Να βάζω τιμωρία το παιδί μου;

Μητέρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης! 
Αλλού διάβασε ότι δεν πρέπει να οριοθετείς το παιδί, αλλά με την αποδοχή, τη συζήτηση και την ενσυναίσθηση θα μάθει να συμπεριφέρεται σωστά. Αλλού διάβασε ότι μόνο η αποδοχή δεν είναι αρκετή, αλλά χρειάζεται και τιμωρία.
 
Η «μαγική» λέξη είναι η οριοθέτηση και όχι η τιμωρία. Η τιμωρία ενέχει μέσα της βία και επιθετικότητα και είναι, φυσικά, το τελευταίο πράγμα που θέλουμε να βιώσουν τα παιδιά από το γονέα. Εξ άλλου, είναι ξεκάθαρο σε κάθε γονιό ότι τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από τη μίμηση των συμπεριφορών που βιώνουν στο περιβάλλον τους, επομένως, αν είναι οι ίδιοι επιθετικοί, το παιδί θα γίνει επιθετικό.
 «Το Χαμόγελο του Παιδιού» προτείνει έναν απλό κανόνα τριών βημάτων, ο οποίος ενέχει την αποδοχή, την αγάπη, τη συζήτηση και την οριοθέτηση, χωρίς όμως τιμωρίες. Ας δούμε λοιπόν αναλυτικά κάθε βήμα.
α. «Προειδοποίηση»
 Πείτε ΜΙΑ και μόνη φορά στο παιδί ποια είναι η λάθος συμπεριφορά του και τι συνέπεια θα έχει αν την κάνει, π.χ. «Μαριάντζελα, αν ξαναγκρινιάξεις, τότε θα χάσεις 5 λεπτά από τον ελεύθερό σου χρόνο».
 Δεν πρέπει να επαναλάβετε την προειδοποίηση, όχι μόνο, επειδή ακυρώνετε τον εαυτό σας αν το κάνετε, αλλά, επειδή είναι καλό να καταλάβει το παιδί ότι το εννοείτε. Στόχος είναι να μη φτάσετε στο σημείο να χάσετε την ψυχραιμία σας.
 Μια φορά λοιπόν!
 Αν το παιδί π.χ. γκρινιάζει για πρώτη φορά στη ζωή του, είναι σημαντικό να του εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους δεν επιθυμείτε να εκδηλώνει τη συγκεκριμένη συμπεριφορά και έπειτα να προχωρήσετε στην προειδοποίηση. Από εκεί και πέρα, την επόμενη φορά που θα εκδηλώσει τη συμπεριφορά, μην του ξαναεξηγήσετε τους λόγους, αλλά προχωρήστε αμέσως στην «Προειδοποίηση». Πολλά παιδιά, για να αποφύγουν τις συνέπειες, δηλώνουν ότι δε θυμούνται τους λόγους. Σε αυτή την περίπτωση είναι προτιμότερο να τους πείτε με σταθερό τόνο «Τα έχουμε ξαναπεί αυτά, αγάπη μου. Η μανούλα δεν έχει κάτι άλλο να προσθέσει», παρά να μπείτε σε ένα φαύλο κύκλο συζήτησης, ο οποίος θα στρεσάρει και εσάς και το παιδί.
β. «Συνέπεια»
Εάν το παιδί επαναλάβει την ίδια λάθος συμπεριφορά, παρά την προειδοποίηση που του έχετε κάνει, τότε και μόνο τότε προχωρήστε στο δεύτερο βήμα, π.χ. «Μαριάντζελα, επειδή ξαναγκρίνιαξες, χάνεις 5 λεπτά από τον ελεύθερό σου χρόνο».
 Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι δεν πρέπει να στερείτε από το παιδί ΜΙΑ από τις δραστηριότητές του π.χ. να μην του επιτρέψετε να παίζει με το αγαπημένο του ηλεκτρονικό παιχνίδι επ΄ αόριστον, διότι, απλούστατα, θα βρει κάποια άλλη ευχάριστη ασχολία να κάνει, όπως π.χ. να δει τηλεόραση, να βγει βόλτα κλπ. Το να χάσει όμως 5 λεπτά για κάθε λάθος συμπεριφορά που κάνει μέσα στην ημέρα, του μειώνει δραστικά τον ελεύθερο χρόνο του, ο οποίος, υπολογίστε τον, είναι ελάχιστος.
γ. «Επαναφορά» του ελεύθερου χρόνου στο παιδί.
Είναι απαραίτητο ο γονέας να ενημερώνει το παιδί όταν λήγει ο περιορισμός του ελεύθερου χρόνου, π.χ. «Μαριάντζελα, έχασες πέντε λεπτά από τον ελεύθερό σου χρόνο, επειδή ξαναγκρίνιαξες. Τώρα μπορείς να επιστρέψεις στις δραστηριότητές σου».
 Σε αυτό το σημείο αγκαλιάστε το παιδί, φιλήστε το, δείξτε του με κάποιον τρόπο ότι το γεγονός έχει λήξει. Το παιδί βίωσε την αρνητική συνέπεια για τη λάθος συμπεριφορά του και τέλος …μέχρι την επόμενη λάθος συμπεριφορά.
 Είναι πολύ σημαντικό ο γονέας να είναι σταθερός απέναντι στο παιδί. Κάθε φορά που κάνει το παιδί μια λάθος συμπεριφορά μπορείτε να το προειδοποιείτε και, μόνο εφόσον χρειαστεί, προχωρήστε στα επόμενα δυο βήματα. Με τον τρόπο αυτό, το παιδί θα καταλάβει ότι ο γονέας δεν «τα βάζει» μαζί του, δεν είναι «καλό» ή «κακό» παιδί, αλλά η συμπεριφορά του είναι σωστή ή λάθος, αποδεκτή ή μη.
 Στο συγκεκριμένο βήμα, καλό είναι να εισάγετε σιγά σιγά την έννοια της ευθύνης, για να διδάξετε μεν υπευθυνότητα στα παιδιά σας, αλλά και για να μη δημιουργούνται προστριβές στη μεταξύ σας σχέση.
 Ας γίνουμε όμως περισσότερο συγκεκριμένοι. Εδώ, στο τρίτο βήμα, σιγά σιγά αρχίστε να ζητάτε από το παιδί να σας πει το λόγο για τον οποίο έχασε χρόνο από τις ευχάριστες δραστηριότητες της ημέρας, ώστε να αναλάβει κατά μια έννοια την ευθύνη της πράξης του και να πει «Έχασα από τον ελεύθερό μου χρόνο, επειδή ξαναγκρίνιαξα». Μην το ζητάτε επιτακτικά. Κάντε μεν την ερώτηση, αλλά, ιδίως κατά τον πρώτο καιρό, δώστε οι ίδιοι την απάντηση π.χ. «Επειδή ξαναγκρίνιαξες». Αφού εφαρμόσετε τα τρία βήματα για ένα εύλογο χρονικό διάστημα (μέρες ή εβδομάδες, ανάλογα με την ηλικία και την ιδιοσυγκρασία του παιδιού), εφόσον το παιδί αποδεχθεί την ευθύνη της πράξης του (απαντήσει ότι π.χ. ξαναγκρίνιαξε) τότε μπορείτε να θεωρήσετε ότι έχουν ολοκληρωθεί τα τρία βήματα.
Αν παρατηρήσατε, η λέξη «ξανά» επαναλαμβάνεται σε κάθε ένα από τα τρία βήματα.
 Είναι απαραίτητο να επικοινωνήσετε στο παιδί ότι, αφενός, του δώσατε χώρο και χρόνο, ώστε να επιλέξει αν θα επαναλάβει τη λάθος συμπεριφορά, και ότι, αφετέρου, οι συνέπειες αφορούν καθαρά στην επιλογή του. Είναι ένας εύκολος τρόπος να μάθει το παιδί να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του.
 Επιπλέον, η επανάληψη σε κάθε ένα από τα τρία βήματα, τόσο της λάθος συμπεριφοράς, όσο και της συνέπειάς της, βοηθά ώστε το παιδί να κάνει την μεταξύ τους σύνδεση (λάθος συμπεριφορά-αρνητική συνέπεια), με σκοπό σε βάθος χρόνου να σταματήσει να εκδηλώνει τις συμπεριφορές που ο γονέας δεν εγκρίνει.
Κλείνοντας ας αναφερθούμε και σε τρεις απλούς, αλλά σημαντικούς κανόνες που διέπουν τα τρία βήματα.
1. Μόνο οι γονείς/κηδεμόνες επιτρέπεται να εφαρμόσουν τα τρία βήματα. Αν αναθέτετε τη φροντίδα του παιδιού σε τρίτους όπως π.χ. συγγενείς, το/τη σύντροφό σας, babysitters κλπ, τότε τους ενημερώνετε αναλυτικά για την τακτική των τριών βημάτων που ακολουθείτε και τους ζητάτε να μένουν στο πρώτο βήμα στην «Προειδοποίηση», η οποία όμως θα έχει την εξής μορφή, π.χ. «Μαριάντζελα, αν ξαναγκρινιάξεις, θα το πω στους γονείς σου». Εφόσον το παιδί δεν συνετιστεί με την προειδοποίηση, αμέσως μόλις επιστρέψουν οι γονείς στο σπίτι, ο φροντιστής αναφέρει, μπροστά στο παιδί, ότι, παρά την προειδοποίηση που του έκανε, εκείνο επανέλαβε τη λάθος συμπεριφορά. Ο γονέας, χωρίς να αμφισβητήσει το φροντιστή εφαρμόζει τα επόμενα δυο βήματα, τη «Συνέπεια» και την «Επαναφορά».
2. Αν ο ένας γονέας ξεκινά τα τρία βήματα, ο ίδιος πρέπει και να τα ολοκληρώνει. Για τον απλούστατο λόγο, ότι δε μπορεί ο ένας γονέας να αναλάβει το ρόλο του «κακού» στερώντας τις ευχάριστες δραστηριότητες από το παιδί και ο άλλος γονέας να αναλάβει το ρόλο του «καλού» δίνοντάς τις πίσω.
3. Τέλος, ο τόνος και η ένταση της φωνής, το ύφος του προσώπου και οι κινήσεις του σώματος του γονέα και του φροντιστή, είναι σημαντικό να είναι ελεγχόμενες. Σταθερότητα χρειάζεται και όχι αυστηρότητα ή παρακλήσεις.
Ο κανόνας των τριών βημάτων αφορά σε όλα τα παιδιά, με ορισμένες διαφοροποιήσεις ανάλογα με το ηλικιακό στάδιο, τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες κάθε παιδιού.
 
Πηγή: hamogelo.gr
Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111», ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.