Τι είναι το παιδικό άγχος αποχωρισμού;

Το άγχος αποχωρισμού εμφανίζεται φυσιολογικά από τον έβδομο μήνα έως τον δεύτερο χρόνο της ζωής και παραπέμπει στο φόβο απώλειας της φροντίδας και της προστασίας που παρέχεται από ένα κύριο πρόσωπο προσκόλλησης, συνήθως την μητέρα.

Γράφει η παιδοψυχίατρος, Ελένη Λαζαράτου.

-Τι είναι το άγχος αποχωρισμού; 

Η εμφάνιση τού άγχους αποχωρισμού είναι ένα βασικό σημείο τής ανθρώπινης εξέλιξης, πού σηματοδοτεί τη διάκριση των ανθρώπινων προσώπων και τη δυνατότητα σύναψης σχέσεων μαζί τους. Θεωρείται διαταραχή όταν οι αντιδράσεις του παιδιού στον αποχωρισμό ή στην απειλή αποχωρισμού είναι ακραίες, πέρα απ’ ότι αναμένεται σύμφωνα με το αναπτυξιακό του επίπεδο. Αποτελεί τη συχνότερη  αγχώδη διαταραχή με έναρξη στην παιδική ηλικία και εκτιμώμενη επίπτωση 4% ανάμεσα στα παιδιά και τους εφήβους.

-Πότε εμφανίζεται το άγχος αποχωρισμού; 

Η αγχώδης διαταραχή μπορεί να εμφανισθεί σαν απάντηση σε αποχωρισμό ή απώλεια (θάνατος συγγενούς, κατοικίδιου ζώου, νοσηλεία παιδιού ή γονέα, αλλαγή σχολείου, μετακόμιση) ή και χωρίς να υπάρχει εκλυτική αιτία. Τα παιδιά ανησυχούν για τους γονείς τους, κυρίως την μητέρα τους, αν πρόκειται να φύγουν, να χαθούν ή αν είναι καλά στην υγεία τους.

-Ποια είναι τα συμπτώματα; 

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν μη πραγματικές ανησυχίες ότι θα προξενηθεί κακό στον εαυτό ή στους γονείς κατά την περίοδο του χωρισμού, αντίσταση του παιδιού να πάει να κοιμηθεί μόνο του ή να κοιμηθεί έξω από το σπίτι, αποφυγή να μείνει μόνο του, επαναλαμβανόμενους εφιάλτες με θέματα χωρισμού, σχολική άρνηση, σωματικά συμπτώματα και σημάδια απελπισίας πριν ή την ώρα του χωρισμού.

-Τι συμβαίνει στις παιδικές ηλικίες; Ποια συμπτώματα παρουσιάζουν οι έφηβοι; 

Το περιεχόμενο του άγχους αποχωρισμού ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία. Τα μικρότερα παιδιά (4-8 ετών) αναφέρουν μη ρεαλιστικές ανησυχίες ότι θα συμβεί κάτι κακό στα πρόσωπα προσκόλλησης.  Παρουσιάζουν συχνούς εφιάλτες και σχολική άρνηση  Τα παιδιά 9-12 ετών, εκδηλώνουν υπερβολική απελπισία στην περίοδο του χωρισμού και σωματικά συμπτώματα συχνότερα των οποίων είναι οι κοιλιακοί πόνοι, οι πονοκέφαλοι και οι ταχυκαρδίες.

Οι έφηβοι παρουσιάζουν σχολική άρνηση, σωματική συμπτωματολογία (κοιλιακούς πόνους , πονοκεφάλους) και καταθλιπτικό συναίσθημα.

Οι φόβοι που εκφράζονται από παιδιά με άγχος αποχωρισμού είναι ότι θα χαθούν, θα εγκαταλειφθούν, θα συμβεί η καταστροφή του κόσμου.  Αναφέρουν φοβίες μικροβίων, αρρώστιας και τσιμπήματος από έντομα.  Έχουν επίσης κοινωνικές ανησυχίες (αν θα τα κριτικάρουν, αν θα κάνουν λάθη, αν θα τα κοροϊδέψουν).

Το άγχος αποχωρισμού επηρεάζει και την ενήλικη ζωή; 

Ορισμένα παιδιά με σοβαρό άγχος αποχωρισμού μπορεί να έχουν μια δομική ευαλωσιμότητα που επιμένει σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής.  Μελέτες σημειώνουν τη συνέχεια του άγχους αποχωρισμού στη πρώιμη και μετέπειτα ζωή με όρους όπως “ευαισθησία στην απόρριψη” ή “διαπροσωπική ευαισθησία”. Εκτός από τις γονεϊκές σχέσεις, οι σχέσεις προσκόλλησης της παιδικής ηλικίας φαίνεται να καθορίζουν τις ερωτικές και τις συζυγικές σχέσεις ενηλίκων. Άτομα που περιγράφουν τον εαυτό τους ως ασφαλή ή αμφίθυμα ή αποφεύγοντα ως προς τις ερωτικές σχέσεις, αναφέρουν και αντίστοιχες σχέσεις γονέα-παιδιού στις οικογένειες από τις οποίες προέρχονται.

Συμπερασματικά φαίνεται ότι το άγχος αποχωρισμού ξεκινάει σαν μια φυσιολογική εκδήλωση της πρώτης παιδικής ηλικίας και μας συνοδεύει είτε καθορίζοντας τις διαπροσωπικές μας σχέσεις, είτε σαν παθολογικό φαινόμενο μέχρι την ενήλικη ζωή.

Σχετικά άρθρα