Έμφραγμα του μυοκαρδίου: Γιατί είναι τόσο συχνή πάθηση;

<p>Το έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι τόσο συχνή πάθηση, ώστε οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κάποιο σχετικό παράδειγμα από το άμεσο ή έμμεσο συγγενικό τους περιβάλλον. Τί είδους πάθηση είναι; Έχει σχέση με τη στεφανιαία νόσο και τη στηθάγχη; Είναι επικίνδυνη; Γιατί είναι τόσο συχνή; Μπορούμε να την αποφύγουμε; Παίζει ρόλο η κληρονομικότητα; Μπορεί να υποβληθεί σε εξωκαρδιακή εγχείρηση κάποιος που έπαθε έμφραγμα; Αυτές είναι μερικές από τις ερωτήσεις που θέτουν τόσο ασθενείς, όσο και συγγενείς τους προκειμένου να ενημερωθούν, να ξεφύγουν από τις έντονες φοβίες που συνοδεύουν το έμφραγμα και να προφυλαχθούν στο μέλλον. Στις ερωτήσεις αυτές θα προσπαθήσουμε να δώσουμε επιστημονικά τεκμηριωμένες και ακριβείς απαντήσεις, όσο το δυνατό πιο κατανοητές από το μη γιατρό.</p>
<p> </p>
<p><strong>Τί είδους πάθηση είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου;</strong></p>
<p> Η καρδιά μας είναι ένας πολύ ισχυρός εξειδικευμένος μυς. Ο μυς της καρδιάς ονομάζεται μυοκάρδιο και επομένως καρδιά και μυοκάρδιο είναι ένα και το αυτό. Έμφραγμα λέγεται η απόφραξη, το φράξιμο, το σταμάτημα της κυκλοφορίας του αίματος στην προκειμένη περίπτωση. Η λέξη χρησιμοποιείται μερικές φορές και για γεγονότα της καθημερινής μας ζωής. Λέμε παραδείγματος χάρη: Τα αυτοκίνητα που έβγαιναν από την πόλη ήταν τόσο πολλά, που προκλήθηκε κυκλοφοριακό έμφραγμα, δηλαδή σταμάτησε η κυκλοφορία ή γινόταν πολύ αργά. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στην καρδιά. Έμφραγμα του μυοκαρδίου σημαίνει σταμάτημα ή μεγάλη επιβράδυνση της κυκλοφορίας του αίματος στα αγγεία της καρδιάς.</p>
<p> </p>
<p><strong>Έχει σχέση το έμφραγμα του μυοκαρδίου με τη στεφανιαία νόσο και τη στηθάγχη; </strong></p>
<p>Η απάντηση είναι ναι. Όπως είπαμε η καρδιά είναι ένας ισχυρός μυς (μυοκάρδιο), που εργάζεται ασταμάτητα νύχτα-μέρα, όσο ζούμε. Είναι φυσικό, για την έντονη αυτή εργασία, να χρειάζεται τροφή και οξυγόνο. Τα απαραίτητα στοιχεία της τροφής και το οξυγόνο για το μυοκάρδιο τα μεταφέρει το αίμα που κυκλοφορεί στις αρτηρίες της καρδιάς και ονομάζονται στεφανιαίες αρτηρίες. Οι στεφανιαίες αρτηρίες τροφοδοτούνται με αίμα από την αορτή, τη μεγαλύτερη αρτηρία του σώματος, και είναι δύο: η αριστερή και η δεξιά στεφανιαία αρτηρία. Στη συνέχεια βέβαια διακλαδίζονται σε μικρότερους κλάδους. Από τους κλάδους αυτούς άλλοι είναι μεγάλοι και πολύ σημαντικοί, όπως ο πρόσθιος κατιόντας κλάδος, ο περισπώμενος κλάδος και ο οπίσθιος κατιόντας κλάδος, και άλλοι έχουν μικρότερη σημασία. Αυτό εξαρτάται από το πόσο μεγάλη και σημαντική για τη λειτουργία της καρδιάς είναι η περιοχή που αρδεύουν. Οι αρτηρίες της καρδιάς με κάποιους από τους κλάδους τους σχηματίζουν στην επιφάνεια της καρδιάς δύο κυκλικούς σχηματισμούς, δύο στεφάνια: ο πρόσθιος κατιόντας κλάδος με τον οπίσθιο κατιόντα κλάδο σχηματίζει το ένα στεφάνι και ο περισπώμενος κλάδος με τη δεξιά στεφανιαία αρτηρία σχηματίζει το δεύτερο στεφάνι. Εξ αιτίας αυτών των στεφανιών που σχηματίζουν οι αρτηρίες της καρδιάς ονομάστηκαν στεφανιαίες αρτηρίες. Επομένως στεφανιαίες αρτηρίες είναι οι αρτηρίες της καρδιάς και κάθε πάθηση που σχετίζεται με αυτές ονομάζεται στεφανιαία νόσος. Η στεφανιαία νόσος οφείλεται κατά κύριο λόγο στη βαθμιαία απόφραξη που υφίστανται οι στεφανιαίες αρτηρίες από προεξοχές που προβάλλουν προς τον αυλό τους και ονομάζονται αθηρώματα ή αθηρωματικές βλάβες. Οι πιο προχωρημένες μορφές αθηρωματικών βλαβών ονομάζονται αθηρωματικές πλάκες. Κάθε αθηρωματική πλάκα αποτελείται από ένα λιπώδη πυρήνα που περιβάλλεται από ινώδη κάψα. Η σκλήρυνση των αθηρωμάτων λόγω ανάπτυξης συνδετικού ιστού και απόθεσης αλάτων ασβεστίου ονομάζεται αθηροσκλήρωση. Η αθηροσκλήρωση προκαλεί σκλήρυνση και του τοιχώματος του φέροντος αγγείου και αποτελεί τη συχνότερη αιτία αρτηριοσκλήρωσης. </p>
<p>Η διαδικασία της αθηροσκλήρωσης είναι, συνήθως, μακροχρόνια και αναπόφευκτη. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που επιταχύνουν τη διαδικασία της αθηροσκλήρωσης. Οι παράγοντες αυτοί ονομάζονται προδιαθεσικοί παράγοντες και οι κυριότεροι από αυτούς είναι: το κάπνισμα, η υπερλιπιδαιμία (αυξημένη χοληστερίνη, αυξημένα τριγλυκερίδια κά), η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η έλλειψη άσκησης και η κληρονομικότητα. Είναι φανερό ότι τους περισσότερους από τους παράγοντες αυτούς (πλην της κληρονομικότητας) μπορούμε να τους επηρεάσουμε, ώστε να επιβραδυνθεί η διαδικασία της αθηροσκλήρωσης. Με τον τρόπο αυτό δεν κερδίζουμε απλώς χρόνο, αλλά δίνουμε τη δυνατότητα στον οργανισμό μας, εφόσον γυμναζόμαστε, να αναπτύξει παράπλευρη κυκλοφορία στις περιοχές των αθηρωματικών βλαβών. Παράπλευρη κυκλοφορία σημαίνει ότι, παράλληλα με την κανονική κυκλοφορία του αίματος, αναπτύσσονται μικρές, νέες και υγιείς αρτηρίες που μεταφέρουν την απαιτούμενη ποσότητα αίματος στην πάσχουσα περιοχή. Δημιουργείται, με άλλα λόγια, μια φυσική παράκαμψη της πάσχουσας αρτηρίας, ένα φυσικό bypass. Μόνο που η φυσική αυτή διαδικασία είναι μακροχρόνια και απαιτεί την ενεργό συμμετοχή του ατόμου. Η ενεργός συμμετοχή συνίσταται σε γυμναστική επί καθημερινής βάσης, ή τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα. Φυσικά, δεν απαιτείται έντονη γυμναστική, απεναντίας πρέπει να αποφεύγονται τέτοιου είδους ασκήσεις καταπόνησης. Η γυμναστική που συνιστάται είναι το βάδισμα, το ποδήλατο, το κολύμπι, ή ανάλογες δραστηριότητες, πάντοτε με καλές καιρικές συνθήκες και χωρίς υπερβολές. Είναι ανάγκη να τονιστεί ότι η διάρκεια και το είδος της γυμναστικής διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από την ηλικία, τη φυσική κατάσταση και τη βαρύτητα των παθήσεων που τυχόν συνυπάρχουν. Μπορούμε να συστήσουμε ως γενικό κανόνα να γυμνάζεται κανείς χωρίς υπερβολές και τόσο, ώστε να αισθάνεται άνετα, χωρίς να προκαλούνται παθολογικά συμτώματα.</p>
<p>Όταν υπάρχει επαρκής παράπλευρη κυκλοφορία, ακόμη και σε περίπτωση σοβαρών στενώσεων ή και αποφράξεων 100% μιας αρτηρίας, ενδέχεται να μην εκδηλωθεί έμφραγμα του μυοκαρδίου, ή και αν εκδηλωθεί να διαδράμει πολύ ελαφρότερα.</p>
<p>Η στεφανιαία νόσος εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους: ως στηθάγχη κοπώσεως, ως ασταθής στηθάγχη, ως έμφραγμα του μυοκαρδίου, αλλά και με άλλους τρόπους λιγότερο ή περισσότερο επικίνδυνους.</p>
<p>Η στηθάγχη είναι σύμπτωμα της στεφανιαίας νόσου και σημαίνει πόνος στο στήθος (στήθος και άγχος). Ο πόνος εμφανίζεται με διάφορες μορφές: ως «βάρος» στο στήθος, ως «κάψιμο», ως «τσούξιμο», ή ως έντονος πόνος. Συνήθως διαρκεί 3-5 λεπτά (από 1-15 λεπτά), εκτός της περίπτωσης εμφράγματος του μυοκαρδίου που διαρκεί περισσότερο από 15 λεπτά, και αντανακλά προς το λαιμό, την πλάτη, τα άνω άκρα (ιδιαίτερα το αριστερό άνω άκρο), ή προς το άνω μέρος της κοιλιάς (επιγάστριο).</p>
<p>Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και η ασταθής στηθάγχη ανήκουν στα λεγόμενα οξέα στεφανιαία σύνδρομα. Τα οξέα στεφανιαία σύνδρομα είναι σοβαρά και αιφνίδια κλινικά συμβάματα, που οφείλονται σε ρήξη αθηρωματικών πλακών, οι οποίες εντοπίζονται στις στεφανιαίες αρτηρίες. Όταν ραγεί μια αθηρωματική πλάκα, έρχεται σε επαφή το περιεχόμενό της, που είναι εξαιρετικά θρομβογόνο, με το αίμα και δημιουργείται θρόμβος, στην προσπάθεια του οργανισμού να επουλώσει τη ρήξη. Ο θρόμβος είναι μια επιπρόσθετη στερεά μάζα που επικάθηται της αθηρωματικής πλάκας, με αποτέλεσμα αιφνίδια αύξηση του στενώματος που προκαλούσε στην αρτηρία το αθήρωμα, ή και την αιφνίδια απόφραξή της. Όταν κλείσει ξαφνικά μια αρτηρία της καρδιάς και δεν υπάρχει επαρκής παράπλευρη κυκλοφορία για να την υποκαταστήσει, αρχίζει η νέκρωση της αντίστοιχης περιοχής της καρδιάς, 15 περίπου λεπτά μετά την απόφραξη, και αυτό μεταφράζεται ως έμφραγμα του μυοκαρδίου. Αν πάλι ο θρόμβος δεν αποφράξει 100% τον αυλό της αρτηρίας, αλλά αφήνει να περνάει μια μικρή, ανεπαρκής, ποσότητα αίματος προς την αντίστοιχη περιοχή, τότε εκδηλώνεται ασταθής στηθάγχη ή μια μορφή εμφράγματος που ονομάζεται non Q έμφραγμα του μυοκαρδίου.</p>
<p> </p>
<p><strong>Υπάρχει θεραπεία του εμφράγματος του μυοκαρδίου;</strong></p>
<p>Όπως τονίστηκε το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου οφείλεται, συνήθως, σε αιφνίδια απόφραξη κάποιας αρτηρίας της καρδιάς από το σχηματισμό θρόμβου πάνω σε μια αθηρωματική πλάκα που έχει ραγεί. Η αιτία, επομένως, της εκδήλωσης οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου είναι η ύπαρξη αθηρωματικών βλαβών και η αφορμή είναι η ρήξη της αθηρωματικής πλάκας και ο σχηματισμός θρόμβου, που κλείνει 100% την αρτηρία. Προϋπόθεση της δημιουργίας εμφράγματος είναι η ανεπαρκής παράπλευρη κυκλοφορία στην επίμαχη περιοχή ή η παντελής έλλειψή της. Σήμερα υπάρχουν φάρμακα, τα θρομβολυτικά, που τα χορηγούμε στα άτομα που προσέρχονται στο Νοσοκομείο με συμπτωματολογία εμφράγματος, εφόσον δεν υπάρχουν αντενδείξεις. Τα θρομβολυτικά φάρμακα διαλύουν τον επίμαχο θρόμβο και αποκαθιστούν την τοπική κυκλοφορία του αίματος, δεν εξαλείφουν, όμως, την υποκείμενη αθηρωματική πλάκα. Για το λόγο αυτό, κατά κανόνα, μετά το έμφραγμα απαιτούνται εξετάσεις για τη διερεύνηση της αιτίας του εμφράγματος, αλλά και για να αποφασισθεί με ποιό τρόπο θα αντιμετωπισθεί η υπάρχουσα στεφανιαία νόσος.</p>
<p>Οι εξετάσεις που γίνονται είναι: η δοκιμασία κοπώσεως (test κοπώσεως) με τις διάφορες παραλλαγές της (απλή, τροποποιημένη, σε συνδυασμό με ηχοκαρδιογράφημα και δοβουταμίνη κλπ), το ηχοκαρδιογράφημα, το σπινθηρογράφημα της καρδιάς με θάλλιο και οι διάφορες παραλλαγές του και τέλος η στεφανιογραφία, που αποτελεί την εξέταση αναφοράς για άτομα με στεφανιαία νόσο.</p>
<p>Η χρονική στιγμή που θα γίνουν αυτές οι εξετάσεις, αλλά και η αναγκαιότητά τους (αν χρειάζονται ή δεν χρειάζονται και ποιες) εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες και δεν ισχύει ένας ενιαίος κανόνας για όλους τους ασθενείς. Υπάρχουν κάποια κριτήρια για να πάρει ο Ιατρός την απόφαση για το αν και πότε είναι απαραίτητο να γίνει μια εξέταση. Αν, για παράδειγμα, κινδυνεύει η ζωή ενός ασθενούς κατα τη διάρκεια εμφράγματος του μυοκαρδίου, υπάρχει ένδειξη να προχωρήσει άμεσα σε στεφανιογραφία, ώστε, ανάλογα με τα ευρήματα, να προχωρήσει στην ενδεικνυόμενη αντιμετώπιση που θα του σώσει τη ζωή (σωστική αγγειοπλαστική, εγχείρηση, ή κάτι άλλο). Σε άλλες περιπτώσεις αυτό όχι μόνο δεν είναι απαραίτητο, αλλά μπορεί να αποβεί και επιζήμιο. Το καλύτερο είναι να εμπιστευόμαστε τον θεράποντα Καρδιολόγο με τον οποίο μπορούμε να συζητήσουμε τις τυχόν απορίες και ερωτηματικά μας και ο οποίος θα αποφασίσει με αντικειμενικά και επιστημονικά κριτήρια αν χρειάζεται να γίνει κάποια εξέταση και ποιά είναι η κατάλληλη στιγμή για να γίνει.</p>
<p>Μετά το έμφραγμα και αφού συγκεντρωθούν τα απαραίτητα διαγνωστικά στοιχεία ο Καρδιολόγος θα αποφασίσει, αν ο συγκεκριμένος ασθενής ακολουθήσει συντηρητική φαρμακευτική αγωγή, αν θα υποβληθεί σε αγγειοπλαστική (που είναι γνωστή και ως «μπαλονάκι») στεφανιαίας ή στεφανιαίων αρτηριών, ή αν θα πρέπει να προχωρήσει σε εγχείρηση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης (bypass). Υπάρχουν ξεκαθαρισμένες ενδείξεις για τη μια ή την άλλη επιλογή, πρέπει, όμως, να τονιστεί πως υπάρχουν και αρκετές περιπτώσεις που επιδέχονται περισσότερες της μιας λύσεις (όπως πχ αγγειοπλαστική ή εγχείρηση). Στις τελευταίες περιπτώσεις η άποψη του ίδιου του ασθενούς παίζει καθοριστικό ρόλο για το είδος της θεραπείας που θα επιλεγεί.</p>
<p>Όποια θεραπευτική αντιμετώπιση και αν ακολουθηθεί, η φαρμακευτική αγωγή παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο, τόσο για την πρόληψη, όσο και για τη θεραπεία μελλοντικών στεφανιαίων επεισοδίων. Αυτό δεν θα πρέπει να το ξεχνάμε, αν δεν θέλουμε να έχουμε σοβαρά προβλήματα μετά μια επιτυχημένη αγγειοπλαστική ή εγχείρηση. Υπάρχουν ασθενείς που σκέφτονται ως εξής: έκανα αγγειοπλαστική, ή υποβλήθηκα σε μια πετυχημένη εγχείρηση bypass, ποιός ο λόγος να παίρνω φάρμακα; Εντελώς λανθασμένη σκέψη. Η αγγειοπλαστική και η εγχείρηση διορθώνουν με βίαιο τρόπο μια στένωση ή απόφραξη στεφανιαίας αρτηρίας. Για να διατηρηθεί το καλό αποτέλεσμα είναι απαραίτητη η λήψη φαρμάκων. Ακόμη είναι απαραίτητη η λήψη φαρμάκων για την πρόληψη μελλοντικών στεφανιαίων επεισοδίων. Πόσα και ποια φάρμακα είναι απαραίτητα και για πόσο χρονικό διάστημα, είναι θέμα του θεράποντα Καρδιολόγου να το αποφασίσει. Υπάρχουν κάποια φάρμακα, όπως η ασπιρίνη και άλλα κατά περίπτωση, που θα χρειαστεί να τα παίρνει ο ασθενής συνεχώς.</p>
<p> </p>
<p><strong>Είναι επικίνδυνη πάθηση το έμφραγμα του μυοκαρδίου; </strong></p>
<p>Δυνητικά ναι. Σήμερα, όμως, γνωρίζουμε τόσο πολλά για την παθοφυσιολογία του εμφράγματος και έχουμε τόσους τρόπους για την αντιμετώπισή του, που ο κίνδυνος περιορίζεται πολύ. Έχει μεγάλη σημασία να θυμόμαστε πως ο θρόμβος που αποφράσσει μια στεφανιαία αρτηρία αρχίζει να προκαλεί νέκρωση της αντίστοιχης περιοχής μετά τα πρώτα 15 λεπτά. Επομένως, όσο νωρίτερα φθάσουμε σε οργανωμένη Καρδιολογική κλινική, τόσο γρηγορότερα θα γίνει η θρομβόλυση, εφόσον δεν υπάρχουν αντενδείξεις, και θα σωθεί μεγαλύτερη μάζα μυοκαρδίου.Αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία, γιατί σχετίζεται με τη λειτουργικότητα της καρδιάς και ειδικότερα της αριστερής κοιλίας, που στην απλή καθομιλουμένη έχει να κάνει με τη μελλοντική ποιότητα ζωής του ασθενούς, αλλά, μερικές φορές, και με τη διάρκειά της (προσδόκιμο επιβίωσης). Φυσικά δεν χρειάζεται πανικός. Ανάλογα με την περίπτωση και τα αναφυόμενα προβλήματα, έχουμε μια ποικιλία λύσεων, που βοηθούν τον ασθενή και βελτιώνουν την κατάστασή του. Συνήθως, από τις πρώτες 48-72 ώρες διακρίνεται η πορεία που θα ακολουθήσει το έμφραγμα. Στις περισσότερες περιπτώσεις εξελίσσεται ομαλά και, συνήθως, μετά 6-7 ημέρες ο ασθενής μπορεί να εξέλθει του Νοσοκομείου. Στο σημείο αυτό χρειάζεται προσοχή, γιατί το έμφραγμα είναι, κατά κάποιο τρόπο, μια πληγή σε ένα ζωτικό για τη ζωή όργανο, την καρδιά και, όπως κάθε πληγή, χρειάζεται χρόνο για να επουλωθεί. Έτσι, μετά την έξοδο από το Νοσοκομείο ακολουθεί μια περίοδος αναρρώσεως, που θα διαρκέσει περίπου ένα μήνα. Στο διάστημα αυτό ο ασθενής μπορεί να αυτοεξυπηρετείται, να κινείται, να κάνει μικρούς περιπάτους και γενικά να ζει φυσιολογικά, χωρίς ακρότητες σωματικές ή ψυχικές. Καλό είναι στο διάστημα αυτό να αποφεύγει την οδήγηση και την κόπωση. Άλλες λεπτομέρειες εξαρτώνται από το μέγεθος και την εντόπιση του εμφράγματος, τη γενική κατάσταση του ασθενούς, την ύπαρξη αρρυθμιών, το κλάσμα εξωθήσεως (ένα δείκτη που τον υπολογίζουμε σχετικά εύκολα με ηχοκαρδιογράφημα) κλπ.</p>
<p>Η μετεμφραγματική περίοδος είναι, γενικά, μια μεγάλη ευκαιρία να προσαρμοστεί ο τρόπος διαβίωσης του ασθενούς προς πιο υγιεινή κατεύθυνση: όχι κάπνισμα, όχι υπερβολές στην κατανάλωση τροφών, αποφυγή λιπαρών σιτίων, αποφυγή αεριούχων ποτών, αποφυγή κατάχρησης οινοπνεύματος. Προσοχή! Το έμφραγμα, στις περισσότερες περιπτώσεις, δε σημαίνει αναπηρία. Σημαίνει προσαρμογή της ζωής μας σε καινούργια δεδομένα, περισσότερο υγιεινά και λιγότερο βλαπτικά. </p>
<p> </p>
<p><strong>Γιατί το έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι τόσο συχνή πάθηση;</strong></p>
<p>Σ’αυτό συμβάλλει ο σύγχρονος τρόπος διαβίωσης, που περιλαμβάνει πλούσια σε λίπη και αλάτι διατροφή, καθιστική ζωή, κάπνισμα και έλλειψη άσκησης. Ο τρόπος αυτός διαβίωσης ευνοεί την ανάπτυξη αθηρωματικών βλαβών, αλλά και τη δημιουργία εμφράγματος μετά ρήξη της αθηρωματικής πλάκας. Ο μη γυμναζόμενος άνθρωπος δεν αναπτύσσει παράπλευρη κυκλοφορία που θα τον βοηθήσει σε περίπτωση απόφραξης κάποιας στεφανιαίας αρτηρίας του. Η ρήξη της αθηρωματικής πλάκας και η επακόλουθη δημιουργία θρόμβου και απόφραξης είναι πιθανότερο να συμβεί σε ένα αγύμναστο άτομο με αθηρωματικές βλάβες κατά τη διάρκεια έντονης προσπάθειας, συναισθηματικής φόρτισης ή μετά πλούσιο γεύμα. Ο λόγος είναι ότι, με τη δυσανάλογη αύξηση του αριθμού των σφύξεων (ταχυκαρδία) και της ταχύτητας του αίματος στις περιπτώσεις αυτές, δημιουργούνται οι συνθήκες για να ραγούν οι αθηρωματικές πλάκες και να προκληθεί οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (έμφραγμα, ασταθής στηθάγχη κά). Καθημερινά παραδείγματα μας πείθουν για τη διάσταση του προβλήματος: έπαθε έμφραγμα μετά από καυγά με τον γείτονά του, πόνεσε στο στήθος μετά βαρύ γεύμα, έπαθε καρδιακή ανακοπή από έντονη προσπάθεια να προλάβει τις δουλειές του ή το λεωφορείο και άλλες παρόμοιες ιστορίες. </p>
<p> </p>
<p><strong>Μπορούμε να αποφύγουμε το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου;</strong></p>
<p>Βεβαίως! Από όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως φάνηκε τί είναι αυτό που μας βλάπτει χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε. Η στεφανιαία νόσος, της οποίας μια εκδήλωση είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου, είναι πάθηση που αναπτύσσεται ύπουλα κατά τη διάρκεια πολλών ετών, 10 και άνω. Η ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης είναι αναπόφευκτη εξέλιξη φθοράς των αγγείων μας, που δεν οδηγεί αναγκαστικά σε έμφραγμα ή σε άλλη εκδήλωση στεφανιαίας νόσου. Υπάρχουν ηλικιωμένοι που δεν «πάσχουν» από τα στεφανιαία αγγεία τους και ζουν υγιείς. Στην πραγματικότητα μπορεί να υπάρχουν βλάβες στις στεφανιαίες αρτηρίες τους, αλλά λόγω του σωστού τρόπου διαβίωσής τους (διατροφικές συνήθειες, άσκηση, όχι κάπνισμα) δεν αναπτύχθηκαν πρόωρα και δόθηκε η ευκαιρία ανάπτυξης παράπλευρης κυκλοφορίας. Στον αντίποδα βρίσκονται πολλοί νεώτεροι άνθρωποι, που, λόγω ύπαρξης προδιαθεσικών παραγόντων (όπως η πλούσια σε λίπη διατροφή, η έλλειψη άσκησης και το κάπνισμα), αναπτύσσουν πρόωρα, σε ηλικίες 30-50 ετών ή και ακόμη μικρότερες, αθηρωματικές βλάβες. Τα άτομα αυτά, που δεν έχουν την ασφαλιστική δικλείδα της παράπλευρης κυκλοφορίας και είναι φορτωμένα άγχος και αγωνία στις καθημερινές τους δραστηριότητες, είναι υποψήφια εμφράγματος, αν δεν αλλάξουν έγκαιρα συνήθειες και τρόπο διαβίωσης.</p>
<p> </p>
<p><strong>Τί πρέπει να κάνουμε; </strong></p>
<p>Να επανέλθουμε στον παραδοσιακό μεσογειακό τρόπο διατροφής, στη μεσογειακή δίαιτα όπως είναι γνωστή παγκοσμίως πλέον. Ο τρόπος αυτός διατροφής έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την πιθανότητα εμφράγματος και προσπαθούν να τον εφαρμόσουν λαοί με εντελώς διαφορετικές διατροφικές συνήθειες. Εμείς οι Έλληνες γνωρίζουμε τη μεσογειακή δίαιτα από τους γονείς μας και τις γιαγιάδες μας. Είναι η διατροφή που περιλαμβάνει φρούτα, λαχανικά, όσπρια ελαιόλαδο και ψάρια, ενώ γενικά είναι φτωχή σε ζωϊκά λίπη, κρεατικά και υδατάνθρακες συγκριτικά με τη δυτικού τύπου δίαιτα.</p>
<p>Να μη καπνίζουμε. Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, το μονοξείδιο του άνθρακα, η νικοτίνη και άλλες ουσίες που δημιουργούνται ή απελευθερώνονται κατά τη διαδικασία του καπνίσματος ευνοούν την πρόωρη ανάπτυξη αθηρωματικών βλαβών, αλλά και τη θρόμβωση. Υπάρχουν πολλοί που σκέφτονται: ο τάδε δεν κάπνιζε και έπαθε έμφραγμα, άρα δεν φταίει το κάπνισμα. Είναι πολύ απλοϊκή και επικίνδυνη αυτή η σκέψη, γιατί οι στατιστικές που μας δείχνουν ότι το κάπνισμα βλάπτει την υγεία στηρίζονται σε χιλιάδες και εκατομμύρια ανθρώπους και όχι σε μεμονωμένα περιστατικά. Αλλά με την ευκαιρία αυτή πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι το κάπνισμα δεν είναι η μόνη αιτία που βλάπτει τις στεφανιαίες αρτηρίες μας. Ένας που δεν καπνίζει, κινδυνεύει και αυτός, εφόσον έχει άλλους προδιαθεσικούς παράγοντες, φανερούς (υπερλιπιδαιμία, σακχαρώδης διαβήτης, αρτηριακή υπέρταση, έλλειψη άσκησης), ή μη φανερούς (κληρονομικότητα, ανατομία στεφανιαίων). Όσο περισσότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες υπάρχουν σε ένα συγκεκριμένο άτομο, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος εμφράγματος. Μάλιστα, αν υπάρχουν 2, 3 ή περισσότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες ο κίνδυνος δεν γίνεται 2, 3 κλπ φορές μεγαλύτερος, αλλά πολλαπλασιάζεται πολύ περισσότερο.</p>
<p>Να ασκούμαστε. Μέτρια καθημερινή άσκηση, όχι πρωταθλητισμός, βοηθά με πολλούς τρόπους. Πρωταρχικά αυξάνει την καύση των θερμίδων, περιορίζει τη συσσώρευση λίπους, καταπολεμά την παχυσαρκία, διατηρεί το άτομο σε φόρμα και το κάνει ευδιάθετο και αισιόδοξο. Όλα αυτά εμποδίζουν την πρόωρη ανάπτυξη αθηρωματικών βλαβών, σε μακροχρόνια, βέβαια, βάση. Πολύ σημαντικό είναι ότι με τη σωστή άσκηση αυξάνεται η πιθανότητα δημιουργίας παράπλευρης κυκλοφορίας σε περιοχή ενδεχόμενης στένωσης των στεφανιαίων αρτηριών, με συνέπεια είτε να μη εκδηλωθεί νόσος, είτε να διαδράμει ηπιώτερα σε περίπτωση που εκδηλωθεί. </p>
<p>Όσοι πάσχουν από αρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδη διαβήτη να φροντίσουν να διατηρούν την αρτηριακή τους πίεση και το σάκχαρο του αίματός τους σε φυσιολογικά, κατα το δυνατό, επίπεδα με κατάλληλη διατροφή και φαρμακευτική αγωγή αν χρειάζεται. Η αρτηριακή υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης βλάπτουν, γενικά, τις αρτηρίες και ειδικότερα τις στεφανιαίες αρτηρίες, ιδιαίτερα όταν οι παθήσεις αυτές δεν είναι καλά ρυθμισμένες.</p>
<p> </p>
<p><strong>Παίζει ρόλο η κληρονομικότητα;</strong></p>
<p>Κληρονομούμενη είναι η προδιάθεση για στεφανιαία νόσο, ή κάποιοι προδιαθεσικοί παράγοντες, όπως η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η κληρονομική υπερχοληστερολαιμία. Αν στην κληρονομούμενη προδιάθεση, που δεν μπορούμε, προς το παρόν, να την επηρεάσουμε, δεν προσθέσουμε άλλους, επίκτητους, προδιαθεσικούς παράγοντες μειώνονται οι πιθανότητες πρόωρης ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου και εκδήλωσης εμφράγματος. Αντίθετα, αν σε κληρονομούμενη προδιάθεση στεφανιαίας νόσου προστεθούν και άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες, η πιθανότητα πρόωρης ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου και εμφράγματος γίνεται πολύ μεγάλη.</p>
<p>Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι κληρονομική προδιάθεση δεν έχει κάποιος του οποίου ο ένας γονέας έπαθε έμφραγμα σε ηλικία πχ 75 ετών. Τέτοια παραδείγματα δημιουργούν αδικαιολόγητο φόβο και πανικό μερικές φορές. Η αλήθεια είναι ότι για να πούμε ότι υπάρχει κληρονομική προδιάθεση θα πρέπει κάποιος από τους συγγενείς πρώτου βαθμού (γονείς ή αδέλφια) να έχει εκδηλώσει σίγουρη στεφανιαία νόσο σε ηλικία κάτω των 55 ετών. Πάνω από την ηλικία αυτή εκδήλωση στεφανιαίας νόσου δεν θεωρείται ότι αποτελεί κληρονομική προδιάθεση. </p>
<p> </p>
<p><strong>Μπορεί να υποβληθεί σε εξωκαρδιακή εγχείρηση κάποιος που έπαθε έμφραγμα;</strong></p>
<p>Η απάντηση είναι ναι υπό προϋποθέσεις. Πρώτα από όλα κατά τη διάρκεια εξέλιξης ενός οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου πρέπει να αποφεύγεται οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση, που απαιτεί γενική αναισθησία, εκτός αν σχετίζεται με θέμα ζωής ή θανάτου, ή κρίνεται αναγκαία η διενέργειά της για την αποφυγή μελλοντικών επιπλοκών. Στις περιπτώσεις αυτές σταθμίζεται ο κίνδυνος και είτε αποφασίζεται διενέργεια της εγχείρησης, αφού ληφθούν τα αναγκαία μέτρα προφύλαξης, είτε προβαίνουμε σε άμεση στεφανιογραφία και σωστική αγγειοπλαστική ή αορτοστεφανιαία παράκαμψη, αν μας δίδεται ο χρόνος, και στη συνέχεια προβαίνουμε στη διενέργεια της εξωκαρδιακής εγχείρησης. Αυτές είναι ειδικές καταστάσεις και τις κρίσιμες αποφάσεις καλείται να λάβει σχετική ομάδα Ιατρών σε συνεργασία με τον ίδιο τον ασθενή, αν διατηρεί τις αισθήσεις του, και τους στενώτερους συγγενείς του. Τις περισσότερες φορές δεν χρειάζεται να ληφθούν τόσο δραματικές αποφάσεις. Εφόσον μια εξωκαρδιακή εγχείρηση μπορεί να αναβληθεί, χωρίς ουσιαστικό κίνδυνο, για 4-6 εβδομάδες είναι προτιμότερο να προγραμματιστεί, αφού παρέλθει η «θερμή» περίοδος του οξέος εμφράγματος, εν ψυχρώ για το διάστημα αυτό. Αν, πάλι, η στεφανιαία νόσος κρίνεται σοβαρή, μπορεί το άτομο να υποβληθεί σε εντατική φαρμακευτική θεραπεία, σε στεφανιογραφία, σε αγγειοπλαστική ή και αορτοστεφανιαία παράκαμψη, οπότε μεταφέρεται ανάλογα και η ημερομηνία της εξωκαρδιακής επέμβασης. Κάθε περίπτωση έχει τους δικούς της κινδύνους και τους δικούς της «ιδανικούς» χρόνους. Οπωσδήποτε χρειάζεται προσεκτική μελέτη και περίσκεψη προκειμένου να ληφθεί η σωστή απόφαση σε μια τέτοια δύσκολη περίπτωση.</p>
<p> </p>
<p><strong>Συμπερασματικά και επιγραμματικά μπορούμε να πούμε:</strong></p>
<p> </p>
<p>Το έμφραγμα είναι μια εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου που, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, θεραπεύεται.</p>
<p>Μεγάλη σημασία έχει η έγκαιρη μεταφορά του ασθενούς σε οργανωμένη Καρδιολογική κλινική.</p>
<p>Για την πρόληψη του εμφράγματος, αλλά και μετά το έμφραγμα έχει ιδιαίτερη σημασία η μέτρια άσκηση, η μεσογειακή διατροφή, η αποφυγή καπνίσματος και η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου του αίματος σε όσους έχουν αρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδη διαβήτη.</p>
<p>Αυτός που παθαίνει έμφραγμα του μυοκαρδίου επανέρχεται, κατά κανόνα, σε φυσιολογικούς ρυθμούς ζωής, χρειάζεται, όμως, φαρμακευτική κάλυψη, παρακολούθηση και προσοχή σε κάθε επιπλοκή της υγείας του.</p>
<p><strong><em>Ο Γεώργιος Λουρίδας είναι Καθηγητής Καρδιολογίας</em></strong></p>
<p><strong><em>ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΚΑΡΚΙΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ</em></strong></p>
<p><strong><em><br /></em></strong></p>

Σχετικά άρθρα