<p style="text-align: justify;"><strong>Πένθος και Αναγνωρίσεις στην περίοδο της κρίσης </strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Γρηγορης Βασλαματζής. Ομιλία με τίτλο « Πένθος και Αναγνωρίσεις στην περίοδο της κρίσης». </strong></p>
<p style="text-align: justify;">Στο μεγαλύτερο μέρος της ομιλίας του ο Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής και ψυχαναλυτής Γρηγόρης Βασλαματζής αναφέρθηκε στο πώς η ψυχανάλυση μπορεί να συμβάλλει στο δημόσιο διάλογο για την κοινωνικο-οικονομική κρίση και τις αιτίες της,<strong> μελετώντας τα βαθύτερα ανθρώπινα κίνητρα ( όπως, για παραδειγμα, την απληστία ή την άγνοια) και τις αιτίες της δυσλειτουργίας και της διαστρέβλωσης των κοινωνικών θεσμών</strong>.</p>
<p style="text-align: justify;"><img src="/contentfiles/specialists/vaslamatzis.jpg" alt="" width="150" height="203" /></p>
<p style="text-align: justify;">Έθεσε ως αφετηρία της σκέψης του δυο υποθέσεις :</p>
<p style="text-align: justify;">   <strong>1^ον  από ψυχαναλυτική άποψη, σημαντικό ρόλο έχουν στην ατομική αλλά και στη συλλογική λειτουργία, πέραν των λιβιδινικών , και άλλα συναισθηματικά κίνητρα,  όπως η Απληστία, ο Φθόνος, , η  Ανευ περιορισμών δύναμη ή το Αγχος Επιβίωσης.</strong> Σημασία επίσης έχουν  και οι τρόποι αντιμετώπισης και οι αμυνες  που οι κοινωνίες αναπτύσσουν με την διοχέτευση αυτών των συναισθηματικών καταστάσεων για επεξεργασία σε θεσμούς και κοινωνικές λειτουργίες.</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>   2^ον Οι κοινωνικοί θεσμοί αποτελούν όχι μόνον προϊόντα κοινωνικής θεσμισης, αλλά και ψυχικής με την εξής έννοια : οι θεσμοί αντιπροσωπεύουν στο συλλογικό επίπεδο την οργάνωση των ψυχικών αναγκών και επιχειρούν να διευθετήσουν τις πλέον αρχαϊκες και πρωτόγονες τάσεις του ανθρώπου. Αλλά για να γίνει αυτό πρέπει να υπάρξει δημιουργία θεσμών.</strong> Η βάση της δημιουργίας των θεσμών βρίσκεται στον τρόπο  επικοινωνίας που εμφανίζεται στις πρώτες σχέσεις των ατόμων με το περιβάλλον. Πρόκειται για τον ονομαζόμενο ως <em>« περιέχον – περιεχόμενο» τρόπο επικοινωνίας, </em>ο οποίος είναι ο πρώτος τρόπος επικοινωνίας και διαπροσωπικής σχέσης και ο οποίος αποτυπώνεται στον ψυχισμό του ατόμου. Έτσι, το πρώτο , δηλαδή το <em>περιέχον</em>, ( πού αρχικά  είναι το στήθος ή – .ευρύτερα – η μητέρα) περιβάλλει το άλλο ( πού είναι τα βρεφικά άγχη και τα πρώιμα συναισθήματα και ερεθίσματα πού νοιώθει). Οι προβολές κινούνται κυρίως από το βρέφος προς το στήθος. Το βρέφος προβάλλει (εναποθέτει) στο περιέχον τα άγχη πού δεν αντέχει. Όταν γινει αυτό αρχίζει να παίζει ρόλο και η δεκτικότητα ή η διαθεσιμότητα της μητέρας. Παράλληλα μέσω της δεκτικότητας  όχι μόνον οι δοτικές πλευρές αλλά και οι «επιθετικές ενορμήσεις» του αντικειμένου  μπορεί να προβάλλονται αντίστοιχα προς το βρέφος. Πρόκειται δηλαδη για αμφίδρομη επικοινωνία. </p>
<p style="text-align: justify;">     Ο τρόπος αυτός σχετίζεσθαι διατηρείται και στην ενήλικη ζωή. Ο ομιλητής το παρομοίασε ως μια «βάση πάνω στην οποία αναπτύσσονται οι εξελιγμένες μορφές δι-υποκειμενικών και κοινωνικών συναντήσεων». Στο «περιέχον» εναποτίθενται πλευρές (περιεχόμενα) της προσωπικότητας μας, και ιδιαίτερα οι πιο αρχαϊκές μας διαθέσεις , τα ιδεώδη, τα άγχη καί ο τρόμος (πανικός). Οι θεσμοί καλούνται να επιτελέσουν ένα έργο για το οποίο εχουν δημιουργηθεί, αλλά παράλληλα καλούνται, ως αντιπρόσωποι αυτής της αρχαϊκής σχέσης «περιέχον – περιεχόμενο», να «διαχειριστούν» ( δηλαδή να περιέξουν, να απαλύνουν καί να μεταβολίσουν) κάποια από  τα άγχη και τα συναισθήματα πού προβάλλονται σε αυτούς. Η λειτουργία αυτή των θεσμών και οι άμυνες πού αναπτύσσουν πρέπει να τις θεωρήσουμε ότι είναι το <em>ασυνείδητο των θεσμών</em>. Ετσι αντιλαμβανόμαστε ότι :</p>
<p style="text-align: justify;">·      <strong>  Στα Νοσοκομεία εναποθέτουμε τον <em>πόνο</em>, το <em>άγχος θανάτου</em>,  το <em>φόβο της τρέλας</em> κλπ</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>·        Στο Δικαιϊκό σύστημα ( και τις Φυλακές), εναποθέτουμε τη μη κοινωνική / <em>σαδιστική</em> πλευρά μας.</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>·      Στο Πανεπιστήμιο και γενικότερα στο Εκπαιδευτικό σύστημα εναποθέτουμε την <em>άγνοια</em> μας και συνεπακόλουθα το <em>άγχος επιβίωσης. </em></strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>·        Στο Χρηματοπιστωτικό σύστημα – κυρίως την <em>απληστία </em>και το <em>φθόνο</em>.</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>·        Στην Πολιτική ( Κατεστημένο) – την αμφιθυμική σχέση με τον ηγέτη, το ιδεώδες εγώ μας –κάτι πού ανέδειξε ο Φρόιντ-, καθώς  και μέρος πολλών των ως άνω αρχαϊκών συναισθηματικών καταστάσεων ( απληστία, φθόνος, άνευ ορίων δύναμη κλπ).</strong></p>
<p style="text-align: justify;">    Μέσα λοιπόν στο θεσμό, καθώς σε αυτόν προβάλλονται άγχη και αμεταβόλιστα συναισθήματα, διαμορφώνεται ένα αόρατο πλέγμα αμυντικών συστημάτων – μια ιδιαίτερη κουλτούρα – πού τα άτομα συμμερίζονται, γιατί αποτελούν εκδηλώσεις της προσπάθειας οργάνωσης του.  Συχνά όμως ενώ δημιουργούν τους τρόπους και τις λειτουργίες διαχείρισης των καθηκόντων, αυτές οι λειτουργίες αντιστρατεύονται την ανάπτυξη και των θεσμών και των εμπλεκομένων ατόμων. <strong>Η ελληνική περίπτωση τις τελευταίες δεκαετίες μας δίνει αρκετές ενδείξεις γι αυτό, υπογραμμισε ο ομιλητής. Οι παθολογικές ασυνείδητες άμυνες πού διαμορφώνονται μέσα στο θεσμό οδηγούν εν τέλει σε μια αναποτελεσματική και παθολογική διευθέτηση των προβλημάτων. Πχ στο Εκπαιδευτικό μας σύστημα (όπως, πχ., στο Πανεπιστήμιο ή το σχολείο) γίνονται μαθήματα αλλά υπο καθεστώς διχοτομήσεων.</strong> Μια τέτοια διχοτόμηση είναι η προαιρετική παρακολούθηση (δηλ. σε καλά καί κακά μαθήματα), άλλη είναι ο μη έλεγχος του εκπαιδευτικού, ενώ ελέγχονται οι εκπαιδευόμενοι, ή ότι γίνονται εξετάσεις αλλά δεν αποτυγχάνει κανείς, κλπ. Και γνωρίζουμε από την ψυχανάλυση ότι οι διχοτομήσεις είναι ενας παράγων εξασθένισης ή και αποδιοργάνωσης του ψυχικού θεσμού.</p>
<p style="text-align: justify;">    Έτσι η άγνοια μετατρέπεται σε «πτυχίο πανεπιστημίου», ή σε «κράτημα σημαίας» στο Δημοτικό ή σε «εξεταστικό κέντρο-πανελλήνιες» στο Λύκειο , κάτι πού είναι ανακουφιστικό για την κοινωνική ομάδα. Στην ουσία όμως δεν επιτρέπει την μετατροπή «<em>άγνοια προς γνώση</em>» ούτε την εξέλιξη των ίδιων των μερών του θεσμού ( φοιτητές – καθηγητές) αλλά ούτε του ίδιου του κοινωνικού θεσμού.</p>
<p style="text-align: justify;">   Υπογράμμισε επίσης ο ομιλητής ότι τα μέλη του θεσμού αποδέχονται ασυνείδητα το τρόπο οργάνωσης, συχνά ακόμα και όταν επιδιώκουν την «ανατροπή» του, οπότε καταλήγουν να μιλάνε την ίδια  γλώσσα (του θεσμού) . Έτσι οι φοιτητές προασπίζονται το «ένα και μοναδικο βιβλίο για κάθε μάθημα», πού στην πραγματικότητα είναι προάσπιση της «αλαζονείας» πού εμποδίζει την  γνώση και την εξέλιξη προς την επιστημονική ωριμότητα.</p>
<p style="text-align: justify;">    <strong> Ο ομιλητής κατέληξε ότι δεν αρκεί να μένουμε σε αντιδράσεις οργής για ό,τι έγινε. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι οι θεσμοί μας πού περιέχουν τις φαντασιωσικές μας καταβολές και τις παθολογίες τους (όπως προσπάθησε συνοπτικά να αποδείξει) χρήζουν κριτικού αναστοχασμού και επανεξέτασης. Οι αλλαγές στους θεσμούς είναι επιτακτικές υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει διάλογος και ανάληψη των ευθυνών από όλους. Αυτή είναι η σωστή έννοια της «μεταρρύθμισης» γιατί απαιτεί την αναγκαία διεργασία του συλλογικού πένθους στο οποίο βρισκόμαστε, λογω των απωλειών και διαψεύσεων πού έχουμε υποστεί.</strong></p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<table border="0" cellpadding="0">
<tbody>
<tr>
<td> </td>
<td> </td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p style="text-align: justify;"> </p>