Γιατί οι έφηβοι έχουν ανάγκη τους φίλους τους;

Η ανάπτυξη της προσωπικότητας ενός παιδιού είναι «μία δυναμική συναλλακτική διεργασία». Δηλαδή, τα παιδιά αλληλεπιδρούν ενεργά με το περιβάλλον τους και κατ’ αυτόν τον τρόπο επηρεάζεται η διαμόρφωση της σκέψης, του συναισθήματος και της συμπεριφοράς τους. Πιο συγκεκριμένα, το παιδί εξελίσσεται, αυτονομείται και προετοιμάζεται για την ενήλικη ζωή μέσα από τις σχέσεις που αναπτύσσει όχι μόνο με την μητέρα και τον πατέρα του, αλλά και με τους φίλους, τους συμμαθητές και τα αδέλφια του. Πλέον θεωρούμε ότι η φιλία και η αδελφική σχέση καθορίζουν και αυτές την ανάπτυξη της προσωπικότητας του άτομου.

Γράφει η Παιδοψυχίατρος, κυρία Αναστασία Πατρικίου- Σκόνδρα.

Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι στην παιδική ηλικία η αποδοχή από τους συνομηλίκους λειτουργεί συχνά ως προγνωστικό στοιχείο για τη μελλοντική συμπεριφορά του παιδιού ή του εφήβου και ιδιαίτερα στην απόδοσή τους στο σχολείο. Επίσης διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην απόκτηση αυτοεκτίμησης. Μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά που δεν γίνονται αποδεκτά από τους συνομηλίκους τους κινδυνεύουν να παρουσιάσουν μια πληθώρα αρνητικών επιπτώσεων στη συμπεριφορά, στη σχολική τους απόδοση και στη μετέπειτα κοινωνική προσαρμογή.

Η δυνατότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται τις διαφορετικές οπτικές πλευρές στη σχέση μεταξύ του εαυτού και των άλλων είναι δομικό στοιχείο της προσωπικότητας του ατόμου και σχετίζεται άμεσα με τη δυνατότητά του για φιλία και κοινωνικότητα. Στην εφηβεία οι περισσότεροι νέοι έχουν αναπτύξει αυτό το γνωστικό μηχανισμό ώστε να μπορούν να βλέπουν από διαφορετικές οπτικές τις σχέσεις τους και η ανταλλαγή συναισθημάτων και απόψεων να είναι αμοιβαία.

Τι προσφέρει η ομάδα συνομηλίκων;

Η φυσική τάση των παιδιών να δημιουργούν ομάδες με συνομηλίκους διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ τους. Τα παιδιά και οι έφηβοι χρησιμοποιούν μια ιδιαίτερη γλώσσα, που τους επιτρέπει να λειτουργούν πιο αυθόρμητα με αμοιβαία ανταλλαγή και αυτοαποκάλυψη και να ανταλλάσσουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους, χωρίς να κλείνονται σε αντιδραστική σιωπή ή να εκρήγνυνται όπως συχνά γίνεται όταν επικοινωνούν με ενηλίκους. Κατά αυτόν τον τρόπο εκφράζονται, συζητούν, διαπραγματεύονται, αναλαμβάνουν ρόλους και πρωτοβουλίες, αυτονομούνται και αντί για αντίσταση στην εξουσία διαμορφώνουν οι ίδιοι κανόνες και στόχους και συνεχίζουν την ανάπτυξή τους.

Τι μπορεί να προσφέρει μια ομάδα στον έφηβο; 

Η τάξη, η αθλητική ομάδα, αλλά και η ψυχοθεραπευτική ομάδα, έχουν τις προϋποθέσεις για να επιτευχθεί η μάθηση, να εντοπισθούν αλλά και να  βελτιωθούν τα αναπτυξιακά ελλείμματα του εφήβου, με τη σημαντική προσθήκη ενός συντονιστή που κατανοεί αλλά και θέτει όρια. Η βασική αυτή ιδέα ανάγει την ομάδα συνομηλίκων ως τον πλέον πρόσφορο και «φυσικό» χώρο για τα παιδιά και τους εφήβους ώστε να χρησιμοποιηθεί και ως εργαλείο στην προαγωγή της ψυχικής υγείας.

Τα παιδιά όπως και οι έφηβοι αισθάνονται πιο άνετα και συνεννοούνται καλύτερα μεταξύ τους. Έτσι η συνομήλικη ομάδα προσφέρει ένα παράθυρο για τον δάσκαλο ή τον θεραπευτή προς τον εσωτερικό κόσμο του παιδιού,  παρέχοντάς του και του ίδιου τη δυνατότητα να παρατηρεί και να συμμετάσχει στον εξωτερικό κόσμο του παιδιού και να το βοηθήσει στην ανάπτυξή του.

Πώς γίνεται όμως «θεραπευτική» η ομάδα συνομηλίκων;

Τα όρια, οι κανονισμοί και ο συντονισμός της ομάδας επιτρέπουν στο παιδί να εκφράζεται μέσα σε ένα ασφαλές και ευχάριστο πλαίσιο, όπου μπορεί να μάθει ότι τα προβλήματά του δεν είναι μοναδικά και να αισθανθεί ότι ανήκει κάπου και ότι μπορεί να λάβει υποστήριξη. Η ομάδα συμβολίζει το χώρο που μπορεί να αγκαλιάσει τον καθένα.

Οι έφηβοι «βλέπουν» τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους και μέσα από τα πολλαπλά καθρεπτίσματα στην ομάδα, αποκτούν μια πιο ρεαλιστική εικόνα του εαυτού τους και τροποποιούν τη συμπεριφορά τους. Μέσα από το παιχνίδι και τη συζήτηση διερευνούν εμπράκτως τις φαντασιώσεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, βιώνουν την πιθανώς διαστρεβλωμένη αντίληψη της πραγματικότητας και διορθώνουν τις άμυνές τους, αποκομίζοντας μια σημαντική διορθωτική συναισθηματική εμπειρία που τους επιτρέπει να εξελιχθούν και να αυτονομηθούν. Να αναλάβουν, δηλαδή, ευθύνες με έναν αποτελεσματικό κι ευχάριστο τρόπο.

Σχετικά άρθρα