Παιδί: Σημάδια ότι μπορεί να του λείπει σίδηρος

<p style="text-align: justify;">O  σίδηρος είναι ένα συστατικό μεγάλης βιολογικής σημασίας γιά τον άνθρωπο. Το μεγαλύτερο μέρος του σιδήρου του ανθρώπινου οργανισμού περιέχεται στην αιμοσφαιρίνη του αίματος, ενώ μικρές αλλά σημαντικής αξίας ποσότητες περιέχονται στους μύες και στα σιδηρούχα ένζυμα.</p>
<p style="text-align: justify;">Ο σίδηρος προσλαμβάνεται με τη διατροφή και αποθηκεύεται στις σιδηραποθήκες, από τις οποίες χρησιμοποιείται γιά την σύνθεση των σιδηρούχων συστατικών του οργανισμού. Η  επαρκής πρόσληψη με το διαιτολόγιο είναι η αναγκαία προυπόθεση γιά την εξασφάλιση των  αναγκαίων ποσοτήτων σιδήρου. </p>
<p style="text-align: justify;">H σιδηροπενία, δηλαδή η ανεπάρκεια του σιδήρου του οργανισμού, είναι το πιό συχνό στερητικό νόσημα παγκοσμίως. Προσβάλλει κυρίως τα βρέφη και τα νήπια και δευτερευόντως τους εφήβους και τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει σημειωθεί σημαντική ελάττωση της σιδηροπενίας, ιδίως στις αναπτυγμένες χώρες, λόγω της βελτίωσης στις συνθήκες διαβίωσης και στη διατροφή του πληθυσμού. </p>
<p style="text-align: justify;">Στις μέρες μας, παρότι η σιδηροπενία δεν αποτελεί σημαντικό πρόβλημα υγείας  γιά τις δυτικές κοινωνίες, σημαντικός αριθμός παιδιών έχει ανεπάρκεια σιδήρου. Έχει υπολογισθεί ότι στις προηγμένες χώρες το 2-3% των παιδιών πάσχουν από σιδηροπενική αναιμία κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής. Το ποσοστό αυτό είναι πολύ μεγαλύτερο γιά τα παιδιά των χαμηλών κοινωνικών τάξεων. Στις περισσότερες μάλιστα περιπτώσεις η  σιδηροπενία  δεν γίνεται αντιληπτή, αφού δεν προκαλεί αναιμία.</p>
<p style="text-align: justify;">Η σιδηροπενική αναιμία είναι το τελικό αποτέλεσμα της εξάντλησης των αποθεμάτων σιδήρου. Η πρόληψη και η έγκαιρη αντιμετώπιση, ακόμα και της ήπιας σιδηροπενίας, έχει μεγάλη σημασία γιά τον αναπτυσσόμενο οργανισμό γιατί έτσι αποφεύγεται η δημιουργία σιδηροπενικής αναιμίας. Η σιδηροπενική αναιμία θεωρείται σήμερα πολυσυστηματική νόσος που επηρεάζει ανάμεσα στα άλλα την ψυχοκινητική εξέλιξη και τις νοητικές λειτουργίες των μικρών παιδιών.</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Παράγοντες κινδύνου για τη δημιουργία σιδηροπενίας</strong></p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><em>BPEΦIKH HΛIKIA</em></p>
<p style="text-align: justify;">Τα τελειόμηνα βρέφη τα οποία έχουν γεννηθεί με φυσιολογικό βάρος έχουν επάρκεια σιδήρου γιά τους πρώτους έξι μήνες της ζωής τουλάχιστον. </p>
<p style="text-align: justify;">Ο πλακούντας παρέχει στο έμβρυο την αναγκαία ποσότητα σιδήρου αναλογικά με το βάρος και ανεξάρτητα από τα αποθέματα της μητέρας. Το δεύτερο εξάμηνο της ζωής είναι δυνατό να εξαντληθούν τα αποθέματα σιδήρου, εφόσον δεν προσλαμβάνεται σίδηρος με την διατροφή. </p>
<p style="text-align: justify;">Τα χρησιμοποιούμενα στη διατροφή των βρεφών γάλατα πρώτης και δεύτερης βρεφικής ηλικίας είναι εμπλουτισμένα με σίδηρο και εξασφαλίζουν την αναγκαία ποσότητα. Αντίθετα το πλήρες γάλα αγελάδος (νωπό, εβαπορέ) δεν περιέχει σίδηρο και είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει ανεπάρκεια σιδήρου και αναιμία. </p>
<p style="text-align: justify;">Το μητρικό γάλα, παρότι περιέχει πολύ μικρή ποσότητα σιδήρου,  έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Ο σίδηρος του μητρικού γάλακτος απορροφάται πολύ καλά από το έντερο του βρέφους, με την προυπόθεση ότι δεν χορηγούνται ταυτόχρονα και άλλες τροφές. Ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός θεωρείται η ιδανική διατροφή γιά τους πρώτους έξι μήνες της ζωής.  </p>
<p style="text-align: justify;">Στο δεύτερο εξάμηνο της ζωής η απαραίτητη ποσότητα σιδήρου πρέπει να εξασφαλίζεται στον αναπτυσσόμενο βρεφικό οργανισμό από το διαιτολόγιο. Την περίοδο αυτή, επειδή μειώνεται η προσλαμβανόμενη ποσότητα γάλακτος, οι χορηγούμενες στερεές τροφές πρέπει να εξασφαλίζουν τον αναγκαίο σίδηρο. Τέτοιες τροφές είναι οι εμπλουτισμένες με σίδηρο κρέμες δημητριακών και το κρέας. Οι χυμοί των φρούτων παρότι δεν περιέχουν σίδηρο υποβοηθούν στην απορρόφηση του σιδήρου των άλλων τροφών. </p>
<p style="text-align: justify;">Σύμφωνα με όσα προαναφέρθηκαν τα βρέφη τα οποία κινδυνεύουν να εμφανίσουν  σιδηροπενία και  πρέπει να πάρουν συμπλήρωμα σιδήρου είναι τα εξής: </p>
<ol style="text-align: justify;">
<li>Αυτά που γεννήθηκαν πρόωρα ή ελλειποβαρή </li>
<li>Τα νεογνά διδύμων ή πολυδύμων κυήσεων </li>
<li>Τα βρέφη που σιτίζονται με πλήρες αγελαδινό γάλα </li>
<li>Τα βρέφη που συνεχίζουν το μητρικό θηλασμό το δεύτερο εξάμηνο της ζωής </li>
<li>Τα βρέφη τα οποία μετά τον έκτο μήνα δεν σιτίζονται με εμπλουτισμένο γάλα δεύτερης βρεφικής ηλικίας, με εμπλουτισμένες κρέμες δημητριακών και με κρέας.</li>
</ol>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><em>NHΠIAKH KAI ΠAIΔIKH HΛIKIA </em></p>
<p style="text-align: justify;">Το ισοζυγισμένο οικογενειακό διαιτολόγιο υπερκαλύπτει τις ανάγκες σε σίδηρο κατά τη νηπιακή και παιδική ηλικία. Λέγοντας ισοζυγισμένο διαιτολόγιο εννοούμε την ισόρροπη κατανάλωση όλων των ομάδων τροφίμων. Είναι σκόπιμο να παρέχονται τροφές πλούσιες σε σίδηρο και να περιορίζεται η κατανάλωση τροφίμων που αναστέλλουν την απορρόφηση του σιδήρου. </p>
<p style="text-align: justify;">Πρέπει να τονισθεί ότι δεν έχει σημασία μόνο η περιεκτικότητα ενός τροφίμου σε σίδηρο, αλλά και το ποσοστό του παρεχόμενου σιδήρου το οποίο απορροφάται. Το άπαχο κρέας, τα ψάρια και τα πουλερικά περιέχουν μεγάλη ποσότητα ευαπορρόφητου σιδήρου και θεωρούνται  οι καλύτερες πηγές σιδήρου. Τα όσπρια, τα πράσινα λαχανικά, τα δημητριακά και το μαύρο ψωμί περιέχουν σίδηρο  σε πολύ μικρότερες ποσότητες. Η απορρόφηση του σιδήρου αυτών των τροφίμων δεν είναι ικανοποιητική και επηρεάζεται από την ταυτόχρονη κατανάλωση άλλων τροφών. Οι χυμοί των φρούτων, η ντομάτα και οι μικρές ποσότητες κρέατος διευκολύνουν την απορρόφηση του σιδήρου ενώ αντίθετα το τσάι, οι φυτικές ίνες, το αυγό και τα αεριούχα ποτά την παρεμποδίζουν. </p>
<p style="text-align: justify;">Με τα δεδομένα αυτά τα παιδιά που διατρέχουν κίνδυνο σιδηροπενίας είναι τα εξής: </p>
<ol style="text-align: justify;">
<li>Αυτά που δεν παίρνουν συστηματικά κρέας ή ψάρια ή πουλερικά, δημητριακά, όσπρια, πράσινα λαχανικά, μαύρο ψωμί   </li>
<li>Τα νήπια που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες μη εμπλουτισμένου γάλατος. Στην περίπτωση αυτή η κάλυψη μεγάλου μέρους των ημερήσιων θερμίδων από το γάλα έχει αποτέλεσμα τη μειωμένη κατανάλωση τροφών πλουσίων σε σίδηρο   </li>
<li>Τα παιδιά που παίρνουν συστηματικά γλυκίσματα, πρόχειρα φαγητά και αεριούχα ποτά </li>
</ol>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><em>EΦHBIKH HΛIKIA</em></p>
<p style="text-align: justify;">Η απότομη αύξηση της μάζας του σώματος η οποία συμβαίνει κατά την εφηβική ηλικία δημιουργεί αυξημένες ανάγκες σιδήρου, ιδιαίτερα στα κορίτσια. Η διατήρηση των αποθεμάτων σιδήρου μπορεί να επιτευχθεί εύκολα με ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο το οποίο περιλαμβάνει όλα τα  τρόφιμα που περιέχουν σίδηρο. </p>
<p style="text-align: justify;">Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται όταν ακολουθούνται μονότονες δίαιτες αδυνατίσματος και περιορίζεται η πρόσληψη πλουσίων σε σίδηρο τροφών. Η αποφυγή του κρέατος και η χορτοφαγία δημιουργούν κίνδυνο σιδηροπενίας, ο οποίος  όμως μπορεί να μειωθεί με την αυξημένη κατανάλωση οσπρίων, δημητριακών πράσινων λαχανικών και ψωμιού ολικής αλέσεως.</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Ποια παιδιά χρειάζονται συμπλήρωμα σιδήρου;</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Το διαιτολόγιο που ακολουθούν τα παιδιά στη χώρα μας έχει περιορίσει σημαντικά την σιδηροπενία σε σύγκριση με παλαιότερες εποχές. Στις μέρες μας η σοβαρή σιδηροπενική αναιμία είναι σπάνια και οφείλεται σε παθολογικά αίτια, όπως  σε  αιμορραγία από το πεπτικό. Εν τούτοις ένας όχι αμελητέος αριθμός παιδιών έχει ήπια σιδηροπενία η οποία δεν είναι εμφανής και συχνά δεν γίνεται αντιληπτή γιά μεγάλο χρονικό διάστημα. </p>
<p style="text-align: justify;">Η σιδηροπενία τη σημερινή εποχή είναι συνήθως αποτέλεσμα διατροφικών λαθών τα οποία δεν οφείλονται στη στέρηση, αλλά στην αφθονία και στην υπερκατανάλωση. Η υπερκατανάλωση τυποποιημένων προιόντων και η έλλειψη διατροφικής ποικιλλίας,εκτός των άλλων δυσμενών γιά την υγεία επιπτώσεων, οδηγούν συχνά σε αρνητικό ισοζύγιο σιδήρου. Τα παιδιά που ζουν κάτω από δυσμενείς οικογενειακές ή κοινωνικές συνθήκες αποτελούν μία ομάδα με ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο σιδηροπενίας.</p>
<p style="text-align: justify;">Το διατροφικό ιστορικό μπορεί εύκολα και αξιόπιστα να αποκαλύψει τα παιδιά που έχουν αυξημένο κίνδυνο σιδηροπενίας. Η ύπαρξη των παραγόντων κινδύνου που προαναφέρθηκαν πρέπει να αξιολογείται, ώστε να γίνει ο απαραίτητος εργαστηριακός έλεγχος και να χορηγηθεί συμπλήρωμα σιδήρου. Πρέπει να τονισθεί ότι οι εργαστηριακές εξετάσεις μπορεί πολλές φορές να παραπλανήσουν, εάν δεν προηγηθεί λεπτομερής διερεύνηση των διαιτητικών συνηθειών.</p>
<p style="text-align: justify;">Από την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία </p>

Σχετικά άρθρα