Γιατί δυσκολευόμαστε να αλλάξουμε τις κακές συνήθειες;

<p align="JUSTIFY"><strong><em>Γράφει η ψυχοθεραπεύτρια Δήμητρα Φιλοπούλου</em></strong></p>
<p align="JUSTIFY">Αν προσπαθήσατε οποτεδήποτε να αλλάξετε οτιδήποτε στη ζωή σας θα έχετε <span style="color: #000000;">καταλάβει πως οι κακές συνήθειες αλλάζουν δύσκολα. Γιατί συμβαίνει όμως αυτό; Η απάντηση βρίσκεται στον τρόπο λειτουργείας του εγκεφάλου. Οι συνήθειες μας «ζουν» στα βασικά γάγγλια, μια περιοχή του εγκεφάλου που εμπλέκεται στην ανάπτυξη των συναισθημάτων, στη δημιουργία της μνήμης και στην αναγνώριση μοτίβων συμπεριφοράς. Τα τελευταία δημιουργούν μία «αυτόματη συμπεριφορά» που ξεκουράζει το κέντρο λήψης αποφάσεων του εγκεφάλου (στον προμετωπιαίο λοβό). Κλασσικό παράδειγμα είναι η οδήγηση. Θυμηθείτε πόσο πνευματικό κόπο κάνατε το πρώτο καιρό απλά και μόνο για να διανύσετε λίγα χιλιόμετρα. Μετά από κάποιο διάστημα μπορείτε να ακούσετε μουσική και να μιλήσετε με το συνοδηγό. Αυτό συμβαίνει γιατί η οδήγηση γίνεται αυτόματη συμπεριφορά και το μυαλό σας έχει περισσότερο χώρο για να επεξεργαστεί άλλα ερεθίσματα. Έτσι, όταν κάποια συμπεριφορά γίνει αυτόματη (συνήθεια δηλαδή) το σώμα μας την εκτελεί χωρίς «ενεργή» σκέψη και σχεδόν τυφλά.</span></p>
<p align="JUSTIFY"><span style="color: #000000;">Αναλογιστείτε τώρα μερικές από τις κακές σας συνήθειες και πως συμβαίνουν. Ας πάρουμε σαν παράδειγμα την υπερφαγία. Οι συνθήκες που συμβαίνουν τα επεισόδια υπερκατανάλωσης φαγητού είναι συγκεκριμένες. Είναι μήπως το βράδυ μπροστά στην τηλεόραση; Στη δουλειά μπροστά στον υπολογιστή μήπως; Στην αρχή μπορεί να ξεκινήσατε να «χαζο-τρώτε» για να ηρεμήσετε το άγχος ή τη στεναχώρια σας (άλλο μεγάλο θέμα, για κάποιο άλλο άρθρο). Πέρασε όμως ο καιρός και ούτε ιδιαίτερο άγχος έχετε, ούτε και στεναχώρια. Κι όμως ακόμα, μόλις βραδιάσει και ανοίξετε την τηλεόραση ψάχνετε στα ντουλάπια της κουζίνας σαν υπνωτισμένοι. Αυτό συμβαίνει γιατί η μικρή σας «απόδραση» έγινε αυτόματη συμπεριφορά.</span></p>
<p align="JUSTIFY"><span style="color: #000000;">Θα υποψιάζεστε ίσως πως η αλλαγή σε μία εγκατεστημένη αυτόματη συμπεριφορά είναι δύσκολη και όντως έτσι είναι. Δεν είναι όμως ανέφικτη. Απαιτεί ισχυρή θέληση και αρκετό κόπο, αλλά γίνεται.</span></p>
<p align="JUSTIFY"><span style="color: #000000;"><span style="text-decoration: underline;">Πως φτιάχνουμε καινούργιες συνήθειες;</span></span></p>
<p align="JUSTIFY"><span style="color: #000000;">Στη διαδρομή προς τις νέες συνήθειες περνάμε από τρεις περιόδους:</span></p>
<p align="JUSTIFY"><span><span style="text-decoration: underline;">1) Η περίοδος του μέλιτος</span></span><span>: Κάθε αλλαγή έρχεται με μια καλοδεχούμενη αίσθηση ανανέωσης. Σε αυτή τη φάση όλα μας φαίνονται εύκολα. Ετοιμάζουμε τα ελαφριά γεύματα με χαρά, πίνουμε νερό αντί να μασουλάμε μπροστά στην τηλεόραση και νιώθουμε περήφανοι, ξεκινάμε με ενθουσιασμό για το γυμναστήριο κ.ο.κ.</span></p>
<p align="JUSTIFY"><span style="color: #000000;"><span style="text-decoration: underline;">2) Οι «μάχες»</span></span><span style="color: #000000;">: Μετά από λίγο καιρό ο ενθουσιασμός μας ατονεί και η «μάχη» της καινούργιας με την παλιά συνήθεια εντείνεται: ο καναπές αρχίζει να φαίνεται όλο και πιο δελεαστικός. Ο παλιός μας εαυτός δυσανασχετεί που τον ξεβολεύουμε (θυμηθείτε ότι οι αυτόματες συμπεριφορές δημιουργούνται για να οικονομία νοητικού κόπου) και δημιουργεί εμπόδια. Σε αυτή τη φάση είναι σημαντικό να κερδίσουμε δύο με τρεις τέτοιες «μάχες», έτσι ώστε να περάσουμε στην επόμενη φάση. Πως; </span></p>
<p align="JUSTIFY"><span style="color: #000000;">α. Ν’ αναγνωρίσετε ότι μπήκατε σε μάχη: Πείτε «ΟΚ, τώρα βρίσκομαι σε μάχη με τον παλιό μου εαυτό, αλλά αρκούν μόνο μερικές νίκες για να προχωρήσω»</span></p>
<p align="JUSTIFY"><span style="color: #000000;"> β. Αναρωτηθείτε:</span></p>
<ul>
<li>
<p align="JUSTIFY"><span style="color: #000000;">Πως θα νιώσω αν το κάνω αυτό;</span></p>
</li>
<li>
<p align="JUSTIFY"><span style="color: #000000;">Πως θα νιώσω αν δεν το κάνω;</span></p>
</li>
</ul>
<p align="JUSTIFY"><span style="color: #000000;">Αφήστε τον εαυτό σας να βιώσει το θετικό συναίσθημα του να κερδίζει τη μάχη και το αρνητικό του να την χάσει.</span></p>
<p align="JUSTIFY"><span style="color: #000000;">γ. Προβολή στο Μέλλον: Φανταστείτε πως θα είναι η ζωή σας σε μερικά χρόνια από τώρα αν επιμείνετε σήμερα: τι ρούχα θα φοράτε, πως θα νιώθετε στην παραλία το καλοκαίρι αν η αλλαγή αφορά τη διατροφή σας, ή πως θα μπορείτε να περπατάτε χωρίς λαχάνιασμα αν πρόκειται για διακοπή καπνίσματος. Με άλλα λόγια, γευτείτε την καινούργια σας ζωή και αναρωτηθείτε αν αξίζει να κερδίσετε αυτή τη μάχη που συμβαίνει εδώ και τώρα. Ακόμα καλύτερα, κάντε προβολή στο πολύ κοντινό μέλλον: πως θα νιώθω αύριο με τον εαυτό μου αν κερδίσω αυτή τη μάχη.</span></p>
<p align="JUSTIFY"><span style="color: #000000;"><span style="text-decoration: underline;">3) Δεύτερη Φύση</span></span><span style="color: #000000;">: Πλέον έχετε μπει σε ένα καλό ρυθμό με την καινούργια σας συνήθεια. Ακόμα και τώρα όμως είναι σημαντικό να μην ξεχαστείτε. Ελλοχεύουν κίνδυνοι που μπορεί να σας ρίξουν πάλι σε «μάχη». Κάποιο στρεσογόνο γεγονός, μια αναποδιά, ή ακόμα και ψυχική κόπωση. Μην πτοηθείτε όμως! Σκεφτείτε πόσο έχετε δουλέψει για να φτάσετε ως εδώ, πόσο δυνατοί έχετε υπάρξει. Όπως και στην προηγούμενη φάση, αρκούν δύο με τρεις νικηφόρες «μάχες» για να βρεθείτε πάλι στο σωστό δρόμο.</span></p>
<p align="JUSTIFY"><span style="color: #000000;">Στο δρόμο προς την καινούργια, καλή συνήθεια ακόμα και αν σκοντάψετε, ακόμα και αν πέσετε, να θυμάστε πως αυτό συμβαίνει πάντα και σε όλους. Είναι ένα αναμενόμενο κομμάτι της διαδικασίας. Μην σας φοβίσει, μη σας πάρει από κάτω. Κάντε την αποτυχία μάθημα και προχωρήστε. Καθήστε με τον εαυτό σας για πέντε λεπτά και αναλογιστείτε: Τι συνέβη; Γιατί; Τι μπορούσε να σας προφυλάξει; Τώρα που γνωρίζετε τι έγινε, τι θα κάνατε διαφορετικά; Με αυτά τα νέα δεδομένα και πιο έμπειροι πια, ξαναμπείτε στη μάχη. Ναι, θα πέσετε πιο πολύ από ότι θα θέλατε, αλλά θα ξανασηκωθείτε και θα συνεχίσετε. Η αλλαγή δεν είναι κάτι εύκολο. Όμως από την πορεία προς αυτή, θα καταλάβετε πως τελικά έχετε περισσότερη δύναμη απ’ όση νομίζετε. </span></p>

Σχετικά άρθρα