Κνίδωση: Τι συμβαίνει όταν το παιδί βγάζει εξανθήματα

30/12/2016
Ομάδα Σύνταξης
Παιδί

Κνίδωση στα παιδιά (hives-urticaria)
Η λέξη κνίδωση προέρχεται από την αρχαία λέξη κνίδη που σημαίνει τσουκνίδα. Στα λατινικά η τσουκνίδα λέγεται urtica γι αυτό η πάθηση αποκαλείται και urticaria.
Συχνότητα
Είναι αρκετά συχνή. Υπολογίζεται ότι 15% των ατόμων έχουν περάσει τουλάχιστο μια φορά κνίδωση κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Παθογένεια
Η κνίδωση προκαλείται όταν για διάφορους λόγους, που θα αναφέρουμε πιο κάτω, παράγεται ισταμίνη σε μεγάλες ποσότητες .
Κάτω από το δέρμα, στο εσωτερικό του εντέρου, στους πνεύμονες, στη μύτη, στα μάτια και αλλού υπάρχουν κάποια κύτταρα που λέγονται μαστοκύτταρα. Τα κύτταρα αυτά περιέχουν μια ουσία που λέγεται ισταμίνη. Όταν ο οργανισμός έρθει σε επαφή με ορισμένα ερεθίσματα, ενεργοποιούνται ανοσολογικοί μηχανισμοί μέσω της ανοσοσφαιρίνης IgE και η ισταμίνη εκκρίνεται σε μεγάλες ποσότητες. Ακολούθως αυτή ελευθερώνεται και αυξάνει την έξοδο ορού του αίματος μέσω των τοιχωμάτων των τριχοειδών αιμοφόρων αγγείων προς το μεσοκυττάριο χώρο με αποτέλεσμα την εμφάνιση της κνίδωσης και του αγγειοοιδήματος.
 
Αίτια
Τα αίτια της αυξημένης παραγωγής της ισταμίνης και κατ’ επέκταση της κνίδωσης είναι:
 
<ol>
<li>
Διάφορες λοιμώξεις (ιδίως σε παιδιά).
</li>
<li>
Αλλεργίες σε:
 
</li>
</ol>
α). Τρόφιμα (καρύδια, φιστίκια, αυγά, ψάρια, οστρακοειδή, σοκολάτα και ντομάτες).
β). Φάρμακα (αντιβιοτικά, αντιφλεγμονώδη).
γ). Οικιακή σκόνη.
 δ). Επαφή με διάφορα φυτά (άμεση επαφή, ή γύρη).
 ε). Τσιμπήματα εντόμων.
 ζ). Κατοικίδια ζώα (τρίχωμα, φτερά).
 η). Καλλυντικά.
θ) Συντηρητικά κονσερβοποίησης.
ι). Ρούχα.
<ol>
<li>
Επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος (κρύο, ζέστη, έντονο φώς).
</li>
<li>
Μηχανικοί ερεθισμοί όπως η τριβή, η πίεση (δερμογραφισμός).
</li>
<li>
Άγχος.
</li>
</ol>
 Στις μισές περίπου φορές το αίτιο της κνίδωσης δεν μπορεί να εντοπιστεί (ιδιοπαθής) και τα αίτια παραμένουν άγνωστα.
Κατηγορίες της κνίδωσης
Οξεία αλλεργική
Είναι η πιο συνηθισμένη μορφή κνίδωσης και η διάρκεια ενός ή περισσοτέρων επεισοδίων συμβαίνουν σε λιγότερο από 6 εβδομάδες.
Υπολογίζεται ότι 20-30% της οξείας κνίδωσης σε βρέφη και παιδιά μετατρέπεται σε χρόνια κνίδωση.
 
Χρόνια αλλεργική
 
Η χρόνια κνίδωση διαρκεί περισσότερο από 6 εβδομάδες και είναι πιο συχνή σε ενήλικες.
Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει για μήνες ή και χρόνια με υφέσεις και εξάρσεις. Η χρόνια κνίδωση είναι δύο φορές πιο συχνή στις γυναίκες από ότι στους άνδρες.
 
Συμπτώματα
 
 
 
Αμέσως μετά την επαφή ή το αργότερο μέσα σε 72 ώρες με διάφορα αλλεργιογόνα, ή άλλα ερεθίσματα, εκδηλώνεται το εξάνθημα σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος. Αυτό αποτελείται με μια ή πολλαπλές κοκκινίλες οι οποίες στο κέντρο είναι λευκές (πομφοί). Το σχήμα των πομφών μπορεί να στρογγυλό, ωοειδές ή ακανόνιστο και το μέγεθος από 2mm μέχρι 20 εκατοστά. Το δέρμα είναι ανασηκωμένο και υπάρχει έντονος κνησμός. Το χαρακτηριστικό του εξανθήματος είναι, ότι μέσα σε λίγη ώρα μπορεί να αλλάξει σχήμα (σαν γεωγραφικό χάρτη) ή να υποχωρήσει από ένα σημείο και να εμφανιστεί αλλού. Επίσης μπορεί να υποχωρήσει τελείως και να επανεμφανιστεί μετά από λίγη ώρα. Για το λόγο αυτό η θεραπεία πρέπει να συνεχίζεται και 24 ώρες μετά την εξαφάνιση του εξανθήματος.
Όταν τεντωθεί ή πιεστεί το δέρμα στη περιοχή του εξανθήματος αυτό εξαφανίζεται για να επανέλθει μόλις το δέρμα μείνει ελεύθερο.
Στις 20-30% των περιπτώσεων, η κνίδωση συνοδεύεται με αγγειοοίδημα ( οιδήματα στα χείλη, τα βλέφαρα, το πρόσωπο, τα χέρια, τα πόδια και τα γεννητικά όργανα). Αν προσβληθούν οι βλεννογόνοι στην περιοχή των αεραγωγών (γλώσσα, φάρυγγας, λάρυγγας), υπάρχει κίνδυνος οξείας δύσπνοιας, αλλεργικού άσθματος, κυκλοφορικού σοκ ή ακόμα και ασφυξίας. Το αγγειοοίδημα δεν προκαλεί κνησμό αλλά πόνο ή κάψιμο.
Σε περίπτωση που επηρεαστεί το έντερο, μπορεί να συνυπάρχει και διάρροια.
 
Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν συμπτώματα (πόνος) στις αρθρώσεις, στους τένοντες και τα νεύρα και συχνά ο ασθενής επισκέπτεται ορθοπεδικό αντί παιδίατρο ή δερματολόγο.
Υπάρχουν ελαφρές μορφές με ήπια συμπτώματα που ο ασθενής δεν δίνει καμία ιδιαίτερη σημασία και δεν επισκέπτεται τον γιατρό.
Η κνίδωση δεν είναι μεταδοτική.
Εξάνθημα κνίδωσης (ουρτικάρια)
Φυσική κνίδωση (μη αλλεργική)
 
Η μη αλλεργική κνίδωση οφείλεται σε διάφορα ερεθίσματα του περιβάλλοντος όπως το κρύο, η ζέστη, το έντονο φως και διάφορα μηχανικά ερεθίσματα όπως επαφή με κάποια χημική ουσία ή συνεχή πίεση ή τριβή πάνω στο δέρμα (δερμογραφισμός).
Δερμογραφισμός
Η κνίδωση εκ ψύχους είναι είτε οικογενής είτε ιδιοπαθής. Το εξάνθημα εμφανίζεται λίγα λεπτά μετά την έκθεση σε κρύο νερό, πάγο, ή κρύο αέρα. Έχουν περιγραφτεί σπάνιες περιπτώσεις θανάτου μετά από κολύμβηση σε κρύο νερό από αλλεργικό σοκ. Μερικοί επιστήμονες τη σχετίζουν με την νόσο κρυοσφαιριναιμία ή τη λήψη του μυκητοκτόνου φαρμάκου γκριζεοφουλβίνη. Ένα απλό τεστ για τη διάγνωση της κνίδωσης εκ ψύχους είναι η τοποθέτηση πάγου στο αντιβράχιο για λίγα λεπτά και η εμφάνιση πομφών στη περιοχή μέσα σε 10 λεπτά μετά την αφαίρεση του πάγου.
Το καλύτερο φάρμακο για την κνίδωση αυτή είναι η κυπροεπταδίνη σε δόση 16-32 mg την ημέρα η οποία μπορεί να συνδυαστεί με τερβουταλίνη 5mg 3 φορές την ημέρα.
Διάγνωση της κνίδωσης
Η διάγνωση στηρίζεται στο ιστορικό και στο χαρακτηριστικό εξάνθημα.
Εργαστηριακός έλεγχος
Συνήθως δεν χρειάζεται. Όταν όμως τα συμπτώματα επιμένουν για πολλές μέρες ή όταν έχουμε συχνές υποτροπές, μπορεί να γίνει η σχετική έρευνα.
Στη γενική αίματος μπορεί να υπάρχει ηωσινοφιλία, και η ολική IgE να είναι αυξημένη. Γίνεται επίσης έλεγχος του θυρεοειδούς, και testαλλεργίας.
 Επίσης έρευνα θα γίνει για να αποκλειστούν άλλες ασθένειες που προκαλούν χρόνια κνίδωση όπως είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα, υπερθυρεοειδισμός, ηπατίτιδες Β και C, η μελαχρωστική κνίδωση, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, το λέμφωμα, οι λευχαιμίες και η μαστοκύτωση.
Θεραπεία
 
Αν δεν δοθεί θεραπεία τα συμπτώματα εξαφανίζονται μέσα σε λίγες ώρες ή μέρες.
Ο γιατρός όμως συνήθως χορηγεί θεραπεία διότι:
 
1. Το εξάνθημα συχνά υποτροπιάζει.
2. Τα συμπτώματα, ιδίως ο κνησμός είναι ο έντονα και ο ασθενής ταλαιπωρείται.
 
Η θεραπεία περιλαμβάνει ανακουφιστικές αλοιφές και αντιισταμινικά φάρμακα κυρίως εκείνα της νεώτερης γενιάς (λοραταδίνη, δεσλοραταδίνη, σετιριζίνη, κυπροεπταδίνη Μιζολαστίνη). Σε σοβαρές καταστάσεις, ιδίως όταν υπάρχουν οιδήματα μπορεί να χορηγηθούν κορτικοειδή από το στόμα ή σε ενέσιμη μορφή. Οι αλοιφές με κορτιζόνη έχουν αμφίβολα αποτελέσματα και δεν τυγχάνουν ευρείας εφαρμογής. Από την άλλη, οι αλοιφές που περιέχουν αντιισταμινικά ενδέχεται να προκαλέσουν φωτοευαισθησία.
Οι πιο αποτελεσματικές αντικνησμώδεις αλοιφές είναι αυτές που περιέχουν 0,5 καμφορά 0,5 μινθόλη και 0,5 φαινόλη και μπορούν να παρασκευαστούν από τον φαρμακοποιό.
Η θεραπεία συνεχίζεται και 24 ώρες μετά την εξαφάνιση του εξανθήματος προς αποφυγή υποτροπών.
Σε περίπτωση αγγειοοιδήματος που συνοδεύεται από δύσπνοια (συριγμός, λαχάνιασμα, κυάνωση) ο ασθενής μπορεί να χρειαστεί νοσοκομειακή περίθαλψη.
Αποφυγή της ασπιρίνης γιατί επιδεινώνει τα συμπτώματα.
Ο καλύτερος τρόπος προφύλαξης από την κνίδωση είναι η αποφυγή της αιτίας που την προκαλεί, εάν φυσικά αυτή είναι γνωστή.
Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου