Προετοιμασία για κολονοσκόπηση: Η διαδικασία πριν και κατά τη διάρκεια της εξέτασης

04/01/2017
Ομάδα Σύνταξης
Γαστρεντερολογία

Γράφει ο Απόστολος Πουλάκης, Γαστρεντερολόγος
<img src="/contentfiles_2015/photos/eidikoi/giatroi/gastrenterologoi/poulakis.jpg" alt="" width="150" />
Προετοιμασία για κολονοσκόπηση 
Η αξία της κολονοσκόπησης στη διάγνωση των νοσημάτων του παχέος εντέρου αλλά και στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου είναι αδιαμφισβήτητη. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι υποβάλλονται σε αυτήν την συχνά σωτήρια εξέταση καθημερινά, ενώ η τεχνολογική πρόοδος την έχει βγάλει από τα στενά ενδονοσοκομειακά πλαίσια και δύναται να πραγματοποιηθεί ακόμη και σε επίπεδο ιδιωτικού ιατρείου.
Όμως όσο και αν εξελιχθούν τα ενδοσκοπικά εργαλεία υπάρχει πάντα ένα προαπαιτούμενο που δεν άλλαξε με τα χρόνια και αυτό είναι η ανάγκη για ενδελεχή εντερικό καθαρισμό προ της ενδοσκόπησης. Ακόμη και σήμερα, περίπου 10% των ενδοσκοπήσεων κατωτέρου πεπτικού δηλ. των κολονοσκοπήσεων δεν θεωρούνται πλήρεις και ολοκληρωμένες από τον ενδοσκόπο με αποτέλεσμα να επαναλαμβάνονται ή να αναζητείται άλλη μέθοδος απεικόνισης του εντερικού αυλού, παρατείνοντας την αβεβαιότητα αλλά αυξάνοντας τον κόπο και τα έξοδα. Περίπου 25% αυτών οφείλονται σε ελλιπή εντερική προετοιμασία που εμποδίζει την ορθή επόπτευση του βλεννογόνου και μπορεί να κάνει την εξέταση δύσκολη και για τον εξεταστή αλλά και τον εξεταζόμενο λόγω παράτασης του χρόνου της εξέτασης και του μετεωρισμού από την εμφύσηση αέρα στην προσπάθεια για καλύτερο οπτικό πεδίο.
Η σωστή, λοιπόν, προετοιμασία του εντέρου είναι η βάση για ένα καλό αποτέλεσμα και αυτό επιτυγχάνεται με την προηγηθείσα λήψη καθαρτικών σκευασμάτων αλλά και προ της λήψης αυτών της εφαρμογής της κατάλληλης δίαιτας.
Στην αγορά υπάρχει πληθώρα καθαρτικών διαφορετικής σύστασης. Το πλέον χρησιμοποιούμενο με τις μικρότερες δυνητικά παρενέργειες και που αποτελεί το golden standard για εντερική προετοιμασία προ κολονοσκόπησης είναι το PEG-ELS δηλ. το ισοωσμωτικό διάλυμα Πολυαιθυλενικής Γλυκόλης μεγάλου όγκου με ηλεκτρολύτες. Το συγκεκριμένο καθαρτικό κυκλοφορεί με διάφορες ονομασίες σε μορφή σκόνης σε 4 φακελάκια τα οποία διαλύονται το καθένα σε 1lt νερό. Ο τρόπος που θα ληφθούν εξαρτάται από την ώρα της ενδοσκόπησης, αλλά και την επιθυμία του ίδιου του εξεταζόμενου.
Υπάρχουν 2 τρόποι: Το λεγόμενο “one day regimen” δηλ. χορήγηση όλης της δόσης την προηγούμενη μέρα της ενδοσκόπησης και το "split dose regimen" κατά το οποίο το καθαρτικό σπάει σε 2 δόσεις δηλ. 2lt ή 3lt την προηγούμενη μέρα της εξέτασης και 2lt ή 1lt το πρωί της εξέτασης.
Βέβαια θα πρέπει να γίνουν κάποιες διαιτητικές προσαρμογές για τις προηγούμενες ημέρες και πιο συγκεκριμένα να αποφεύγεται η κατανάλωση φυτικών ινών (φρούτα, χόρτα, λαχανικά, όσπρια, ξηροί καρποί, ρύζι) τις 3-4 ημέρες προ της ενδοσκόπησης. Άτομα που εμφανίζουν έντονη δυσκοιλιότητα καλό είναι να το αναφέρουν στο γιατρό τους διότι μπορούν έτσι να συναποφασίσουν σε μια πιο αυστηρή ολιγοήμερη δίαιτα (π.χ αποκλειστικά υδρική) ή να λάβουν κάποιο εντεροκινητικό φάρμακο το βράδυ προ της προετοιμασίας.
Έτσι λοιπόν, με βάση το σχήμα μιας μέρας: 
 • 5 ημέρες πριν την κολονοσκόπηση Εάν παίρνετε σκευάσματα που περιέχουν σίδηρο ή λαμβάνετε φάρμακα για τη διάρροια σταματήστε τα μέχρι να γίνει η κολονοσκόπηση. Εάν παίρνετε άλλα φάρμακα να τα λαμβάνετε κανονικά. • 3 ημέρες πριν την κολονοσκόπηση Τρώτε κανονικά καθ' όλη τη διάρκεια την ημέρας αλλά αποφεύγετε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες (π.χ. φρούτα, λαχανικά, ψωμί ολικής αλέσεως και δημητριακά τύπου All Bran, κ.α.). • 2 ημέρες πριν την κολονοσκόπηση Συνεχίστε να τρώτε όπως τη προηγούμενη ημέρα μέχρι τις 10 μμ. Μπορείτε και πρέπει να πίνετε άφθονα υγρά (υπολογίστε 1-2 ποτήρια υγρά την ώρα). Κατάλληλα υγρά εκτός από το νερό είναι τα αναψυκτικά (αεριούχα και μη – εκτός των φυσικών χυμών και αεριούχων ποτών τύπου cola). Επιτρέπεται να πίνετε ακόμα: τσάι, καφέ χωρίς γάλα, μπύρα, κρασί. Μπορείτε επίσης να τρώτε ζελέ (χωρίς φρούτα). 
 Προσοχή: Απαγορεύεται να πιείτε γάλα, εάν παίρνετε φάρμακα, τα λαμβάνετε κανονικά. • 1 ημέρα πριν την κολονοσκόπηση Μπορείτε να πάρετε ένα ελαφρύ πρωινό αλλά όχι γάλα ή φυσικό χυμό. Στις 13.00 το μεσημέρι πρέπει να ξεκινήσετε να παίρνετε το διάλυμα PEG-ELS(συσκευασία τεσσάρων φακέλων, ενώ κάθε φακελάκι θα πρέπει να διαλυθεί σε 1 λίτρο νερό). Πίνετε με ρυθμό 250 ml κάθε 10 με 15 λεπτά. Πρέπει να πιείτε και τα 4 λίτρα ώστε να γίνει σωστός καθαρισμός του παχέος εντέρου. Το σύνολο των 4 λίτρων πρέπει να καταναλωθεί το αργότερο μέχρι τις 9 το βράδυ. Το διάλυμα πίνεται πιο ευχάριστα αν είναι παγωμένο και αν προσθέσετε λίγη πορτοκαλάδα χωρίς ανθρακικό, τύπου μπλε.
 • Την ημέρα της κολονοσκόπησης Συνεχίστε να πίνετε πολλά υγρά μέχρι και 2 ώρες πριν την εξέταση, τα φάρμακα σας το πρωί της εξέτασης να τα λαμβάνετε κανονικά. 
Με βάση το διήμερο σχήμα:
Για τις προηγούμενες ημέρες ισχύουν τα προαναφερθέντα.
• 1 ημέρα πριν την κολονοσκόπηση Μπορείτε να πάρετε ένα ελαφρύ πρωινό αλλά όχι γάλα ή φυσικό χυμό. Στις 16.00 το απόγευμα πρέπει να ξεκινήσετε να παίρνετε το διάλυμα PEG-ELS(συσκευασία τεσσάρων φακέλων, ενώ κάθε φακελάκι θα πρέπει να διαλυθεί σε 1 λίτρο νερό). Πίνετε με ρυθμό 250 ml κάθε 10 με 15 λεπτά. Πρέπει να πιείτε 2 ή 3 λίτρα το αργότερο μέχρι τις 9 το βράδυ. Το διάλυμα πίνεται πιο ευχάριστα αν είναι παγωμένο και αν προσθέσετε λίγη πορτοκαλάδα χωρίς ανθρακικό, τύπου μπλε.
 • Την ημέρα της κολονοσκόπησης Πρωινό με τσάι ή χαμομήλι χωρίς γαλακτοκομικά. Τουλάχιστον 4-6 ώρες νωρίτερα από την ώρα της εξέτασης πίνετε τα υπόλοιπα 1ή 2 λίτρα καθαρτικού PEG-ELS. Συνεχίστε να πίνετε πολλά υγρά μέχρι και 2 ώρες πριν την εξέταση. Τα φάρμακα σας το πρωί της εξέτασης να τα λαμβάνετε κανονικά.
Προσοχή:
<ul>
<li>Ø Η κρυσταλλική σκόνη περιέχει ασπαρτάμη (υποκατάστατο ζάχαρης κατάλληλη και για διαβητικούς). Απαγορεύεται η λήψη από πάσχοντες από φαινυλκετονουρία.</li>
<li>Ø Αν λαμβάνετε αντιπηκτικά, αντιαιμοπεταλιακά, αντιφλεγμονώδη, ασπιρίνη, Salospir μη ξεχάσετε να το αναφέρετε στο γιατρό σας διότι υπάρχει ενδεχόμενο ανάγκης ολιγοήμερης διακοπής αυτών πάντα σε συνεννόηση με τον θεράποντα καρδιολόγο ή παθολόγο.</li>
<li>Ø Αν λαμβάνετε αντιδιαβητικά δισκία ή ινσουλίνη συζητήστε με το γιατρό σας για διακοπή ή προσαρμογή δόσεων.</li>
<li>Ø Αν κάνετε αιμοκάθαρση συζητήστε πριν με τον νεφρολόγο για την μέγιστη ποσότητα υγρών που μπορείτε να καταναλώσετε</li>
<li>Ø Όσο και αν το συγκεκριμένο φάρμακο έχει το καλύτερο προφίλ ασφαλείας, κάθε φάρμακο μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες. Οι πιο συνήθεις είναι: ναυτία, τάση για έμετο, έμετο, κωλικοειδή κοιλιακά άλγη. Σπανιότερα έχουν αναφερθεί ηλεκτρολυτικές διαταραχές. Έτσι, σε περίπτωση έντονων ενοχλημάτων που δεν υποχωρούν με την ολιγόωρη διακοπή, συνιστάται να επικοινωνήσετε με τον ιατρό σας.</li>
</ul>
 
Έχει δειχθεί πως το split dose σχήμα καθαρίζει πιο αποτελεσματικά το έντερο. Ωστόσο, η επιθυμία του ασθενούς παίζει ρόλο στην απόφαση πιο σχήμα θα ακολουθήσει με γνώμονα πάντα την καλύτερη δυνατή συμμόρφωση.
Υπάρχουν επίσης και άλλες ουσίες που χρησιμοποιούνται για εντερικό καθαρισμό, συνήθως σε μορφή σκόνης 2 δόσεων που λαμβάνονται με νερό σε 2 δόσεις, είτε το πρωί και το απόγευμα της προηγούμενης μέρας, είτε η πρώτη δόση το απόγευμα της προηγούμενης και η δεύτερη το πρωί της εξέτασης τουλάχιστον πάλι 4 ώρες προ αυτής. Ενδιάμεσα των δόσεων φυσικά απαγορεύεται το φαγητό και ακολουθείται υδρική δίαιτα. Το βράδυ προ της προετοιμασίας καλό είναι να δοθεί ένα εντεροκινητικό φάρμακο ενώ για τις προηγούμενες μέρες ισχύει ό,τι αναφέρθηκε και για το PEG-ELS.
Ένα αδρό κριτήριο επιτυχίας της προετοιμασίας, όποια και να είναι αυτή, είναι: Περισσότερες από 10 κενώσεις εκ των οποίων οι τελευταίες 4 είναι υδαρείς και ει δυνατόν διαυγείς.
Η προετοιμασία του εντέρου λοιπόν, αν και δύσκολη πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν καλύτερα μιας και είναι κεφαλαιώδους σημασίας για μια εύκολη, ανώδυνη και επιτυχημένη ενδοσκόπηση.