<p style="text-align: justify;">Η κατάθλιψη σε παιδιά και εφήβους θεωρείται ως ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων λογω των επιπτώσεών της στη ζωή τους (Kirchner, Yoder, Kramer, Lindsey, &amp; Thrush, 2000). Η κατάθλιψη στα παιδιά και τους έφηβους έχει συσχετιστεί με αρνητικά φαινόμενα όπως κοινωνική απομόνωση, σχολική αποτυχία, έλλειψη ικανότητας για ευχαρίστηση, πιθανότητα εκδήλωσης διαταραχής άγχους</p>
<p style="text-align: justify;">Εμπειρικά δεδομένα ότι παιδιά σχολικής ηλικίας μπορεί να υποφέρουν από κατάθλιψη κατέρριψαν τη μέχρι τώρα παραδοχή ότι αυτή η ηλικιακή ομάδα παιδιών είναι αναπτυξιακά ανώριμη προκειμένου να βιώνει συμπτώματα κατάθλιψης (Κλεφτάρας, 2011). Στις μέρες μας η παιδική κατάθλιψη αποτελεί πλέον μιαν αναγνωρισμένη κλινική διαταραχή. Επιστημονικές μελέτες μάλιστα έχουν καταδείξει ότι η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί πολύ πιο νωρίς, ακόμη και στην προσχολική ηλικία, η οποία εάν διαρκέσει, μπορεί να αποτελέσει ένδειξη κατάθλιψης μεταγενέστερα στη μεγαλύτερη παιδική ηλικία (Luby, 2010. Luby, Belden, &amp; Spitznagel, 2006. Luby, Heffelfinger, Koenig-McNaught, Brown, &amp; Spitznagel, 2004. Stalets &amp; Luby, 2006). Λαμβάνοντας υποψη τον ισχυρισμό ότι η ψυχοπαθολογία των παιδιών προσχολικής ηλικίας ομοιάζει με αυτή των μεγαλύτερων παιδιών υποστηρίζεται ότι η βασική «αρχιτεκτονική των παραγόντων κινδύνου» ξεκινά ήδη από την προσχολική ηλικία (Angold &amp; Egger, 2007).</p>
<p style="text-align: justify;">Στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, η κατάθλιψη, σε πιο ήπιες περιπτώσεις η καταθλιπτική συμπτωματολογία, συνήθως περνά απαρατήρητη επειδή τα παιδιά δεν μπορούν να εκφράσουν λεκτικά τα δυσάρεστα συναισθήματά τους, ενώ η εκδήλωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης διαφοροποιείται σε κάθε στάδιο ανάπτυξης των παιδιών. Το γεγονός, μάλιστα, ότι γονείς, εκπαιδευτικοί και μερικές φορές και ψυχολόγοι δεν εξετάζουν την πιθανότητα κατάθλιψης σε παιδιά προσχολικής ηλικίας (Domenech-Llaberia, Vinas, Pla, Jane, Mitjavila, et al., 2009), καθιστά όχι μόνο αναγκαία αλλά και επιτακτική την αναγνώριση των συμπτωμάτων της παιδικής κατάθλιψης όσο το δυνατό νωρίτερα</p>
<p style="text-align: justify;">Το φαινόμενο της παιδικής κατάθλιψης</p>
<p style="text-align: justify;">Η αποδοχή της κατάθλιψης από τους ειδικούς ως πρoβλήματος στα παιδιά και τους έφηβους έγινε μόλις τα τελευταία 20 χρόνια, γεγονός που οφείλεται σύμφωνα με τους Kleftaras και Didaskalou (2006) στους εξής λόγους: 1) Μέχρι τώρα επικρατούσε η αντίληψη ότι η κατάθλιψη δεν μπορεί να εμφανιστεί πριν την εφηβεία. Η αντίληψη αυτή είναι επηρεασμένη από το ψυχαναλυτικό μοντέλο με βάση το οποίο η ανάπτυξη του </p>
<p style="text-align: justify;">Υπερεγώ ολοκληρώνεται στην εφηβεία. 2) Πολλά καταθλιπτικά παιδιά θεωρούνται συνήθως «τα καλύτερα» παιδιά, διότι συμπεριφέρονται όμορφα, έχουν καλούς τρόπους, δεν ενοχλούν τους συμμαθητές τους και τον εκπαιδευτικό, και δεν παρεμποδίζουν τη μαθησιακή διαδικασία και 3) ο κοινωνικά αποδεκτός τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρονται τα παιδιά με συναισθηματικές δυσκολίες συχνά οδηγεί τους εκπαιδευτικούς να προσανατολίσουν την προσοχή τους στην αντιμετώπιση των πιεστικότερων αντιδράσεων των παιδιών με συμπεριφορικές δυσκολίες σε βάρος των πρώτων.</p>
<p style="text-align: justify;">Μερικά συμπτώματα κατάθλιψης είναι φυσιολογικά και αναμενόμενα. Τα παιδιά που χάνουν αγαπημένα πρόσωπα – υποφέρουν από κάποιο χαμό, πραγματικό ή φανταστικό, όπως όταν αλλάζουν αχολείο , φίλους, αισθάνονται άσχημα για μέρες  εβδομάδες. Αυτά τα συμπτώματα δεν αποτελούν κλινική εικόνα κατάθλιψης, αλλά καταθλιπτική διάθεση (Willis, 1996). Αν και υπάρχουν ποιοτικές διαφορές ανάμεσα στη διαταραχή κατάθλιψης και σε πιο ήπια συμπτώματα καταθλιπτικής διάθεσης, έχει βρεθεί ότι τα ήπια συμπτώματα κατάθλιψης έχουν αρνητική επίδραση στα παιδιά, τους έφηβους και τους ενήλικες (Nolen-Hoeksema &amp; Girgus, 1994). Στη βιβλιογραφία απαντώνται δύο κυρίαρχες προσεγγίσεις σχετικά με την περιγραφή των χαρακτηριστικών και των συμπτωμάτων της παιδικής κατάθλιψης (Leon, Kendall, &amp; Garber, 1980). Σύμφωνα με την πρώτη προσέγγιση, η κατάθλιψη στα παιδιά παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τους ενήλικες και έκδηλα χαρακτηριστικά όπως λύπη, μελαγχολική διάθεση, έλλειψη ενδιαφέροντος &lt; ευχαρίστησης σε δραστηριότητες, αισθήματα αναξιότητας, αλλαγή στην όρεξη, στο βάρος, στα επίπεδα δραστηριοτήτων και στον ύπνο. Για τα παιδιά από την προσχολική ηλικία μέχρι την εφηβεία χρησιμοποιούνται τα ίδια διαγνωστικά κριτήρια που αναφέρονται και στους ενήλικες, ανεξάρτητα από το αναπτυξιακό επίπεδο των παιδιών (Sterba, Egger, &amp; Angold, 2007).</p>
<p style="text-align: justify;">Η δεύτερη προσέγγιση υποστηρίζει τη διαφοροποίηση της κατάθλιψης στα παιδιά από αυτήν στους ενήλικες. Έτσι, παράλληλα με τα έκδηλα χαρακτηριστικά που εντοπίζονται στην κατάθλιψη των ενηλίκων, η παιδική κατάθλιψη μπορεί να εκδηλωθεί με έμμεσο τρόπο, ως «συγκαλυμμένη κατάθλιψη», &lt; με «καταθλιπτικά ισοδύναμα» , όπως για παράδειγμα ροπή στα ατυχήματα, υπερκινητικότητα, επιθετική συμπεριφορά, σωματικές ενοχλήσεις, νυκτερινή ενούρηση, μαθησιακές δυσκολίες και σχολική φοβία </p>
<p style="text-align: justify;">Η κλινική εικόνα της κατάθλιψης στα παιδιά προσχολικής ηλικίας χαρακτηρίζεται κυρίως από τα «τυπικά συμπτώματα» όπως θλίψη και/ή οξυθυμία (το 98% των παιδιών προσχολικής ηλικίας με κατάθλιψη παρουσιάζουν αυτά τα συμπτώματα), αδράνεια και ανηδονία που εκδηλώνεται ως έλλειψη ευχαρίστησης για δραστηριότητες και παιχνίδι (παιδιά προσχολικής ηλικίας με αυτά τα συμπτώματα έχουν μεγάλη πιθανότητα να έχουν κατάθλιψη), προβλήματα διατροφής και ύπνου, χαμηλή αυτο-εκτίμηση και παιχνίδια με θέματα αυτοκτονίας και θανάτου. Τα «συγκαλυμμένα» συμπτώματα όπως η σωματοποίηση των συναισθηματικών διαταραχών θεωρούνται λιγότερο σημαντικές ενδείξεις της κατάθλιψης στα μικρά παιδιά </p>
<p style="text-align: justify;">Σνχνότητα κατάθλιψης</p>
<p style="text-align: justify;">Τις τελευταίες δεκαετίες ο κίνδυνος εμφάνισης της κατάθλιψης αυξάνεται, ενώ τα άτομα που βιώνουν αυτή τη διαταραχή αρχίζουν να εμφανίζουν τα συμπτώματα σε ολοένα και μικρότερη ηλικία (Auger, 2005). Ειδικότερα, to φαινόμενο της παιδικής κατάθλιψης αποκτά συνεχώς και μεγαλύτερη συχνότητα. Η κατάθλιψη εμφανίζεται με συχνότητα 2.5% στα παιδιά και 8.3% στους εφήβους. Μέχρι την ηλικία των 18 χρόνων, 1 στους 4 έφηβους έχει παρουσιάσει τουλάχιστον ένα καταθλιπτικά επεισόδιο, ενώ οι περισσότεροι ενήλικες με κατάθλιψη παρουσίασαν στην εφηβεία τα πρώτα επεισόδια (Cuijpers, van Straten, Smits, &amp; Smit, 2006). Η συχνότητα της παιδικής κατάθλιψης στην Ελλάδα είναι εξίσου ανησυχητική. H μελέτη των Kleftaras και Didaskalou (2006) φανέρωσε ότι περίπου το 30% μαθητών 5-6ης τάξης δημοτικού, που συμπλήρωσαν το Children’s Depression Inventory (CDI) εκδηλώνουν ήπια έως σοβαρά καταθλιπτικά συμπτώματα, ενώ στην επιδημιολογική μελέτη των Giannakopoulos, Kazantzi, Dimitrakaki, Tsiantis, Kolaitis, και Tountas (2009) τα ποσοστά αυτο-αναφοράς κατάθλιψης από παιδιά 8-12 χρονών στο ίδιο εργαλείο, κυμάνθηκαν από 4.2% έως 14.96%.</p>
<p style="text-align: justify;">Hellenic Journal of Psychology, Ψυχολογική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος </p>