Προβλήματα στα δόντια και παιδική παχυσαρκία: όσα πρέπει να ξέρεις

<div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden">
<div class="field-items">
<div class="field-item even">
<p style="text-align: justify;">Τις τελευταίες δεκαετίες διαπιστώνεται σε πολλά κράτη αύξηση του αριθμού των παιδιών και των εφήβων που εΙναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Σε παγκόσμιο επΙπεδο εκτιμάται ότι το ποσοστό των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών κυμαΙνεται μεταξύ 11% έως 30%, ενώ σε αρκετά κράτη, κυρίως στη Βόρειο Αφρική, διαπιστώνεται πολύ υψηλό ποσοστό υπέρβαρων και παχύσαρκων ενηλΙκων (π.χ. ποσοστό 51,3% των γυναικών, που ζουν στο Μαρόκο, εΙναι υπέρβαρες η παχύσαρκες, ενώ στη ΓαλλΙα οι υπέρβαροι ενήλικες ανέρχονται στο 8-10%).</p>
<p style="text-align: justify;">Το γεγονός αυτό έχει προβληματίσει σοβαρά τις αρμόδιες υπηρεσίες υγείας των κρατών, αφού η αυξητική αυτή τάση θα οδηγήσει μελλοντικά στην αύξηση του επιπολασμού διαφόρων νοσημάτων στην ενήλικη ζωή των παχύσαρκων αυτών παιδιών και εφήβων. Συχνά τα παχύσαρκα παιδιά και οι παχύσαρκοι έφηβοι εμφανίζουν ποικίλα προβλήματα υγείας, όπως υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, πρωτεϊνουρία, αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, σημαντικά υψηλό δείκτη μάζας σώματος (body mass index), κ.ά. Όμως η υπερκατανάλωση υδατανθράκων οδηγεί και στην αύξηση της συχνότητας εμφάνισης τερηδόνας, που οδηγεί στην καταστροφή των δοντιών και στην απώλειά τους από τη στοματική κοιλότητα. Αυτό συμβαίνει διότι τα μικρόβια που βρίσκονται στις επιφάνειες των δοντιών, στην Οδοντική Μικροβιακή Πλάκα, έχουν την ικανότητα να παράγουν οξέα κατά το χρόνο του μεταβολισμού ζυμώσιμων υδατανθράκων, όπως είναι η γλυκόζη, η φρουκτόζη, κ.α. Την ικανότητα αυτή την έχουν σε μεγάλο βαθμό οι στρεπτόκοκκοι S. mutans και S sobrinus, καθώς και οι γαλακτοβάκιλοι που βρίσκονται στη στοματική κοιλότητα. Η παραγωγή των οξέων αυτών οδηγεί στη μείωση της τιμής του pH μέσα στο στόμα. Τα παραγόμενα αυτά οξέα απομακρύνουν τα ανόργανα συστατικά (ιόντα ασβεστίου και φωσφορικών) από τους κρυστάλλους του υδροξυαπατίτη των δοντιών, με επακόλουθο την καταστροφή του οργανικού υποστρώματός τους και τελικά την εμφάνιση της τερηδόνας.</p>
<p style="text-align: justify;">Επιδημιολογικές μελέτες έχουν εξετάσει διάφορους παράγοντες, που επηρεάζουν την παχυσαρκία των παιδιών και εφήβων. Εκτός από τα διατροφικά συστατικά, που αυξάνουν τον επιπολασμό της παχυσαρκίας στην παιδική και εφηβική ηλικία, έχουν μελετηθεί επίσης ο τρόπος επίδρασης βιολογικών, δημογραφικών και κοινωνικο-οικονομικών παραγόντων, καθώς και ψυχολογικών στοιχείων και χαρακτηριστικών της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς των νεαρών ατόμων. Τα συμπεράσματα των ερευνητών έχουν οδηγήσει σε προτεινόμενες παρεμβάσεις από κρατικούς φορείς, με στόχο τη μείωση του ποσοστού των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών και εφήβων και στη μελλοντική μείωση της συχνότητας των νοσημάτων που εμφανίζονται στη ενήλικη ζωή των ατόμων, εξαιτίας της παχυσαρκίας στην παιδική και εφηβική ηλικία.</p>
<p style="text-align: justify;">Ένας σημαντικός φορέας αγωγής υγείας σε θέματα σωστής διατροφής και παρέμβασης για τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών, καθώς και στην προστασία των δοντιών τους, είναι το σχολείο. Εξετάζοντας τα διατροφικά πρότυπα, που ακολουθούν πολλοί μαθητές διαπιστώνουμε ότι υπερκαταναλώνουν τροφές υψηλής θερμιδικής αξίας, με μεγάλη περιεκτικότητα σε λιπαρά συστατικά και υδατάνθρακες, μη αλκοολούχα ποτά, ενώ ταυτόχρονα είναι ελλιπής η κατανάλωση φρούτων, φρέσκων λαχανικών και τροφίμων που περιέχουν ασβέστιο. Το διατροφικό μοντέλο που ακολουθεί κάθε έφηβος επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως οι ατομικές προτιμήσεις του σε θέματα διατροφής, οι διαιτολογικές συνήθειες που καθιερώνει η οικογένειά του, τα μηνύματα που λαμβάνει από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, οι κοινωνικοί κανόνες που υπάρχουν στον τόπο διαμονής του.</p>
<p style="text-align: justify;">Η διαπίστωση αυτή οδήγησε αρκετές χώρες στην καθιέρωση, μέσω της νομοθεσίας, λίστας τροφίμων που απαγορεύονται να πωλούνται στα κυλικεία των σχολείων, καθώς και των τροφίμων που πρέπει να υπάρχουν. Στην Ελλάδα η υπ΄ αριθμό Α2Ε/οικ. 1653 / 5-6-98 (ΦΕΚ 563 τ.Β) Κοινή Υπουργική Απόφαση επιτρέπει να πωλούνται στα σχολικά κυλικεία τα εξής είδη:</p>
<ul style="text-align: justify;">
<li>σάντουϊτς και τοστ με τυρί, στα οποία προαιρετικά μπορεί να προστεθεί φρέσκο βούτυρο και εποχικά λαχανικά, όπως μαρούλι ή ντομάτα</li>
<li>ψωμί και απλά αρτοσκευάσματα, όπως φρυγανιές, κουλούρια, φραντζολάκια, λαγάνες, παξιμάδια</li>
<li>σταφιδόψωμο σε ατομική συσκευασία</li>
<li>τυρόπιτα</li>
<li>σπανακόπιτα</li>
<li>τυριά</li>
<li>γάλα σε ατομική συσκευασία</li>
<li>γιαούρτι παντός τύπου, με φρούτα, φρυγανιές, δημητριακά, ξηρούς καρπούς, χωρίς όμως συνθετικές γλυκαντικές και χρωστικές ουσίες</li>
<li>φρούτα εποχής, τα οποία θα πρέπει να είναι πλυμένα και τυλιγμένα σε σελοφάν</li>
<li>φυσικοί χυμοί φρούτων, με περιεκτικότητα χυμού σε ποσοστό 100%</li>
<li>ξηροί καρποί σε μικρή συσκευασία</li>
<li>αφεψήματα, όπως τσάϊ</li>
<li>καφές, ο οποίος όμως διατίθεται μόνο για το προσωπικό του σχολείου.</li>
</ul>
<p style="text-align: justify;">Η ελληνική νομοθεσία ορίζει και τις επιτροπές ελέγχου λειτουργίας των κυλικείων, καθώς και τις αρμοδιότητές τους. Έτσι σε κάθε σχολείο συγκροτείται επιτροπή ελέγχου του σχολικού κυλικείου, η οποία αποτελείται από το διευθυντή του σχολείου, με αρμοδιότητες προέδρου της επιτροπής, ένα μέλος από το σύλλογο γονέων και κηδεμόνων, ένα μέλος της Σχολικής Επιτροπής, έναν εκπαιδευτικό, ένα μαθητή, που προτείνεται από τη μαθητική κοινότητα, καθώς και τους αναπληρωτές τους. Η επιτροπή αυτή ελέγχει την ομαλή λειτουργία του σχολικού κυλικείου, εξετάζει τα είδη που διατίθενται στους μαθητές για κατανάλωση, ώστε να τηρούνται οι ισχύουσες διατάξεις και αναφέρει οτιδήποτε κρίνει αρνητικό για την υγεία των μαθητών στα μέλη της Σχολικής Επιτροπής, ώστε να υπάρξει η κατάλληλη παρέμβαση.</p>
<p style="text-align: justify;">Πολλές όμως μελέτες σε παγκόσμιο επίπεδο δείχνουν ότι οι προτιμήσεις των παιδιών, που αγοράζουν τρόφιμα από μηχανές πώλησης διατροφικών προϊόντων ή από τα κυλικεία του σχολείου τους, απέχουν από τις εθνικές διαιτητικές οδηγίες και υποδείξεις που δίνονται από τη νομοθεσία. Έρευνες σε σχολεία έδειξαν ότι η συχνότητα αγοράς έτοιμων πρόχειρων τροφίμων από μηχανήματα πώλησης αυξάνεται, ανάλογα με τον αριθμό των μηχανών πώλησης τροφίμων και πρόχειρων φαγητών, που υπάρχουν στο χώρο του σχολείου, καθώς και από το χρόνο λειτουργίας τους, κυρίως κατά την ώρα του γεύματος. Τα αποτελέσματα έρευνας που έγινε σε γυμνάσια της Μινεσότα, με στόχο να εξετασθούν οι διατροφικές πολιτικές και πρακτικές, που ακολουθούνται σε σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, έδειξαν ότι μόλις το 32% των σχολείων εφάρμοζαν μία σωστή διατροφική πολιτική, ενώ ποσοστό που ανερχόταν στο 98% διέθετε στο χώρο του σχολείου μηχανήματα πώλησης μη αλκοολούχων ποτών. Επιπλέον στις Η.Π.Α., παρότι δίνεται η δυνατότητα λήψης υγιεινού γεύματος σε κατάλληλο χώρο του σχολείου, εν τούτοις οι μαθητές χρησιμοποιούν συχνότατα τα μηχανήματα πώλησης πρόχειρων φαγητών, μπισκότων, τσιπς, παγωτών, γλυκών, μη αλκοολούχων ποτών, τα οποία είναι πλούσια σε υδατάνθρακες, οδηγούν στην παχυσαρκία, συμβάλουν στη καταστροφή των δοντιών και δεν προσφέρουν τα οφέλη μίας υγιεινής διατροφής.</p>
<p style="text-align: justify;">Το 1995 το US Department of Agriculture (USDA) (Αμερικάνικο Τμήμα Γεωργίας των Η.Π.Α.), αν και καθιέρωσε τους κανόνες λήψης ενός υγιεινού γεύματος από τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δεν μπόρεσε να απαλείψει το πρόβλημα της αγοράς ακατάλληλων, ανταγωνιστικών διατροφικών προϊόντων, από τα καταστήματα που βρίσκονταν έξω από το χώρο του σχολείου. Το μέγεθος του προβλήματος αναφέρθηκε από το USDA και στο συνέδριο που διεξήχθη το 2001, γεγονός που ευαισθητοποίησε πολλούς φορείς σε θέματα υγιεινής διατροφής των μαθητών. Έτσι υπήρξαν συστάσεις από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC = Centers for Disease Control and Prevention), την Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία (AAP = the American Academy of Pediatrics) και το Ινστιτούτο Ιατρικής (IOM = Institute of Medicine) για τις δέουσες αλλαγές, που θα οδηγούσαν στην υγιεινή διατροφή των παιδιών στα σχολεία, με στόχο να μειωθεί το πρόβλημα της παχυσαρκία τους. Το 2004, το συνέδριο πρότεινε να υιοθετηθεί από τις σχολικές μονάδες μία πολιτική, με χορήγηση υγιεινών τροφίμων στους μαθητές, ενημέρωσή τους σε θέματα υγιεινής διατροφής και χρησιμότητας της φυσική δραστηριότητας και άσκησης στην υγεία του ατόμου.</p>
<p style="text-align: justify;">Αποτελέσματα παρεμβάσεων που έγιναν σε χώρους σίτισης των μαθητών στις Η.Π.Α. έδειξαν ότι, η μεγαλύτερη διάθεση φρέσκων λαχανικών και φρούτων στους χώρους σίτισης, σε συνδυασμό με την προώθηση και υποστήριξη κατανάλωσης αυτών των τροφίμων από τους ιδιοκτήτες των κυλικείων και αντιπροσώπους από το σύλλογο γονέων και κηδεμόνων, οδήγησαν στην μεγαλύτερη κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικών από τους μαθητές. Σε μελέτη που έγινε από τον French και τους συνεργάτες του εξετάσθηκε και η παράμετρος της μείωσης της τιμής των φρέσκων φρούτων και λαχανικών κατά 50% στα κυλικεία δύο σχολείων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Μετά από την πάροδο εννέα εβδομάδων εξετάσθηκε η αποτελεσματικότητα του μέτρου και διαπιστώθηκε ότι, κατά τη χρονική περίοδο, που οι τιμές ήταν μειωμένες, τετραπλασιάσθηκαν οι πωλήσεις των φρέσκων φρούτων, διπλασιάσθηκαν οι πωλήσεις των καρότων, ενώ οι πωλήσεις σαλάτας δεν αυξήθηκαν σημαντικά. Εκτός από τη μειωμένη τιμή επηρέασε την αυξημένη πώληση και η ελκυστική συσκευασία, καθώς και η εμφανής θέση του προϊόντος στο χώρο του κυλικείου.</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Συμπεράσματα</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Για την επίτευξη της πρόληψης της παχυσαρκίας, της προστασίας των δοντιών από την τερηδόνα και της μείωσης του κινδύνου νόσησης από αρρώστειες στην μέση ηλικία, οι μαθητές θα πρέπει να αποτελέσουν πληθυσμό – στόχο παρέμβασης από προμηθευτές διαφόρων ιατρικών ειδικοτήτων. Εκτός από τους παιδιάτρους, τους οδοντιάτρους, τους νοσηλευτές, τους διαιτολόγους, η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και συνδρομή των δασκάλων και καθηγητών, καθώς και η ενεργοποίηση των μελών της οικογένειας και των συλλόγων γονέων και κηδεμόνων μπορούν να συμβάλουν στην πρωτοβάθμια πρόληψη της παχυσαρκίας των μαθητών και στη διατήρηση της υγείας των δοντιών τους, μέσω των διατροφικών προϊόντων που λαμβάνουν τα παιδιά στο χώρο του σχολείου. Επιπλέον η τήρηση των νομοθετημάτων για την προσφορά διατροφικών προϊόντων, η προσφορά σε μειωμένες τιμές προϊόντων με χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπος και υδατάνθρακες στα κυλικεία των σχολείων, η αύξηση της κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών και γαλακτοκομικών προϊόντων, η προτροπή των παιδιών για αθλητικές δραστηριότητες και φυσική άσκηση, η μείωση του χρόνου παρακολούθησης τηλεοπτικών εκπομπών ή διασκέδασης με χρήση μηχανημάτων, που τους αυξάνουν το χρόνο καθιστικής ζωής και ο έλεγχος των διαφημίσεων παχυντικών και ανθυγιεινών προϊόντων από τα ΜΜΕ με την κατάλληλη παρέμβαση του κράτους θα συμβάλουν θετικά στη μείωση των ανωτέρω προβλημάτων στην παιδική και ενήλικη ζωή των μαθητών και στην προαγωγή της στοματικής και γενικής υγείας τους. Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία Νικολλέτα Θάνου</p>
</div>
</div>
</div>
<div class="field field-name-field-columnist field-type-entityreference field-label-hidden">
<div class="field-items">
<div class="field-item even">
<h2 class="node-title"> </h2>
</div>
</div>
</div>

Σχετικά άρθρα