπης και να λέει ότι δεν τον αγαπάω. Οπότε ένα τέτοιο παιδί μετά θα μεγαλώσει και θα ζητήσει αυτή την αγάπη με διάφορους τρόπους: θα κάνει επιλογή επαγγέλματος τέτοια για να βρει δουλειά να τον αγαπάνε, θα γίνει ηθοποιός, ψυχοθεραπευτής, παπάς, ένα σωρό τέτοιες δουλειές μέσα από τις οποίες παίρνουμε αγάπη ή προσπαθούμε να πάρουμε αγάπη.

Απόσπασμα από το βιβλίο “Εγώ εσύ και οι άλλοι” που κυκλοφόρησε το 2011 από τις εκδόσεις ΑΡΜΟΣ. 

Σχετικά άρθρα