Άνδρας ετών 42, άνεργος: "Έχω κατάθλιψη, δεν έχω διάθεση για τίποτα"

03/12/2013
Ομάδα Σύνταξης
Κατάθλιψη

Αν και ίσως είναι δύσκολο για κάποιον «ψυχικά υγιή» να κατανοήσει αυτή την ψυχική καταβύθιση, η προσωπική μαρτυρία ανθρώπων που έχουν βρεθεί εκεί μπορεί να ρίξει περισσότερο φως στο καταθλιπτικό βίωμα:
Άντρας 42 ετών, άνεργος πολιτικός μηχανικός
«Δεν έχω διάθεση για τίποτα. Δεν μπορώ πια ούτε να προσπαθήσω. Νιώθω μια ανυπέρβλητη κούραση και σχεδόν δεν σηκώνομαι πια από το κρεβάτι. Είναι αρκετές μέρες τώρα που ούτε τα παραθυρόφυλλα δεν ανοίγω.
Δεν υπάρχει λόγος άλλωστε. Δεν έχω τίποτα να κάνω. Είμαι άνεργος, εδώ και εφτά μήνες. Από τότε είμαι σχεδόν όλη μέρα στο σπίτι. Στην αρχή έψαχνα για δουλειά και δεν έβρισκα τίποτα. Απογοητευόμουνα, είχα και το άγχος των εξόδων που τρέχανε. Κατηγορούσα τον εαυτό μου για την κατάσταση αλλά ξέσπαγα στη σύντροφό μου. Εκνευριζόμουνα με το παραμικρό, δεν μπορούσα να συγκρατηθώ. Εκείνη δεν άντεξε άλλο τους καυγάδες και έφυγε. Και να φανταστεί κανείς ότι πριν συμβούν όλα αυτά συζητούσαμε για γάμο, για παιδιά…
Κι έτσι έχω κολλήσει εδώ, σε αυτό το τέλμα, σε μια κατάσταση που δεν μπορώ να αλλάξω. Οι άλλοι προχωρούν στη ζωή τους κι εγώ μένω πίσω. Η ζωή με προσπερνά… Σε αυτή τη φάση κανείς δεν σε καταλαβαίνει, οι άλλοι σε θεωρούν παράλογο και επαναλαμβάνουν τα ίδια και τα ίδια, μέχρι που δεν έχεις πια τίποτα να πεις με τους ανθρώπους που ήξερες. Οι παλιοί φίλοι χαθήκανε, έχει και ο καθένας τα δικά του… Το μέλλον με τρομάζει. Γιατί αν το μέλλον χτίζεται με βάση το παρόν, το δικό μου παρόν είναι κατεστραμμένο. Δεν οδηγεί πουθενά.
Μου είπανε ότι χρειάζομαι βοήθεια, ότι πρέπει να πάω σε έναν ειδικό. Για ποιο λόγο; Θα αλλάξει εκείνος τη ζωή μου; Θα μου βρει σπίτι όταν θα μου κάνουν έξωση; Θα μου βρει δουλειά; Σύντροφο; Ακόμα και αν ήταν κάτι τέτοιο δυνατό, δεν ξέρω αν θα μ’ ενδιέφερε πια. Ό,τι και να συμβαίνει γύρω μου, για μένα δεν κάνει καμία διαφορά. Νιώθω πως τίποτα δεν θα αλλάξει πια. Είμαι μόνος μου, χωρίς κανέναν να ενδιαφέρεται για μένα. Δεν είναι να απορεί κανείς βέβαια. Δεν αξίζω τίποτα καλύτερο. Είμαι άχρηστος, ανίκανος, απέτυχα σε όλα. Και, με τα χάλια που έχω, τίποτα δεν διορθώνεται. Δεν έχει νόημα ούτε καν να προσπαθήσω.
Οι συγγενείς μου προσπαθούν να με βοηθήσουν, έτσι λένε. Με πιέζουν να βγω έξω, να ασχοληθώ με κάτι, λένε ότι θα μου κάνει καλό. Κανείς όμως δεν καταλαβαίνει πόσο δύσκολο είναι αυτό για κάποιον που έχει πιάσει πάτο. Ακόμα και τα πιο απλά, καθημερινά πράγματα μου φαίνονται βουνό. Άλλοι μου λένε να δω τη θετική πλευρά της ζωής. Στη ζωή μου όμως δεν υπάρχει καμιά θετική πλευρά. Μου λένε να ενεργοποιηθώ, βγω από τη μιζέρια μου. Νομίζουν ότι γίνεται έτσι εύκολα. Λες και μπορείς να πατήσεις ένα κουμπί και να αλλάξεις διάθεση.
Με πληγώνουν αυτά τα άστοχα λόγια. Ο καθένας λέει ό,τι θέλει για να εξηγήσει μια κατάσταση που μόνο εγώ τη ζω. Κανείς τους όμως δεν είναι στη θέση μου. Μου λένε ότι δεν υπάρχει “δεν μπορώ”, παρά μόνο “δεν θέλω”. Δεν είναι έτσι. Εγώ δεν μπορώ πραγματικά. Έχω φύγει πια από την όχθη των υγιών, των φυσιολογικών».
Γράφει η Μαρίνα Οικονόμου, Επίκ. Καθηγήτρια Ψυχιατρικής, Πρόγραμμα «αντι-στίγμα», Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ)
<img src="/contentfiles/eidikoi/psyxiatroi/rest%20of/maria-oikonomou.jpg" alt="" width="88" height="88" />
 
Το βίωμα της κατάθλιψης 
Έχοντας πλέον διανύσει σχεδόν μια πενταετία από την έναρξη της οικονομικής κρίσης, το ψυχικό τοπίο που διαγράφεται γύρω μας συχνά παίρνει τις αποχρώσεις της απόγνωσης. Τα ερευνητικά στοιχεία για τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην ψυχική υγεία του ελληνικού πληθυσμού μιλούν για μια ιδιαίτερα ανησυχητική αύξηση της κατάθλιψης: ακολουθώντας μια συνεχώς κλιμακούμενη πορεία κατά τα τελευταία πέντε χρόνια, το ποσοστό επικράτησης της μείζονος κατάθλιψης, από 3,3% που ήταν το 2008, έχει εκτοξευθεί σε 8,2 το 2011 και σε 12,3% το 2013, σύμφωνα με μελέτες του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ). Με λόγια απλά, σήμερα περισσότεροι από 1 στους 10 Έλληνες νοσούν από σοβαρή κατάθλιψη, μια κλινική οντότητα που χρήζει ιατρικής βοήθειας και θεραπείας.
Τα ερευνητικά στοιχεία δεν αποτυπώνουν παρά αυτό που βιώνουν καθημερινά πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι στη χώρα μας. Το κοινωνικό κλίμα παθητικότητας και αδράνειας που παρατηρείται διάχυτο τον τελευταίο καιρό θα μπορούσε, άλλωστε, να θεωρηθεί και ως μια άλλη έκφανση της κατάθλιψης που βιώνεται σε ατομικό επίπεδο. Μια τέτοια ψυχική μεταβολή, ίσως χωρίς να πληρούνται τα κλινικά κριτήρια της μείζονος κατάθλιψης, συνειδητοποιεί συχνά κανείς στον εαυτό του και στους γύρω του. Η οικονομική κρίση είναι μια συνθήκη που έχει βίαια επιβληθεί, με όρους που δεν υπόκεινται στον ατομικό έλεγχο. Καθώς με την πάροδο του χρόνου οι ψυχικές πιέσεις και τα πολλαπλά αδιέξοδα διαβρώνουν τον ψυχισμό -και καθώς έχουν παρέλθει τα πρώτα στάδια του σοκ, του θυμού και της οργής- πλέον φαίνεται να κυριαρχεί η παραίτηση, ένα αίσθημα αβοηθητότητας και η αδυναμία αντίδρασης απέναντι σε μια καταλυτική πραγματικότητα που υπερβαίνει το άτομο. Εδώ, δεν μπορεί να μην αναγνωρίσει κανείς τις ομοιότητες αυτού του κοινωνικού κλίματος με την καταθλιπτική συμπτωματολογία. 
Οι άνθρωποι που έχουν κατάθλιψη συχνά μιλούν για την απόγνωση μιας ζωής στην οποία δεν βρίσκουν κάτι που θα τους δώσει ελπίδα. Βιώνουν μια πραγματικότητα κενή από νόημα, απογυμνωμένη από συναισθήματα χαράς, συγκίνησης ή ενδιαφέροντος. Το καταθλιπτικό συναίσθημα διαποτίζει συνολικά τον ψυχισμό, επηρεάζοντας και την ίδια τη σκέψη: τα πάντα φαίνονται αδύνατα, καταδικασμένα, αδιέξοδα. Οπωσδήποτε, μια τέτοια κατάσταση δεν εμφανίζεται από τη μία μέρα στην άλλη· αναπτύσσεται προοδευτικά μέσα από μια αλληλεπίδραση περιβαλλοντικών συνθηκών και βιο-ψυχικών προδιαθέσεων, το «άθροισμα» των οποίων σταδιακά βυθίζει τον ψυχισμό όλο και πιο βαθιά σε αυτό που αποκαλούμε κατάθλιψη.