Xωρίς γλουτένη: υγιεινή επιλογή ή μόδα;

20/09/2016
Ομάδα Σύνταξης
Διατροφή

Ένας τρόπος ζωής χωρίς γλουτένη έχει γίνει από τις πιο δημοφιλείς διαιτητικές τάσεις στις ΗΠΑ. Ένας στους πέντε ανθρώπους ελαττώνουν ή σταματούν να καταναλώνουν τη γλουτένη, μια πρωτεϊνη που τη συναντάμε στο σιτάρι, το κριθάρι ή τη σίκαλη σύμφωνα με μία δημοσκόπηση του 2015 (Gallup).
H αποφυγή της γλουτένης είναι κρίσιμη στους ανθρώπους με κοιλιοκάκη (celiac disease). Αυτό γιατί στη συγκεκριμένη περίπτωση η γλουτένη βλάπτει το λεπτό έντερο με αποτέλεσμα οι θρεπτικές ουσίες να μη μπορούν να απορροφηθούν. Τα συμπτώματα της περιλαμβάνουν διάρροια, δυσκοιλιότητα, πρήξιμο και πόνο.
Όμως μόνο το 1% του πληθυσμού πάσχει από κοιλιοκάκη και αυτός ο αριθμός δεν έχει μεταβληθεί τα τελευταία χρόνια, επισημαίνει ο Hyun-seok Kim, γιατρός στο ιατρικό κέντρο Rutgers του New Jersey, Newark. Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε νωρίτερα μέσα στον μήνα, ο ίδιος ανέλυσε μια εθνική μελέτη που διεξήχθη από το 2009 μέχρι το 2014. Παρόλο που τα μεγέθη για την κοιλιοκάκη παρέμειναν σταθερά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο αριθμός των ανθρώπων που ακολουθούσαν μια δίαιτα χωρίς γλουτένη τριπλασιάστηκε, από 0.5% του πληθυσμού σε σχεδόν 2%.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, μερικοί από όσους ακολουθούν μια δίαιτα που δεν περιλαμβάνει γλουτένη χωρίς να τους έχει γίνει διάγνωση για κοιλιοκάκη, μπορεί να έχουν ευαισθησία στη γλουτένη και παρόμοια συμπτώματα με όσους υποφέρουν από κοιλιοκάκη. Επίσης άνθρωποι με αλλεργία στο σιτάρι ενδέχεται να ακολουθούν δίαιτα για να εμποδίσουν αλλεργική αντίδραση.
Σχεδόν 100 εκατομμύρια Αμερικανοί αναφέρουν ότι έφαγαν προϊόντα χωρίς γλουτένη το 2015 και ότι ξόδεψαν κατ' εκτίμηση 4 δισεκατ. δολάρια σε αυτά– σημειώνει ο William Balisteri, γιατρός στο νοσοκομείο για παιδιά του Cincinnati.
Οι αναγωγές του Kim έδειξαν ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να αποφεύγουν τη γλουτένη και η δίαιτα είναι πιο δημοφιλής στις ηλικίες 20 με 39. Επιλέγεται ακόμη από παγκόσμιας κλάσης αθλητές. Σε άλλη έρευνα το 41% από 910 αθλητές παγκόσμιας εμβέλειας και κατόχους ολυμπιακών μεταλλίων είπαν ότι επέλεγαν μια δίαιτα χωρίς γλουτένη τουλάχιστον κατά το ήμισυ και οι περισσότεροι διέγνωσαν οι ίδιοι τη δυσανεξία τους σε αυτή. Μερικοί από τους σταρ που την αποφεύγουν είναι οι Gwyneth Paltrow, Russell Crowe, Kim Kardashian.
Πρόκειται για μια δημοφιλή δίαιτα παρατηρεί ο Peter Green Διευθυντής του Κέντρου για την Κοιλιοκάκη στο Πανεπιστήμιο Columbia που έχει γράψει βιβλίο για τη γλουτένη. "Οι άνθρωποι θέλουν γρήγορες λύσεις και οι δίαιτες συχνά χρησιμοποιούνται σαν μια γρήγορη λύση για τα θέματα. Πολλοί επαγγελματίες υγείας, όπως διαιτολόγοι και ψυχίατροι συνιστούν τη δίαιτα σε άτομα που δεν έχουν διαγνωστεί με κοιλιοκάκη. Υποθέτω ότι η συσχέτιση με την κοιλιοκάκη δίνει στη δίαιτα χωρίς γλουτένη ένα ιατρικό κύρος οπότε οι επαγγελματίες υγείας ενδεχομένως αισθάνονται ότι είναι υπεύθυνο να την προτείνουν."
"Εάν σας ταλαιπωρεί η κοιλιοκάκη, μια δίαιτα χωρίς γλουτένη μπορεί να ανακουφίσει από το πρήξιμο και τα προβλήματα στο έντερο. Παρόλο που όσοι έχουν διαγνώσει την ευαισθησία τους στη γλουτένη οι ίδιοι αναφέρουν την ίδια ανακούφιση από συμπτώματα, χρειάζεται να γίνει περισσότερη έρευνα" εκτιμά ο Kim. Σε μια άλλη έρευνα – συμπληρώνει ο Balistreri – όσοι είχαν το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου με διάρροια παρατήρησαν ότι η δίαιτα χωρίς γλουτένη ανακούφισε τα συμπτώματα τους.
Άλλοι ενημέρωσαν ότι έχασαν βάρος μετά την αποφυγή της γλουτένης, σύμφωνα με τον σχολιασμό που συνοδεύει την έρευνα του Kim. Αλλά το Ίδρυμα για την Κοιλιοκάκη υποστηρίζει ότι οι δίαιτες χωρίς γλουτένη μπορεί να καταλήξουν σε αύξηση του βάρους. Σε όσους πάσχουν από κοιλιοκάκη, περισσότερες θρεπτικές ουσίες απορροφούνται από το σώμα και τα προϊόντα χωρίς γλουτένη μπορεί να περιέχουν περισσότερη ζάχαρη και λίπη.
Για τον Alessio Fasano, Διευθυντή στο Κέντρο Έρευνας και Θεραπείας για την Κοιλιοκάκη στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης "ο καθένας που επηρεάζεται από μια διαταραχή σχετική με τη γλουτένη – συμπεριλαμβανομένων ανθρώπων με κοιλιοκάκη, αλλεργία στο σιτάρι και ευαισθησία στη γλουτένη – πρέπει να υιοθετεί μια δίαιτα χωρίς γλουτένη".
Παρόλο που δεν συμφωνούν όλοι οι επαγγελματίες υγείας, ο Fasano υποστηρίζει ότι η ευαισθησία στη γλουτένη είναι πραγματική. "Το ντιμπέιτ αφορά το τι είναι και πώς μας επηρεάζει."
Το σιτάρι περιέχει γλουτένη και υδατάνθρακες που αφομοιώνονται δύσκολα και μπορεί να οδηγήσουν σε φούσκωμα. Η ελάττωση αυτών των υδατανθράκων έχει βοηθήσει όσους αντιμετωπίζουν το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου. Σε αυτήν περιλαμβάνεται η μείωση του σιταριού, της σίκαλης, της λακτόζης, της φρουκτόζης, των μήλων. 
Άλλες έρευνες συμπεραίνουν ότι όσοι έχουν διαπιστώσει στον εαυτό τους δυσανεξία στη γλουτένη βελτιώθηκαν μέσω μιας δίαιτας χωρίς γλουτένη αλλά παρουσίασαν ακόμη μεγαλύτερη βελτίωση όταν οι υδατάνθρακες αφαιρέθηκαν από το πρόγραμμα διατροφής.
Όσοι κόβουν τη γλουτένη μπορεί στην πραγματικότητα να τρώνε πιο υγιεινά – συνιστούν άλλες μελέτες. Πολλά σε μεγάλο βαθμό επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν γλουτένη και η μείωση τους ενδέχεται να βοηθά τους ανθρώπους να αισθάνονται καλύτερα.
Ενώ μια δίαιτα χωρίς γλουτένη "σώζει τη ζωή όσων πάσχουν από κοιλιοκάκη" επισημαίνει ο Green, στην περίπτωση όσων δεν υπάρχουν ιατρικές ενδείξεις "δεν πιστεύουμε ότι μια δίαιτα χωρίς γλουτένη είναι πολύ υγιεινή επιλογή… είναι χαμηλή σε φυτικές ίνες και συχνά εμπλουτισμένη με λιπαρά και θερμίδες".
Επιπλέον εκθέτει τους ανθρώπους στον κίνδυνο θρεπτικών ελλείψεων, συνεχίζει ο Green. "Το σταρένιο αλεύρι είναι εμπλουτισμένο. Με φυλλικό οξύ (folic acid), βιταμίνες Β και σίδηρο. Το αλευρόρυζο (rice flour), στήριγμα των προϊόντων χωρίς γλουτένη, δεν είναι. Εχουμε συναντήσει ανθρώπους με έλλειψη βιταμίνης Β." Οι βιταμίνες Β μεταξύ άλλων συμβάλλουν στο να μετατραπεί το φαγητό σε ενέργεια και στην επιδιόρθωση των κυττάρων.
Οι δίαιτες χωρίς γλουτένη δεν είναι πάντα εύκολο να υιοθετηθούν, υπογραμμίζει ο Green. Τα προϊόντα χωρίς γλουτένη είναι πιο ακριβά από εκείνα που την περιέχουν.
Οι γονείς δεν πρέπει να υποβάλουν τα παιδιά σε δίαιτα χωρίς γλουτένη αν δεν υπάρχει ιατρικός λόγος, συμβουλεύει ο Fasano. "Εάν το παιδί δεν υποφέρει από κοιλιοκάκη ή αλλεργία στο σιτάρι δεν υπάρχει λόγος να είναι σε δίαιτα χωρίς γλουτένη."
"Οι άνθρωποι που επιλέγουν μια δίαιτα χωρίς γλουτένη χωρίς να υπάρχει ιατρικός λόγος συχνά θεωρούν ότι ακολουθούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής, όμως ενδέχεται να βλάπτουν την υγεία τους" τονίζει ο Green. Σε ένα άρθρο γνώμης για τους Los Angeles Times επεσήμανε "Αυτό που μοιάζει να μη συνειδητοποιούν όσοι ακολουθούν τη μόδα του 'χωρίς γλουτένη' είναι ότι απομακρύνοντας τη γλουτένη αποκλείουν μια πληθώρα θρεπτικών συστατικών τα οποία θα τους κρατούσαν μακριά από τους γιατρούς."