Τι ειναι η πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας;

12/09/2017
Ομάδα Σύνταξης
Καρδιολογία

Γράφει ο Γεώργιος Λάζαρος, Καρδιολόγος, Διευθυντής ΕΣΥ Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών
<img src="/contentfiles_2016b/ygeia/%CE%B5%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF/Lazaros.jpg" alt="" width="278" height="244" />
Η πρόπτωση της μιτροειδούς είναι μία από τις συχνότερες παθήσεις τον καρδιακών βαλβίδων με μια συχνότητα στο γενικό πληθυσμό που εκτιμάται στο 2-3% περίπου, κάτι που σημαίνει ότι περισσότερα από 170 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως έχουν πρόπτωση. Στο παρελθόν τα κριτήρια για τη διάγνωση της πάθησης ήταν ‘χαλαρότερα’ με συνέπεια να γίνεται μια υπερδιάγνωση της πάθησης.
Σε σχέση με το φύλο η συχνότητα της είναι παρόμοια σε άνδρες και γυναίκες, πιθανά με μία ελαφρά αυξημένη συχνότητα στις γυναίκες. Η παρουσία πρόπτωσης της μιτροειδούς στους γονείς επίσης συνδυάζεται και με μία ελαφρά μεγαλύτερη συχνότητα της πάθησης στους απογόνους, σε σχέση με την αναμενόμενη.
Η μιτροειδής βαλβίδα είναι μία από τις τέσσερις καρδιακές βαλβίδες, με την αορτική, τριγλώχινα και πνευμονική να είναι οι υπόλοιπες τρεις. Ανατομικά βρίσκεται μεταξύ του αριστερού κόλπου και τις αριστερής κοιλίας της καρδιάς η οποία τροφοδοτεί με οξυγονωμένο αίμα τους ιστούς. Αποτελείται από δύο ‘πτερύγια’ που ονομάζονται γλωχίνες την πρόσθια και την οπίσθια. Όπως ισχύει και για όλες τις καρδιακές βαλβίδες η μιτροειδής βαλβίδα επιτρέπει την διέλευση του αίματος προς μία μόνο κατεύθυνση και συγκεκριμένα από τον αριστερό κόλπο προς της αριστερή κοιλία.
Στα άτομα με πρόπτωση της μιτροειδούς η βαλβίδα σε αντίθεση με την φυσιολογική έχει μεγαλύτερο πάχος και είναι περισσότερο χαλαρή σε σύσταση με συνέπεια να μην κλείνει φυσιολογικά. Συγκεκριμένα, το σημείο σύγκλεισης των γλωχίνων να μην είναι ακριβώς στο ανατομικό όριο μεταξύ αριστερού κόλπου και αριστερής κοιλίας, αλλά να προπίπτει (εξού και το όνομα πρόπτωση μιτροειδούς) σε κάποιο βαθμό μέσα στην κοιλότητα του αριστερού κόλπου (Εικόνα 1).
 
<img src="/contentfiles_2016b/ygeia/kardiologia/9-2017/%CE%95%CE%99%CE%9A%CE%9F%CE%9D%CE%91%201.jpg" alt="" width="640" height="450" />
Εικόνα 1. Σχηματική απεικόνιση φυσιολογικής μιτροειδούς βαλβίδας και μιτροειδούς βαλβίδας με πρόπτωση. Στο 60% περίπου των περιπτώσεων η πρόπτωση της μιτροειδούς είναι ασυμπτωματική, ενώ τα συμπτώματα όποτε εμφανίζονται είναι μη ειδικά. Στις περιπτώσεις που η πάθηση συνοδεύεται από συμπτώματα τα συχνότερα είναι οι καρδιακές αρρυθμίες (ταχυκαρδία, ‘φτερουγίσματα ‘στο στήθος που οφείλονται σε έκτακτες συστολές), ο πόνος στο στήθος που σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να μοιάζει με στηθάγχη, δηλαδή με τον πόνο που εμφανίζεται σε άτομα με στενώματα στις αρτηρίες της καρδιάς και η εύκολη κόπωση.
Επίσης σε κάποιες περιπτώσεις και για λόγους που δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως τα άτομα με πρόπτωση της μιτροειδούς μπορεί να εμφανίζουν συμπτώματα από την ψυχική σφαίρα (όπως το υπερβολικό άγχος, κρίσεις πανικού κλπ) και ενίοτε και πονοκεφάλους του τύπου ημικρανία. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις που η πάθηση εξελίσσεται σε ανεπάρκεια της μιτροειδούς τότε εμφανίζεται δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή) αρχικά κατά τη διάρκεια σωματικής κόπωσης και σε προχωρημένα στάδια και στην ηρεμία. Σε αυτές τις περιπτώσεις εάν η πάθηση δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά τότε θα εξελιχθεί σε καρδιακή ανεπάρκεια.
Η διάγνωση της πρόπτωσης της μιτροειδούς στις περισσότερες περιπτώσεις αποκαλύπτεται στα πλαίσια ενός προγραμματισμένου καρδιολογικού ελέγχου. Η ακρόαση της καρδιάς με το στηθοσκόπιο σε αυτές τις περιπτώσεις αποκαλύπτει ένα χαρακτηριστικό ακροαστικό εύρημα που αποκαλείται ‘κλίκ’. Στις περιπτώσεις εκείνες που συνυπάρχει και ανεπάρκεια της βαλβίδας τότε ακροάται και φύσημα. Όταν τεθεί από τα ακροαστικά ευρήματα η υποψία της πρόπτωσης τότε θα πρέπει να ακολουθήσει ένα υπερηχογράφημα καρδιάς (triplex) το οποίο με απόλυτη ακρίβεια θα επιβεβαιώσει ή θα αποκλείσει τη διάγνωση (Εικόνα 2). Το ηλεκτροκαρδιογράφημα δεν βοηθάει στην διάγνωση της πάθησης όμως μπορεί να δώσει πολύτιμες πληροφορίες σε περιπτώσεις που συνοδεύονται από αρρυθμίες όπως και το Holter ρυθμού (24ωρη καταγραφή ηλεκτροκαρδιογραφήματος με φορητή συσκευή).
<img src="/contentfiles_2016b/ygeia/kardiologia/9-2017/%CE%95%CE%99%CE%9A%CE%9F%CE%9D%CE%91%202.png" alt="" width="796" height="360" />
 Εικόνα 2. Ηχωκαρδιογράφημα ατόμου με φυσιολογική μιτροειδή βαλβίδα (Α) και ατόμου με πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας (Β). Σχετικά με τη θεραπεία γενικά οι ασθενείς που δεν έχουν συμπτώματα δεν έχουν ανάγκη από θεραπεία. Ωστόσο, θα πρέπει να αποφεύγεται η αποφυγή ισομετρικής άσκησης (δηλαδή η άρση και μεταφορά μεγάλων βαρών) και ο περιοδικός έλεγχος της αρτηριακής πίεσης έτσι ώστε όταν εμφανιστεί αρτηριακή υπέρταση αυτή να αντιμετωπιστεί έγκαιρα και αποτελεσματικά. Επίσης, σε περιπτώσεις αρρυθμιών ενδεχομένως να χρειαστούν φάρμακα για την αντιμετώπιση τους. Ένα άλλο πολύ σημαντικό ερώτημα είναι εάν τα άτομα με πρόπτωση της μιτροειδούς θα πρέπει να παίρνουν αντιβίωση πριν από οδοντιατρικές (καθαρισμός, εξ
αγωγή δοντιών) ή άλλες επεμβάσεις. Αυτό γίνεται για να προληφθεί μία πολύ σοβαρή πάθηση που είναι η λοιμώδης ενδοκαρδίτιδα και οφείλεται σε μόλυνση της βαλβίδας από μικρόβια που περνούν στη κυκλοφορία του αίματος κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Τα τελευταία 10 χρόνια οι περισσότερες καρδιολογικές εταιρίες δεν συνιστούν πλέον αυτή την πρακτική με το σκεπτικό ότι ο κίνδυνος από τα αντιβιοτικά είναι μεγαλύτερος από το πιθανό τους όφελος, δεδομένου ότι οι περιπτώσεις ενδοκαρδίτιδας είναι πολύ σπάνιες. Σε κάθε περίπτωση η σύσταση για αντιβίωση μέχρι να υπάρξουν περισσότερα κλινικά στοιχεία θα πρέπει να γίνεται σε εξατομικευμένη βάση και μετά από συνεννόηση με το θεράποντα καρδιολόγο.
Στις περιπτώσεις που η πρόπτωση συνοδεύεται από σοβαρή ανεπάρκεια της μιτροειδούς λόγω σημαντικής φθοράς και τελικά καταστροφής της βαλβίδας, ειδικά όταν συνοδεύεται από δύσπνοια και αρρυθμίες, τότε η πάθηση θα πρέπει να αντιμετωπίζεται χειρουργικά ιδανικά με διόρθωση της βαλβίδας ή όταν αυτό δεν είναι εφικτό με αντικατάσταση της μιτροειδούς βαλβίδας με προσθετική. Για λόγους που δεν έχουν απόλυτα διευκρινιστεί η πάθηση στους άνδρες τείνει να είναι σοβαρότερη, με συχνότερη εμφάνιση σοβαρής ανεπάρκειας μιτροειδούς και ανάγκη για χειρουργείο. Σε κάθε περίπτωση το ποσοστό ασθενών με αληθή πρόπτωση μιτροειδούς που θα χρειαστούν χειρουργική επέμβαση λόγω ανεπάρκειας της βαλβίδας είναι χαμηλό (μονοψήφιο).
Συμπερασματικά η πρόπτωση μιτροειδούς είναι μία σχετικά συχνή πάθηση η διάγνωση της οποίας θα πρέπει να γίνεται με αυστηρά κριτήρια ώστε να αποφεύγονται υπερδιαγνώσεις (ψευδείς διαγνώσεις). Γενικά η πάθηση είναι καλοήθης και επιτρέπει μία απόλυτα φυσιολογική ζωή χωρίς περιορισμό των δραστηριοτήτων. Τα ασυμπτωματικά άτομα χωρίς ή με μικρή ανεπάρκεια της μιτροειδούς θα πρέπει να υποβάλλονται σε καρδιολογικό έλεγχο-ηχωκαρδιογράφημα ανά 3-5 περίπου έτη. Στα άτομα με σοβαρότερη ανεπάρκεια μιτροειδούς, ο έλεγχος θα πρέπει να γίνεται σε εξατομικευμένη βάση για τον κατάλληλο χρονισμό της επέμβασης.