Κοινωνικές φοβίες στο παιδί: Τα λάθη που κάνουν οι γονείς

<p>Ο 12χρονος Κέβιν ήταν ένα πολύ φοβισμένο παιδί. Ήταν λεπτοκαμωμένος και χλωμός, με τρεμάμενη φωνή και μιλούσε τόσο σιγά που δυσκολευόσουν να τον καταλάβεις. Ήταν μέτριος μαθητής κι η δασκάλα του τον είχε συμβουλεύσει να πάει σε επαγγελματικό σχολείο. «Ούτε συζήτηση», είχε πει ο πατέρας του. «Θα πάει στο γενικό . Θα τα καταφέρει. Μόνο αν τελειώσει το γενικό λύκειο μπορεί να κάνει κάτι στη ζωή του. Το βλέπω κι απ’ τον εαυτό μου. Αν δεν είχα το απολυτήριο, δεν θα μου έκαναν όλοι τεμενάδες στη δουλειά! Δεν το συζητάω. Θα πάει στο γενικό λύκειο. Να μάθει πέντε πράγματα παραπάνω! Αργότερα θα μ’ ευγνωμονεί!».</p>
<p>Όπως μου διηγείται ο Κέβιν σε μια συμβουλευτική συνεδρία, «όταν <span style="text-align: justify;">πήγαινα τέταρτη δημοτικού με υποχρέωναν να μελετάω δυο ώρες κάθε I απόγευμα, παρόλο που δεν είχαμε τόσα πολλά μαθήματα. Μετά έπρεπε να τους δείξω τι είχα κάνει. Κι αν είχα λάθη, γινόταν χαμός».</span></p>
<p>«Σε βοηθούσαν στα μαθήματα;».</p>
<p>«Όχι, καθόμουν μόνος στο δωμάτιό μου και διάβαζα». . «Κι αλίμονο έτσι και σηκωνόμουν να πάω στην τουαλέτα. “Τι  κάνεις εκεί Κέβιν;", ρωτούσε η μαμά. “Πρέπει να διαβάσεις!”.</p>
<p>Σκέφτεται λίγο: «Το μόνο που κάνουν οι γονείς μου είναι να γκρινιάζουν». Με κοιτάζει: «Κι όταν παίρνω κακούς βαθμούς, δεν θέλουν να το κουβεντιάσουμε το θέμα. Θεωρούν ότι θα 'πρεπε να ντρέπομαι και με στέλνουν στο δωμάτιό μου».</p>
<p>Ο Κέβιν έχει όμως και πολλά άλλα ενδιαφέροντα. «Πιο πολύ απ’ όλα μου άρεσε να φροντίζω τα δυο κουταβάκια μου».</p>
<p>«Γιατί λες σου άρεσε; Δεν σου αρέσει πια;».</p>
<p>«Τα σκότωσε ο πατέρας μου, για να μη μου αποσπούν την προσοχή από τα μαθήματα!».</p>
<p>Αυτό το γεγονός προκάλεσε σοκ στον Κέβιν. Σε μια κρίση οργής, έσκισε όλα του τα σχολικά βιβλία και δεν ήθελε να ξαναπάει πια σχολείο. Οι γονείς του άρχισαν τις απειλές («Θα καταλήξεις σκουπιδιάρης!»), σιγά σιγά ρμως έριχναν τους τόνους («Καλά, θα φωνάξουμε την αστυνομία. Θα σε τάρουν αυτοί να σε πάνε στο σχολείο!» ή «Αν δεν πας σχολείο, θα βάλουν τον μπαμπά στη φυλακή!»). Ο Κέβιν ξαναγύρισε με μισή καρδιά στο σχολείο, παρουσίαζε όμως σοβαρά μπλοκαρίσματα και προβλήματα μάθησης.</p>
<p style="text-align: justify;"><strong></strong>Ας δούμε κάποια χαρακτηριστικά της ανατροφής του παιδιού που είναι πιθανό να οδηγήσουν στη δημιουργία κοινωνικών φόβων:</p>
<p style="text-align: justify;">Οι φόβοι εμφανίζονται, όταν οι γονείς έχουν μεγάλες προσδοκίες από τα παιδιά τους, αλλά τους προσφέρουν ελάχιστη βοήθεια και υποστήριξη στην πορεία της ανάπτυξής τους. Όταν η συμπεριφορά των γονιών απέναντι στο παιδί χαρακτηρίζεται από ασυνέπεια, έλλειψη στοργής, υπερβολική αυστηρότητα, συνεχή αρνητικά σχόλια και τιμωρίες για τους κακούς βαθμούς, το παιδί αποθαρρύνεται και νιώθει συναισθηματική ανασφάλεια. Το πρόβλημα είναι ακόμα πιο έντονο, όταν δεν υπάρχει ζεστασιά στις διαπροσωπικές σχέσεις.</p>
<p style="text-align: justify;">-Τα παιδιά χρειάζονται φροντίδα αλλά όχι υπερπροστασία. Φροντίδα σημαίνει ότι λαμβάνουμε υπόψη την προσωπικότητα του παιδιού, εξηγούμε τη συμπεριφορά του ανάλογα με τη συγκεκριμένη κατάσταση και την ηλικία του, το ενθαρρύνουμε να πειραματιστεί, να αναπτύξει την αυτονομία του και να αναλάβει ευθύνες, του προσφέρουμε ζεστασιά και υποστήριξη. Η υπερπροστασία είναι ακριβώς το αντίθετο: Δεν βλέπει το παιδί εδώ και τώρα, αλλά σ’ ένα φανταστικό μέλλον («Διάβασε, αλλιώς δεν θα τα καταφέρεις στο σχολείο!»), συγκρίνει το παιδί με άλλα παιδιά («Ο Γιοχάνες είναι ξεφτέρι – κι είναι μισό χρόνο μικρότερος από σένα!»). Η υπερπροστασία δεν σέβεται την αυτονομία του παιδιού («Τι, δεν το ξέρεις ακόμα!»). Δεν ζητάει καμιά ευθύνη από το παιδί, περιορίζει ή καταπνίγει την επιθυμία του για παιχνίδι κι εξερεύνηση («Είναι επικίνδυνο!» — «Δεν είναι ακόμα για σένα!»).</p>
<p style="text-align: justify;">-Ετσι οι γονείς υποτιμούν την ικανότητα του παιδιού να βρίσκει λύσεις στα προβλήματα, αναλαμβάνοντας να τα λύσουν οι ίδιοι. Μέσα στην οικογένεια δεν υπάρχει ζεστασιά, υπάρχει καύσωνας, μια αποπνικτική ατμόσφαιρα που δεν αφήνει το παιδί ν’ αναπνεύσει και δεν το βοηθά να αποκτήσει αυτονομία. Τα παιδιά που έχουν υπερπροστατευτικούς γονείς είναι συνήθως υπερβολικά φοβισμένα, έχουν ελάχιστη αυτοπεποίθηση, θεωρούν τον εαυτό τους ανίκανο -γενικά δείχνουν δυσαρεστημένα και ανασφαλή. Η υπερπροστασία δεν αφήνει τα παιδιά να νιώσουν τη σιγουριά ενός πραγματικά ισχυρού συναισθηματικού δεσμού. Τα παιδιά αυτά συχνά στενοχωριούνται πολύ και σταματούν να παίζουν, όταν η μητέρα ή κάποιο άλλο κοντινό τους πρόσωπο φύγει από κοντά τους. Δεν μπορούν ν’ αποχωριστούν τους γονείς και δεν δημιουργούν σχέσεις με άλλα πρόσωπα. Είναι φοβισμένα, δεν παίρνουν πρωτοβουλίες και δεν αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες.</p>
<p>Πίσω από αυτή την υπερβολική επιβάρυνση των παιδιών κρύβονται διάφορα πολύπλοκα κίνητρα: Πολλοί γονείς έχουν μια τελειομανία στο θέμα της ανατροφής, με αποτέλεσμα να συγκεντρώνουν την προσοχή τους περισσότερο στο καθήκον της ανατροφής παρά στο παιδί. Αυτή η στάση δεν ευνοεί την επικοινωνία, το συναισθηματικό δέσιμο και τη δημιουργία εμπιστοσύνης, αντίθετα απομακρύνει το παιδί.</p>
<p>Οι τελειομανείς γονείς ζουν με την αυταπάτη ότι κάθε πρόβλημα της ανατροφής μπορεί να λυθεί αμέσως, αρκεί να έχουν τις απαραίτητες γνώσεις. Θέλουν οπωσδήποτε την επιτυχία και γι’ αυτό καταπιέζουν τον εαυτό τους, καταπιέζοντας έτσι και τα παιδιά τους. Θεωρούν ότι τα πάντα πρέπει να λειτουργούν άψογα, χωρίς τριβές. Οτιδήποτε διαταράσσει το παιδαγωγικό τους σύστημα πρέπει να απομακρύνεται ή να διορθώνεται με τη σωστή μέθοδο.</p>
<p>κείμενο της ψυχολόγου Dr Rogge- Απόσπασμα από το βιβλίο "Δίνοντας και παίρνοντας μαθήματα ανατροφής". Ευχαριστούμε τις εκδόσεις Θυμάρι για την ευγενική παραχώρηση του υλικου. </p>

Σχετικά άρθρα