Αρχές δεκαετίας ’90. Η προπόνησή μας είχε μόλις τελειώσει. Η μεγαλύτερη ομάδα της επαρχιακής πόλης, που μας παραχωρούσε το κλειστό τρεις με τέσσερις φορές την εβδομάδα, έδινε αγώνα για την Α1 κατηγορία σε δύο περίπου ώρες. Εμείς παλεύαμε τότε για να παραμείνουμε στην πρώτη κατηγορία της τοπικής Ένωσης Μπάσκετ. Κάναμε ντους όσο πιο γρήγορα μπορούσαμε, αλλάξαμε, και αφού πήραμε από το κυλικείο ένα σάντουιτς – κερασμένο από τον Έφορο της ομάδας μας  – στρογγυλοκαθίσαμε σαν… επίσημοι τζαμπατζήδες στην εξέδρα του κλειστού .

Ο αμερικάνος γκαρντ (ηλικίας 32+ χρόνων) της φιλοξενούμενης ομάδας ήταν ήδη στον αγωνιστικό χώρο και είχε αρχίσει μόνος του προθέρμανση. Κι όχι μόνο. Μετά από λίγη ώρα ξεκίνησε να τρέχει ντριμπλάροντας κατά μήκος του γηπέδου. Μιάμιση ώρα πριν αρχίσει ο αγώνας, το τρέξιμο με τη μπάλα μεταξύ των δύο baseline έγινε σπρίντ (!!!) ,το γνωστό ”καμικάζι” όπως θα έλεγαν οι παλαιότεροι .

Πίσω από τα κάγκελα που χώριζαν εξέδρα και αγωνιστικό χώρο ο οδηγός του πούλμαν παρακολουθούσε τον σταρ της ομάδας του. Η παρουσία του ίσως μας έδινε την δυνατότητα να εξηγήσουμε κάπως τα ”ανεξήγητα”. Δεν έχασα την ευκαιρία:

”Φοβερός ο ”παικταράς” σας! Πού τη βρίσκει τόση ενέργεια; Στον προηγούμενο αγώνα έβαλε μια τριανταπεντάρα, κάνοντας σχεδόν triple double figure μαζί με assist και rebound, και τώρα έχει… ”γκαζώσει” μιάμιση ώρα πριν αρχίσει το ματς!’.’

”Φυλάει όλη του την ενέργεια για τη μέρα του ματς. Αν τον έβλεπες τις προηγούμενες . Με το ζόρι έπαιρνε τα πόδια του, σαν ”ζόμπι” ήταν!”.

Ο πλακατζής της παρέας, συμπαίκτης και συμφοιτητής, που κατά σύμπτωση έκανε εκείνη την εποχή μια εργασία για τα σκευάσματα των διεγερτικών ουσιών, δεν έχασε την ευκαιρία:

”Πες μας τι ”καλό” πίνει και εμείς δεν πρόκειται να το πούμε πουθενά".

Ο οδηγός μάλλον κατάλαβε τη γκάφα του, φάνηκε να χάνει τον ενθουσιασμό που είχε προηγουμένως. Μας γύρισε την πλάτη και έφυγε δίχως να πει δεύτερη κουβέντα.

Μπροστά στον καθρέπτη

Ας κάνουμε μία φανταστική υπόθεση. Για όσους από εσάς ασχολείστε με άσκηση ή εργασία που απαιτεί σωματική ή πνευματική εγρήγορση, ή που η απόδοση του μυαλού ή του σώματος παίζει καθοριστικό ρόλο απέναντι σε συνάδελφους ή ανταγωνιστές.

Ας φανταστούμε λοιπόν ότι ο γιατρός σας, στον οποίο έχετε πάντα απόλυτη εμπιστοσύνη, σας προτείνει να πάρετε ένα χάπι το οποίο θα βελτιώσει εντυπωσιακά, και μετά θα σταθεροποιήσει την απόδοσή σας. Σας εγγυάται ότι δεν πρόκειται να υπάρξει καμία βλαβερή συνέπεια για την υγεία σας, και ότι δεν πρόκειται να μάθει κανείς άλλος για την χρήση που θα κάνετε.

Πώς το βλέπετε; Σκεφτείτε το λίγο και μετά δώστε μια ειλικρινή απάντηση.

Όσοι απαντήσατε καταφατικά, πιστεύω θα συμφωνείτε, ότι δεν απέχετε πάρα πολύ από πλευράς ηθικής, συγκριτικά με κάποιον που ντοπαρίστηκε.

Αυτός βέβαια μπορεί να το επεδίωξε ή να πιέστηκε από άλλους να το κάνει, σίγουρα ήταν πιο αδίστακτος, και πήρε (απείρως) μεγαλύτερο ρίσκο.

Το…”μαγικό φίλτρο”

Πόσες και πόσες γενιές δεν έχουν μεγαλώσει με διηγήσεις και παραμύθια όπου επιπλέον δύναμη ή ικανότητα δινόταν από ”επιφοίτηση” από ένα τζίνι ή μια νεράιδα ή πίνοντας κάποιο μαγικό ζωμό; Θα μου πείτε πάντα αυτό γινόταν για ”καλό σκοπό”, η βοήθεια ή η υποστήριξη για να πετύχει κάποιος κάτι πέραν των δικών του δυνάμεων τις περισσότερες φορές είχε  ”ηθικό μανδύα”. Ή μήπως όχι;

Αρκετοί από τη δική μου γενιά θυμούνται ακόμα τα κόμικ με τους Αρχαίους  Γαλάτες που μέσα στην καλή χαρά περίμεναν στη σειρά για να πιούν το μαγικό ζωμό, μια συνταγή του σοφού δρυΐδη. Δεν ήταν μόνο για την αντιμετώπιση των Ρωμαίων κατακτητών. Οι πρωταγωνιστές – πάντα νικητές  χρησιμοποιούσαν το μαγικό φίλτρο (και) σε πολλά άλλα επεισόδια.

Τι από όλα αυτά  ”καταγράφεται” πιο έντονα στη συνείδηση, και τι στο  ασυνείδητο ενός παιδιού;

Στο μυαλό του χρήστη (ντόπας) The placebo effect

Οι φαρμακευτικές εταιρίες πολύ συχνά αξιολογούν την ψυχολογική επίδραση που έχει στους ασθενείς η έναρξη λήψης ενός φαρμάκου με τις λεγόμενες δοκιμές placebo: Σε ένα ποσοστό των – υπό δοκιμή – ασθενών χορηγείται ένα ίδιο στη μορφή σκεύασμα, που όμως δεν περιέχει τη δραστική ουσία του φαρμάκου. Πρόκειται στην ουσία για ένα ψευτοφάρμακο, χωρίς όμως να το γνωρίζει αυτό ο ασθενής .

Τα πειράματα placebo για τις ουσίες ντόπινγκ είναι πραγματικά εντυπωσιακά: Ένα μεγάλο ποσοστό των ”ψευτοντοπαρισμένων” αγγίζει τις επιδόσεις που είχε  κάνει λαμβάνοντας την πραγματική ντόπα!

Δάσκαλοι, προπονητές, παράγοντες, γονείς 

Η ”διδασκαλία” του Ευ Αγωνίζεσθαι, η αναγνώριση της αξίας του να προσπαθεί ο καθένας να νικήσει  με τα δικά του ταλέντα και τις δικές του ιδιαιτερότητες , επί ”ίσοις όροις” με συμπαίκτες και αντιπάλους , η Αθλητική Παιδεία, θα πρέπει να είναι πρωταρχικός στόχος για όλους όσους διαπαιδαγωγούν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τον εκκολαπτόμενο αθλητή. Θα πρέπει να αποτελέσει ένα κομμάτι του προγράμματος των δασκάλων (μάθημα γυμναστικής) , των προπονητών , όσων γονιών και (αθλητικών) παραγόντων έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν το παιδί.

Θα πρέπει να γίνεται σαφές ότι ο ντοπαρισμένος δεν είναι κάποιος θαρραλέος, ένας superman που αψηφά το ρίσκο και τον κίνδυνο. Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι πρόκειται για έναν απατεώνα , κάποιον που ”κλέβει” τους ανταγωνιστές του, αλλοιώνοντας το αποτέλεσμα του αγώνα.

Δεν πρέπει να δίνεται περισσότερη βαρύτητα από όσο χρειάζεται στο ότι οι ουσίες αυτές θα βλάψουν τον οργανισμό του χρήστη. Πιθανότατα στο μέλλον να υπάρχουν σκευάσματα ντόπινγκ που δεν θα προκαλούν (σχεδόν) καμία βλάβη στην υγεία του.

Κάτι αντίστοιχο θα μπορούσαμε να πούμε και για τον κίνδυνο να εντοπιστεί σε έλεγχο και να τιμωρηθεί αυτός που πήρε την απαγορευμένη ουσία (ήδη το ντόπινγκ προηγείται – για τα σύγχρονα σκευάσματα – του αντιντόπινγκ).

(Η λέξη ”παράμετρος” είναι πολύ λίγη για να περιγράψει την επίδραση της σωστής Αθλητικής Παιδείας , γι’ αυτό τον λόγο χρησιμοποιήθηκαν τα εισαγωγικά στον τίτλο του κειμένου).