Καρκίνος στον εγκέφαλο: Συμπτώματα, διάγνωση και θεραπεία

<p><span style="font-size: medium;">Το άρθρο για το boro.gr γράφει ο κύριος <strong>Βασίλης Καραβασίλης, Παθολόγος Ογκολόγος</strong>-Λέκτορας Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ:</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Οι όγκοι εγκεφάλου είναι μάζες που αναπτύσσονται μέσα στην κρανιακή κοιλότητα και η δράση τους οφείλεται είτε στην απευθείας προσβολή των νέυρων ή στην πίεση που ασκούν στον εγκέφαλο. Ανάλογα με την συμπεριφορά τους διακρίνονται σε καλοήθεις και κακοήθεις και ανάλογα με την προέλευσή τους σε πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς ή μεταστατικούς όγκους. Οι δευτεροπαθείς όγκοι του εγκεφάλου συνήθως είναι το αποτέλεσμα αιματογενούς μετάστασης από κάποιο πρωτοπαθή όγκο (π.χ. καρκίνος μαστού, καρκίνος πνεύμονα, μελάνωμα).</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Κατά το έτος 2013, εκτιμάται ότι πεερισσότεροι από  23,000 άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες θα διαγνωστούν με πρωτοπαθή κακοήθη όγκο του εγκεφάλου, ενώ οι όγκοι αυτοί θα είναι υπεύθυνοι για περισσότερους από  14,000 θανάτους. Η συχνότητα εμφάνισης των πρωτοπαθών όγκων του εγκεφάλου έχει αυξηθεί κατά τα τελευταία 30 χρόνια, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένα άτομα, χωρίς ωστόσο να γνωρίζουμε σαφείς αιτιολογικούς παράγοντες υπεύθυνους για την εμφάνισή τους.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Οι πρωτοπαθείς κακοήθεις όγκοι του εγκεφάλου είναι μια ετερογενής ομάδα νεοπλασμάτων με ποικιλία χαρακτηριστικών που κυμαίνονται από τα πιλοκυτταρικά αστροκυττώματα, τα οποία σπάνιοι, μη διηθητικοί, και χειρουργικά ιάσιμοι όγκοι, μέχρι το πολύμορφο γλοιοβλάστωμα, τον πιο συχνό κακοήθη πρωτοπαθή όγκο του εγκεφάλου στους ενήλικες, ο οποίος είναι λίαν διηθητικός με πολύ φτωχή πρόγνωση.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Οι περισσότεροι ασθενείς με χαμηλού βαθμού κακοήθειας γλοιώματα εμφανίζουν επιληπτικές κρίσεις σαν πρώτα συμπτώματα εκδήλωσης του όγκου. Ασθενείς με υψηλής κακοήθειας γλοιώματα (αναπλαστικό αστροκύττωμα και πολύμορφο γλοιοβλάστωμα) εμφανίζουν πιο συχνά συμπτώματα αυξημένης ενδοκράνιας πίεσης (κεφαλαλγία, ναυτία, ζάλη, έμετους), επιληπτικές κρίσεις ή εστιακά νευρολογικά συμπτώματα (π.χ. διαταρραχές όρασης, μυική αδυναμία) που σχετίζονται με το μέγεθος και τη θέση του όγκου και το οίδημα που δημιουργείται γύρω από τον όγκο.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Η <strong>διάγνωση</strong> των πρωτοπαθών όγκων του εγκεφάλου είναι κυρίως απεικονιστική με αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία ή νεότερες απεικονιστικές μεθόδους (μαγνητική φασματοσκοπία). Αναφορικά με τη <strong>θεραπεία</strong> τους αυτή είναι κατά βάση χειρουργική με σκοπό όσο το δυνατόν πιο ριζική εξαίρεση του όγκου. Οι χειρουργικές επιλογές περιλαμβάνουν στερεοτακτική βιοψία, ανοικτή βιοψία, μερικη, ή η πλήρης εκτομή. Ενλλακτικά και υπό προυποθέσεις μπορεί να εφαρμοσθεί στερεοτακτική ακτινοχειρουργική μέθοδος για την αντιμετώπιση του όγκου (gamma knife, cyber knife). Η ιστολογική διάγνωση που ακολουθεί την νευροχειρουργική επέμβαση είναι καθοριστικής σημασίας για τη συμπληρωματική θεραπεία που θα ακολούθήσει καθώς και για την εκτίμηση της πρόγνωσης των ασθενών. Οι ασθενείς οι οποίοι υποβλήθηκαν σεστερεοτακτική βιοψία, ανοικτή βιοψία, μερική εκτομή θα πρέπει να αντιμετωπίζεται στη συνέχεια ακτινοθεραπεία ή συνδυασμό ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας, ανάλογα με τον ιστολογικό τύπο του όγκου.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Τα υψηλής κακοήθεις γλοιώματα (γλοιοβλαστώματα και αναπλαστικά αστροκυτώματα) είναι οι πιο συχνοί κακοήθεις όγκοι του εγκεφάλου σε ενήλικες, αντιπροσωπεύοντας συνολικά πάνω από το 60% όλων των γλοιωμάτων. Το γλοιοβλάστωμα είναι ο πιο θανατηφόρος όγκου του εγκεφάλου και χαρακτηριστικά μόλις το 30% των ασθενών επιβιώνουν για ένα έτος, ενω η πενταετής επιβίωση είναι κάτω του 5%. Στα υψηλής κακοήθειας γλοιώματα, μετά την χειρουργική αφαίρεση ακολουθεί ταυτόχρονη ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία και συμπληρωματική χημειοθεραπεία με τεμοζολαμίδη (ανήκει στην κατηγορία των αλκυλιούντων παραγόντων). Μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη μελετούν επίσης τη χορήγηση αντιαγγεογενετικής θεραπείας  σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία. Δυστυχώς η πλειοψηφία των ασθενών υποτροπιάζει σύντομα και οι θεραπευτικές επιλογές πλέον είναι περιορισμένες; εκ νέου χειρουργική επέμβαση, επανα-ακτινοβόληση, στερεοτακτική ακτινοχειρουργική και χορήγηση συστηματικής θεραπείες έιναι επιλιογές που κάτω από προυποθέσεις μπορούν να εφαρμοσθούν.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Οι πρωτοπαθείς κακοήθεις όγκοι του εγκεφάλου δεν αποτελούν αντικείμενο μίας και μόνο ειδικότητας, αλλά για να επιτύχουμε το μέγιστο θεραπευτικό όφελος απαιτείται στενή συνεργασία ιατρών πολλαπλών ειδικοτήτων, νευρολόγων, νευροχειρουργών, ακτινοδιαγνωστών, ακτινοθεραπευτών και παθολόγων ογκολόγων. </span></p>

Σχετικά άρθρα