<p>Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) (World Health Organization – WHO), παχυσαρκία ονομάζεται η παθολογική αύξηση του λίπους του σώματος σε τέτοιο βαθμό, που να αποτελεί κίνδυνο για την υγεία του ανθρώπου. Όλοι οι παχύσαρκοι άνθρωποι δεν έχουν το ίδιο ποσοστό λίπους, ούτε την ίδια κατανομή λίπους, αλλά ούτε και τις ίδιες επιπτώσεις από την περίσσεια λίπους. Η αύξηση του ενδοκοιλιακού λίπους θεωρείται πάρα πολύ σημαντικός παράγοντας κινδύνου.</p>
<p>Η αύξηση της συχνότητας της παχυσαρκίας είναι ταχύτατη όχι μόνο στην Ελλάδα και στον Δυτικό κόσμο, αλλά και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η παχυσαρκία έχει αρχίσει να θεωρείται κυριότερος παράγοντας νόσησης παγκόσμια σε σχέση με τις λοιμώξεις και τον υποσιτισμό. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει ανακηρύξει την παχυσαρκία ως παγκόσμια επιδημία.</p>
<p>Η παχυσαρκία, εδώ και μερικά χρόνια, θεωρείται παράγοντας κινδύνου για πολλές και σημαντικές παθήσεις όπως ο διαβήτης, η υπέρταση, η δυσλιπιδαιμία, η οστεοαρθρίτιδα και φυσικά η στεφανιαία νόσος. Αυτές οι συνέπειες της παχυσαρκίας οδηγούν στις αυξημένες πιθανότητες για θάνατο. Μεγάλες μελέτες, άλλωστε, σχετίζουν την αύξηση του βάρους με την αύξηση τον πιθανοτήτων για νοσηρότητα και θνητότητα. Πρόσφατα, όμως, νέες μελέτες δεν σχετίζουν μόνο την παχυσαρκία και το ποσοστό λίπους στο σώμα με την νοσηρότητα, αλλά προχωρούν και στην συσχέτιση των περιοχών του σώματος, όπου αποθηκεύεται το λίπος με την νοσηρότητα.<br />Ο λιπώδης ιστός είναι ένας μεταβολικά ενεργός ιστός. Αυτός διακρίνεται στον λευκό λιπώδη ιστό και στον φαιό λιπώδη ιστό.</p>
<p>Ο φαιός λιπώδης ιστός εμφανίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό στο νεογέννητα και σε πολύ μικρό βαθμό στους ενήλικες. Κύρια δράση του είναι η παράγωγη θερμότητας μέσω της κινητοποίησης του λίπους (άρα και αύξηση του μεταβολισμού). Ο λευκός λιπώδης ιστός διακρίνεται στο υποδόριο, το οποίο βρίσκεται κάτω από το δέρμα, στο ενδομυϊκό, το οποίο αγκαλιάζει τον σκελετικό μυ, και στο σπλαχνικό, το οποίο βρίσκεται στην περιοχή της μέσης και της κοιλιάς ενδιάμεσα από τα όργανα.</p>
<p><br />Το σπλαχνικό λίπος είναι το πιο επικίνδυνο για την υγεία. Αυτό είναι μεταβολικά ενεργό, παράγοντας ορμόνες και ουσίες, που με την σειρά τους επηρεάζουν την έκκριση άλλων ορμονών και τις διάφορες λειτουργίες του οργανισμού. Εκτός από πληθώρα πρωτεϊνικών μορίων και πεπτιδίων, τα λιποκύτταρα παράγουν προσταγλαδίνες, στεροειδείς ορμόνες αλλά και άλλα μη πρωτεϊνικά μόρια χαμηλού μοριακού βάρους, που επιτρέπουν στον λιπώδη ιστό να δρα με αυτοκρινή, παρακρινή και ενδοκρινή τρόπο. Έτσι, έχει την δυνατότητα να εκπέμπει σήματα, που ρυθμίζουν, για παράδειγμα, την πρόσληψη της τροφής, την ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, την αρτηριακή αιμάτωση, την ομοιόσταση της γλυκόζης κ.τ.λ.</p>
<p>Έτσι ο ΠΟΥ έχει αναδείξει την μέτρηση της περιφέρειας μέσης ως δείκτη για την αξιολόγηση του λίπους. Η μέτρηση της περιφέρειας μέσης αποτελεί έμμεσο μέτρο εκτίμησης της κεντρικού τύπου παχυσαρκίας, αφού έχει σχέση με το σπλαχνικό λίπος. Όταν η περιφέρεια μέσης είναι &gt; 95 cm για τους άνδρες και &gt; 85 cm για της γυναίκες υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων, δυσλιπιδαιμίας, διαβήτη και υπέρτασης. Ο λόγος περιμέτρου μέσης/ισχίου, που χρησιμοποιείται και αυτός για τον προσδιορισμό του λίπους, είναι ανησυχητικός, όταν είναι &gt;1,0 για τους άνδρες και &gt;0,85 στις γυναίκες.</p>
<p><br />Μετά, όμως, από την δημοσίευση της μεγάλης πρωτοπόρου επιδημιολογικής μελέτης Framingham Health Study τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Η περιφέρεια λαιμού είναι ο νέος έγκυρος δείκτης νοσηρότητας. Σύμφωνα με αυτή την μελέτη, η περιφέρεια λαιμού σχετίζεται άμεσα και με την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου στους ενήλικες και αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου από το δείκτη μάζας σώματος και το λόγο περιφέρειας μέσης προς περιφέρεια ισχίου.</p>
<p><br />Με άλλα λόγια, η περιφέρεια λαιμού είναι αποθήκη λίπους και η αύξηση της αποτελεί καρδιαγγειακό κίνδυνο, ανεξάρτητα αν υπάρχει επικίνδυνα μεγάλη περιφέρεια μέσης. Αν, όμως, η αυξημένη περίμετρος λαιμού συνδυάζεται και με αυξημένη περίμετρο μέσης ο κίνδυνος μεγιστοποιείται. Επίσης η αυξημένη περιφέρεια λαιμού σχετίζεται με χαμηλές τιμές καλής χοληστερόλης (HDL) και με αυξημένη συγκέντρωση γλυκόζης στο αίμα, τριγλυκεριδίων και πίεσης. Έτσι η διάμετρος λαιμού 38cm ± 5cm υποδηλώνει σύμφωνα με την μελέτη, μικρότερο χρόνο παραμονής στην μονάδα εντατικής θεραπείας, ενώ αν η διάμετρος 40cm ± 8cm δείχνε ότι ο χρόνος παραμονής αυξάνεται.</p>
<p> </p>
<p>Από την Επιστημονική Ομάδα του Διατροφολόγου Ευάγγελου Ζουμπανέα και την Μαρία Αθανασοπούλου (www.diatrofi.gr)</p>