Ο κύριος Μάριος Βρυώνης, Ψυχολόγος, MSc, PhD(c), μας εξηγεί με ποιο επιβλαβή συνήθως τρόπο επιδρά η παχυσαρκία στην ψυχολογική κατάστασή μας.
Οι οργανικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας είναι γνωστές. Υπάρχουν και άλλες ψυχολογικές επιπτώσεις;
Τα τελευταία χρόνια η παχυσαρκία λαμβάνει διαστάσεις επιδημικού φαινομένου επιφέροντας σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Μιλάμε για νοσογόνο παχυσαρκία όταν ο Δείκτης Μάζας Σώματος του ατόμου (ΔΜΣ) είναι μεγαλύτερος από 40kg/m2 ή μεγαλύτερος από 35kg/m2 κι ενώ παράλληλα στο άτομο υπάρχουν διάφορες παθήσεις λόγω της παχυσαρκίας, π.χ σακχαρώδης διαβήτης, αναπνευστικά προβλήματα κα.
Εκτός από τις οργανικές συνέπειες σημαντικός φαίνεται να είναι και ο αντίκτυπος της νόσου στον ψυχολογικό τομέα. Συγκεκριμένα, τα άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία παρουσιάζουν διαταραχές συναισθήματος (μείζων καταθλιπτική διαταραχή, δυσθυμία) και αγχώδεις διαταραχές (γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, κοινωνική φοβία).
Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις χρόνιας κατάθλιψης, ο αυτοκτονικός ιδεασμός είναι εμφανής λόγω της αβοηθητότητας που βιώνει ο ασθενής.
Πώς επηρεάζει η διατροφή τους την ψυχολογική κατάσταση και τη συμπεριφορά τους;
Η διατροφική συμπεριφορά των παχύσαρκων ατόμων όπως είναι αναμενόμενο διαφέρει από αυτήν του γενικού πληθυσμού. Τα άτομα με επιπλέον ή υπερβάλλον βάρος διακρίνονται για την παρορμητική λήψη φαγητού η οποία μπορεί να εκδηλώνεται με τη μορφή της διαταραχής υπερφαγίας (binge-eating disorder) ή/και με τη μορφή του τσιμπολογήματος (grazing).
Σε ορισμένες περιπτώσεις τα άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία που επιλέγουν τη χειρουργική λύση για την αντιμετώπιση του πλεονάζοντος βάρους τους «ωραιοποιούν» τις διατροφικές τους συνήθειες προκειμένου να λάβουν την έγκριση για χειρουργική επέμβαση. Η ωραιοποίηση όμως αυτή ενδεχομένως να οφείλεται και σε αισθήματα ντροπής των ασθενών, που συνεπάγεται η αδυναμία τους να ελέγξουν τη διατροφική τους συμπεριφορά, καθώς και η τάση τους για αυτομομφή λόγω της αποτυχίας τους να χάσουν βάρος.
Κάποιοι άλλοι ασθενείς πάλι έχουν την τάση να σωματοποιούν εκφράζοντας τη δυσφορία τους μέσω σωματικών παραπόνων. Σε ορισμένες περιπτώσεις βέβαια είναι πιθανό τα παράπονα αυτά να έχουν ρεαλιστική βάση λόγω της συνοσηρότητας και να αντανακλούν οργανικά προβλήματα.
Ακόμα, τα άτομα με υπερβάλλον βάρος γίνονται συχνά δέκτες αρνητικών σχολίων και κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε μια σειρά από καθημερινές δραστηριότητες όπως το να καθίσουν σε καρέκλες, να βρουν ρούχα στο μέγεθός τους, να κινηθούν με άνεση σε στενούς χώρους κ.λπ.
Επακόλουθο των δυσκολιών αυτών είναι να ενισχύεται ακόμα περισσότερο το ψυχολογικό φορτίο των ασθενών και να εμφανίζουν μειωμένη αυτοπεποίθηση, αισθήματα αναξιότητας και αυξημένη δυσφορία με την εικόνα του σώματος τους. Εξίσου σημαντική φαίνεται να είναι και η επίδραση της παχυσαρκίας στο κομμάτι των σχέσεων. Ασθενείς με υπερβάλλον βάρος κάνουν συχνά λόγο για δυσκολίες στη σεξουαλική τους λειτουργία ενώ αρκετοί εξ αυτών πιστεύουν ότι δεν αξίζουν ή δεν μπορούν να προσελκύσουν έναν καλύτερο σύντροφο λόγω του πάχους τους.
Παχυσαρκία και ψυχολογικά προβλήματα είναι δηλαδή συγκοινωνούντα δοχεία;
Σε κάθε περίπτωση η διερεύνηση της ακριβούς σχέσης μεταξύ ψυχιατρικών διαταραχών και παχυσαρκίας κρίνεται αναγκαία. Και τούτο διότι οι ψυχιατρικές διαταραχές μπορεί να αποτελούν συνέπεια της νοσογόνου παχυσαρκίας, εξίσου πιθανό είναι όμως διαταραχές όπως η μείζων κατάθλιψη να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της κλινικά σοβαρής παχυσαρκίας σε ευάλωτα άτομα.
