Άφθες στο στόμα: τι πρέπει να γνωρίζεις και πώς να τις αντιμετωπίσεις

<div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden">
<div class="field-items">
<div class="field-item even">
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Οι υποτροπιάζουσες άφθες αποτελούν μια από τις πιο συχνές παθολογικές καταστάσεις του βλεννογόνου του στόματος και η συχνότητά τους στο γενικό πληθυσμό κυμαίνεται μεταξύ 5-25%, ενώ στα παιδιά και στους εφήβους αποτελούν τη συχνότερη μορφή ελκώσεων του στόματος με υψηλότερο ποσοστό προσβολής μεταξύ  10 και 19 ετών. Οι γυναίκες προσβάλλονται συχνότερα από τους άνδρες και ασθενείς με τη νόσο έχουν ένα επίσης πάσχον μέλος στην οικογένεια σε ποσοστό 30% έως 40%. Παρά τις πολυάριθμες έρευνες η αιτιολογία των υποτροπιαζουσών αφθών παραμένει μέχρι σήμερα αδιευκρίνιστη και το πρόβλημα της αντιμετώπισής τους απασχολεί έντονα τόσο τον οδοντιατρικό όσο και ιατρικό κόσμο.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><br /></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ-ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Το κύριο κλινικό χαρακτηριστικό των υποτροπιαζουσών αφθών είναι οι υποτροπές που κυμαίνονται από ημέρες έως και μήνες. Οι βλάβες είναι στρογγυλές ή ωοειδείς, ιδιαίτερα επώδυνες ελκώσεις που εντοπίζονται στα χείλη, το έδαφος στόματος, τις παρειές, ενώ δεν αναπτύσσονται στα ούλα. Με βάση κλινικά κριτήρια ταξινομούνται σε τρεις μορφές:</span></p>
<ol style="text-align: justify;">
<li><span style="font-size: small;">Μικρές άφθες, που αποτελούν τη συχνότερη ποικιλία και απαντώνται στο 70-87% των ασθενών. Η διάμετρός τους δεν ξεπερνά το 1 εκ., και επουλώνονται σε 10-14 ημέρες.</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Μεγάλες άφθες, που απαντώνται στο 7-20% των περιπτώσεων, η διάμετρός τους ξεπερνά το 1 εκ., και επουλώνονται σε εβδομάδες ή μήνες, καταλείποντας ουλή.</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Ερπητόμορφα έλκη, που απαντώνται στο 7-10% των περιπτώσεων, η διάμετρός τους δεν ξεπερνά τα 3 χιλ. και εμφανίζονται με τη μορφή μικροσκοπικών ελκώσεων, που συρρέουν σε ομάδες παρόμοιων με αυτών της ερπητικής στοματίτιδας.</span></li>
</ol>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Οι περίοδοι των υποτροπών είναι ανεξάρτητες της κλινικής μορφής των αφθών.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"> </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Πολυάριθμοι παράγοντες, τόσο τοπικοί όσο και συστηματικοί, έχουν κατά καιρούς ενοχοποιηθεί για την αιτιολογία των αφθών, όμως παρά τη συστηματική έρευνα η νόσος παραμένει ιδιοπαθής και η ακριβής αιτιολογία άγνωστη.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"> </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong><em>Τοπικοί παράγοντες</em></strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><strong><span style="font-size: small;"><em>α) Τραύμα</em></span></strong></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Τραυματισμός του στοματικού βλεννογόνου ποικίλης αιτιολογίας, όπως από βελόνα τοπικής αναισθησίας, σκληρές τροφές, σκληρή οδοντόβουρτσα, οξύαιχμα δόντια, μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση αφθών, σε ευπαθή άτομα.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις ασθενών με υποτροπιάζουσες άφθες, η εμφάνιση των οποίων δεν έπεται τραυματισμού, όπως επίσης και οι νωδοί ασθενείς (χωρίς δόντια) δεν συνηθίζουν να εμφανίζουν άφθες κάτω από τις οδοντοστοιχίες τους.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><strong><span style="font-size: small;"><em>β) Κάπνισμα</em></span></strong></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Είναι χαρακτηριστικό ότι οι άφθες είναι σπανιότερες σε άτομα που καταναλώνουν καπνό, με οποιαδήποτε μορφή. Έχει διατυπωθεί μια άποψη ότι η νικοτίνη, η οποία απορροφάται από το βλεννογόνο, παίζει ρόλο στην πρόληψη εμφάνισης των αφθών.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong><em>Συστηματικοί παράγοντες</em></strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><strong><span style="font-size: small;"><em>α) Γενετικοί</em></span></strong></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Η εμφάνιση των αφθών φαίνεται ότι σχετίζεται με ένα θετικό οικογενειακό ιστορικό. Γενετική προδιάθεση φαίνεται ότι υπάρχει σε ορισμένες ομάδες ασθενών και συνδέεται με τη φυλετική τους προέλευση.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><strong><span style="font-size: small;"><em>β) Λοιμογόνοι</em></span></strong></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Η εμπλοκή διαφόρων μικροβιακών παραγόντων όπως στρεπτοκόκκων και ερπητοϊών στην παθογένεια των αφθών έχει κατά καιρούς μελετηθεί χωρίς όμως σαφή αποτελέσματα. </span></p>
<p style="text-align: justify;"><strong><span style="font-size: small;"><em>γ) Ορμονικοί</em></span></strong></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Η εμφάνιση των αφθών κατά την εμμηνόπαυση, την εγκυμοσύνη και την ωχρινική φάση του κύκλου δεν έχει τεκμηριωθεί, ενώ η χορήγηση ορμονών δεν έδειξε να επέδρασε στην εμφάνιση των βλαβών.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><strong><span style="font-size: small;"><em>δ) Αλλεργικοί</em></span></strong></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Αρκετοί ασθενείς με υποτροπιάζουσες άφθες παρουσιάζουν αλλεργία σε χρωστικές και συντηρητικές ουσίες τροφίμων και η αποφυγή των υπεύθυνων ουσιών είχε σαν αποτέλεσμα τη βελτίωση ή και εξαφάνιση των βλαβών.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><strong><span style="font-size: small;"><em>ε) Stress</em></span></strong></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Τέλος, αρκετές μελέτες στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρουν το stress σαν βασικό εκλυτικό παράγοντα για την εμφάνιση των αφθών, ενώ νεότερες μελέτες δεν συνηγορούν υπέρ αυτής της άποψης.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Συστηματικά νοσήματα που συνοδεύονται από έλκη  που μοιάζουν με άφθες</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Τα άτομα που παρουσιάζουν άφθες είναι συνήθως υγιή, όμως συστηματικά νοσήματα, τα συνηθέστερα από τα οποία είναι το σύνδρομο Αδαμαντιάδη-Behçet, αιματολογικές διαταραχές (ουδετεροπενία), νοσήματα του λεπτού εντέρου (νόσος του Crohn, ελκωτική κολίτιδα, εντεροπάθεια από γλουτένη), HIV-λοίμωξη, το σύνδρομο FAPA και Sweet συνδέονται με την εμφάνιση ελκών που μοιάζουν με άφθες.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"> </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>ΑΝΟΣΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Μολονότι το αίτιο των αφθών δεν έχει ακόμα διευκρινισθεί στην παθογένειά τους φαίνεται ότι σαφώς εμπλέκεται ανοσολογικός μηχανισμός του τύπου της Τ-κυτταρικής ανοσιακής απάντησης έναντι ενός μέχρι στιγμής αγνώστου επιθηλιακού αντιγόνου με αποτέλεσμα ιστική καταστροφή και δημιουργία έλκωσης.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"> </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Δεν υπάρχει ειδική θεραπευτική αγωγή για τις άφθες και στις περισσότερες περιπτώσεις ασθενών όπου η γενική κατάσταση είναι καλή η νόσος αντιμετωπίζεται συμπτωματικά. Μια μεγάλη ποικιλία θεραπευτικών σχημάτων έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί, χωρίς όμως να είναι δυνατόν να προληφθούν οι υποτροπές ή η εμφάνιση νέων ελκών και κατά συνέπεια η θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου είναι απλώς παρηγορητική.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Οι βασικοί στόχοι κατά την αντιμετώπιση των αφθών είναι οι ακόλουθοι:</span></p>
<ul style="text-align: justify;">
<li><span style="font-size: small;">Ανακούφιση από τον πόνο</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Μείωση της διάρκειας των ελκών</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Επιμήκυνση του χρόνου ύφεσης των βλαβών</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Μείωση της συχνότητας των υποτροπών.</span></li>
</ul>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Γενικότερα, η θεραπευτική αγωγή διακρίνεται σε: α) Έλεγχο των πιθανών αιτιολογικών παραγόντων β) Τοπική και γ) Συστηματική.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"> </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>α) Έλεγχος πιθανών αιτιολογικών παραγόντων: </strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Αποφυγή τραυματισμού του στόματος, έλεγχος του stress και ορμονικών μεταβολών</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>β) Τοπική αγωγή</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><em>Κορτικοστεροειδή (κρέμα/αλοιφή)</em></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Η τοπική εφαρμογή σκευασμάτων κορτικοστεροειδών φαίνεται ότι αποτελεί το βασικό άξονα για τη θεραπευτική αντιμετώπιση των αφθών. Τοπική εφαρμογή στο έλκος αλοιφής Triamcinolone Acetonide 0.1% σε κολλώδη βάση (Οrabase) που επιτρέπει την προσκόλληση της αλοιφής στο στοματικό βλεννογόνο, τρεις έως έξη φορές ημερησίως, για 4-6 ημέρες βοηθάει στη γρήγορη επούλωση των ελκών. Σε μεγάλα επώδυνα έλκη μπορεί να εφαρμοσθεί η ενδοβλαβική έγχυση κορτικοστεροειδών με πολύ καλά αποτελέσματα. Συνήθως χρησιμοποιείται η ακετονούχος βηταμεθαζόνη (Celestone Chronodose) βραδείας δράσης ή η διπροπιονική βηταμεθαζόνη (Proprio Chrone) βραδείας επίσης δράσης.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>γ) Συστηματική αγωγή</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><em>Κορτικοστεροειδή</em></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Η συστηματική χορήγηση κορτικοστεροειδών θεωρείται αναγκαία σε περιπτώσεις μεγάλων αφθών ή πολλαπλών ελκώσεων ή σε περιπτώσεις όπου καινούργια έλκη εκδηλώνονται χωρίς να έχουν ήδη επουλωθεί τα παλαιότερα. Πρεδνιζόνη ή βηταμεθαζόνη χορηγούμενη σταδιακά σε μειούμενες δόσεις αρχής γενομένης από 20mg ή 2 αντίστοιχα ημερησίως για περίπου 1 εβδομάδα έως 10 ημέρες, βοηθάει στη γρήγορη επούλωση των ελκών και μπορεί να αυξήσει τα μεσοδιαστήματα μεταξύ των υποτροπών.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Θαλιδομίδη, πεντοξυφιλλίνη, δαψόνη και  άλλοι ανοσορρυθμιστικοί παράγοντες έχουν κατά καιρούς εφαρμοσθεί με αμφίβολα αποτελέσματα.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>Συμπερασματικά,</strong> τόσο τα τοπικά όσο και τα συστηματικά χορηγούμενα κορτικοστεροειδή φαίνεται ότι αποτελούν την πιο αποτελεσματική θεραπεία των αφθών χωρίς όμως να μπορεί να προληφθεί η εμφάνιση νέων ελκών. Σαν γενικός κανόνας, ασθενείς με μια μεμονωμένη ή μικρό αριθμό αφθών φαίνεται να απαντούν καλά σε τοπικά κορτικοστεροειδή ενώ η συστηματική χορήγηση κορτικοστεροειδών σε μικρές δόσεις κρίνεται αναγκαία σε περιπτώσεις με πολλαπλά έλκη που επιμένουν για μακρό χρονικό διάστημα και παρουσιάζουν υψηλό ρυθμό υποτροπών. Εάν τα συστηματικά κορτικοστεροειδή χρησιμοποιηθούν λελογισμένα, οι παρενέργειες μπορούν να αποφευχθούν. </span></p>
<p style="text-align: justify;"><strong><span style="font-size: small;">Αλεξάνδρα Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου</span></strong></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Η Αλεξάνδρα Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου είναι Καθηγήτρια Στοματολογίας Οδοντιατρικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α. και Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Παθολογίας Στόματος.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">ΠΗΓΗ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΚΑΡΚΙΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Φωτογραφία εξωφύλλου : americanpregnancy.org  </span></p>
</div>
</div>
</div>
<div class="field field-name-field-columnist field-type-entityreference field-label-hidden">
<div class="field-items">
<div class="field-item even">
<h2 class="node-title" style="text-align: justify;"> </h2>
</div>
</div>
</div>

Σχετικά άρθρα