<p><span style="font-size: medium;">Πόνος στη κοιλιά, διάρροια. Συμπτώματα γνωστά που συνοδεύουν την κολίτιδα αλλά και τη νόσο του Crohn.  Όσα θα θέλαμε να ρωτήσουμε και πρέπει να γνωρίζουμε για τη νόσο αυτή που έχει κάνει δυναμική εμφάνιση κυρίως στις νέες ηλικίες.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;"><br /></span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Γράφει ο Dr. <strong>Ιωάννης Γιαννούσης</strong> MD, PhD</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Γαστρεντερολόγος -Ηπατολόγος- Ενδοσκόπος</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών</span></p>
<p> </p>
<p><span style="font-size: medium;"> </span></p>
<p><span style="font-size: medium;">1)      Τι είναι η Νόσος του Crohn?</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Η νόσος του Crohn είναι μία φλεγμονώδης νόσος του πεπτικού συστήματος, που μπορεί να προσβάλει ένα ή περισσότερα τμήματα του πεπτικού σωλήνα, από τον οισοφάγο μέχρι τον πρωκτό. Η νόσος θεωρείται διά βίου πάθηση και χαρακτηρίζεται από χρόνια συμπτωματολογία η οποία παρουσιάζει διακυμάνσεις αναλόγως με το αν η νόσος είναι σε φάση ύφεσης ή έξαρσης.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">2)      Που οφείλεται η Νόσος του Crohn? Υπάρχουν προδιαθεσικοί παράγοντες?</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Η ακριβής αιτιολογία της νόσου είναι άγνωστη, ωστόσο πολλά δεδομένα υποστηρίζουν ότι η νόσος προκύπτει από την αλληλεπίδραση μεταξύ γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Μελέτες σε οικογένειες όπου τουλάχιστον ένα μέλος έπασχε από νόσο του Crohn αποκάλυψαν ότι οι πρώτου βαθμού συγγενείς ενός ασθενούς με νόσο του Crohn έχουν 14 με 15 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό να παρουσιάσουν το ίδιο νόσημα. Άλλες μελέτες σε μονοζυγωτικά δίδυμα έδειξαν ότι η πιθανότητα, εάν νοσεί το ένα να νοσεί και το δεύτερο, είναι 67%. Τα στοιχεία αυτά υποδεικνύουν ότι υπάρχει ισχυρή γενετική διείσδυση του νοσήματος και συνεπώς το νόσημα μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να παρουσιάζει κληρονομικότητα. Πρόσφατα μάλιστα ερευνητές ανακάλυψαν κάποια γονίδια στο χρωμόσωμα 16 (NOD2/CARD15 γονίδια) τα οποία μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της Νόσου έως και 40 φορές σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Επιβεβαιωμένοι περιβαλλοντικοί παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης της νόσου είναι η λήψη μη στεροειδών, αντιφλεγμονωδών φαρμάκων αλλά και το κάπνισμα. Ιδιαίτερα το κάπνισμα έχει συσχετιστεί όχι μόνο με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης της νόσου αλλά και με πιο επιθετική νόσο, περισσότερες χειρουργικές επεμβάσεις και περισσότερες υποτροπές μετά το χειρουργείο. Αντιθέτως η διακοπή του καπνίσματος, μετά τη διάγνωση της νόσου, σχετίζεται με πιο ήπια νόσο, ευκολότερα ελεγχόμενη φαρμακευτικά, με καλύτερη έκβαση, και συνεπώς πρέπει πάντα να ενθαρρύνεται και να τονίζεται η σημασία της από τον θεράποντα ιατρό. Άλλες μελέτες έχουν αναδείξει ότι ο μητρικός θηλασμός, πέρα από τα αναρίθμητα οφέλη για τη μητέρα αλλά και το παιδί, πιθανότατα αποτελεί και παράγοντα που μπορεί να προφυλάξει το παιδί να εμφανίσει μελλοντικά τη νόσο του Crohn και πρέπει να συστήνεται.      </span></p>
<p><span style="font-size: medium;">3)      Κινδυνεύω να παρουσιάσω νόσο του Crohn?</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Το νόσημα είναι συχνότερο στον Δυτικό πολιτισμό, άρα και στην Ελλάδα. Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι η νόσος αφορά με την ίδια συχνότητα τα δύο φύλα και ότι μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Ωστόσο συχνότερα εμφανίζεται σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες, με μέγιστη συχνότητα εμφάνισης της νόσου στις ηλικίες από 15 έως 30 έτη. Με αυξημένη συχνότητα η νόσος εμφανίζεται και στην 7^η δεκαετία της ζωής.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">4)      Ποια είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα της νόσου?</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Τα συμπτώματα κατά την εμφάνιση της νόσου ποικίλουν και εξαρτώνται από παράγοντες όπως είναι η εντόπιση, η έκταση, η συμπεριφορά και η βαρύτητα της νόσου. Ωστόσο, αν και ετερογενή, συνηθέστερα μεταξύ των συμπτωμάτων συμπεριλαμβάνονται η χρόνια διάρροια (δηλαδή η μείωση της συμπαγούς σύστασης των κοπράνων για περισσότερο από 6 εβδομάδες), το κοιλιακό άλγος και η απώλεια βάρους. Τα συμπτώματα αυτά ειδικά σε ασθενείς νεαρής ηλικίας, πρέπει να θέτουν την υποψία της νόσου. Συστηματικά συμπτώματα όπως η κακοδιαθεσία, η ανορεξία ή ο πυρετός είναι επίσης συχνά. Χρόνια μη ειδικά συμπτώματα που μιμούνται το ευερέθιστο έντερο, ανεξήγητη αναιμία και διαταραχή της ανάπτυξης στα παιδιά πρέπει επίσης να θεωρούνται ως ύποπτα σημεία με στόχο την αποφυγή της καθυστερημένης διάγνωσης. Παρουσία αίματος και/ή βλέννης στα κόπρανα μπορεί να παρατηρηθεί μέχρι και στο 40% των ασθενών με νόσο του Crohn, και για το λόγο αυτό πρέπει πάντα να αξιολογούνται. Σε κάποιους ασθενείς η νόσος εμφανίζεται οξέος με συμπτωματολογία που δεν διαφέρει από αυτή της οξείας σκωληκοειδίτιδας, και η διάγνωση της νόσου τίθεται μετεγχειρητικά από το χειρουργικό παρασκεύασμα. Μία μικρή ομάδα ασθενών με νόσο του Crohn μπορεί να εμφανίζει συμπτώματα από άλλα όργανα και συστήματα όπως για παράδειγμα το μυοσκελετικό, το δέρμα, τους οφθαλμούς και το ήπαρ. Σε μία άλλη υποομάδα η παρουσία περιπρωκτικού συριγγίου μπορεί να αποτελεί το πρωταρχικό σύμπτωμα της νόσου και στους ασθενείς αυτούς η νόσος του Crohn πρέπει πάντα να αποκλείεται.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">5)      Έχω κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα. Τι πρέπει να κάνω?</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Εφόσον παρουσιάζω κάποιο από τα συμπτώματα της νόσου πρέπει να ζητήσουμε τη γνώμη κάποιου ειδικού. Δεν υπάρχει μία και μόνη εξέταση η οποία να μπορεί να επιβεβαιώσει ή να αποκλείσει τη διάγνωση της νόσου. Αντιθέτως η διάγνωση επιβεβαιώνεται με την κλινική διερεύνηση και το συνδυασμό ενδοσκοπικών, ιστολογικών, ακτινολογικών ή/και βιοχημικών εξετάσεων. Σημαντικό στην κλινική διερεύνηση είναι η λήψη λεπτομερούς ιστορικού και η κλινική εξέταση του ασθενούς σε όλα τα όργανα και συστήματα. Ο γενετικός έλεγχος επί του παρόντος δεν συνιστάται ως διαγνωστική εξέταση ρουτίνας.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">6)      Υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία της νόσου?</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Εφόσον ο αρχικός έλεγχος θέσει τη διάγνωση της νόσου, στο επόμενο στάδιο θα πρέπει να συζητήσουμε με το γιατρό μας τις θεραπευτικές επιλογές που υπάρχουν. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλά άλματα στο τομέα τις θεραπείας της νόσου και νέα φάρμακα ή/και συνδυασμοί φαρμάκων έχουν προστεθεί στη θεραπευτική μας φαρέτρα. Προκειμένου η θεραπεία που θα μας χορηγηθεί να είναι η βέλτιστη, είναι πιθανό, μετά τη διάγνωση να πρέπει να υποβληθούμε σε κάποιες πιο εξειδικευμένες εξετάσεις με σκοπό τη σωστή σταδιοποίηση της νόσου. Παράγοντες όπως η ηλικία του ασθενούς, η εντόπιση της νόσου, η έκταση της φλεγμονής, η βαρύτητα της κλινικής και ενδοσκοπικής εικόνας, η συμπεριφορά της νόσου (φλεγμονή, στενώσεις, συρίγγια) μπορούν να επηρεάσουν το είδος της θεραπείας που θα αποφασιστεί στην κάθε περίπτωση. Αυτή σε γενικές γραμμές μπορεί να κυμαίνεται από την απλή παρακολούθηση σε ήπιες περιπτώσεις, τη χορήγηση φαρμάκων που επιδρούν στο ανοσοποιητικό σύστημα αλλά και τη χειρουργική θεραπεία. Στόχος της θεραπείας είναι το νόσημα να βρίσκεται σε ύφεση, δηλαδή να μην έχει ο ασθενής συμπτώματα, να μην υπάρχει φλεγμονή στο πεπτικό σύστημα και οι εξετάσεις αίματος του ασθενούς να είναι φυσιολογικές. Οι στόχοι αυτοί συνήθως επιτυγχάνονται με το ελάχιστο κόστος της επί μακρόν φαρμακευτικής αγωγής, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις, η διακοπή της θεραπείας συνοδεύεται από επανεμφάνιση των συμπτωμάτων της νόσου. Οι φαρμακευτικές θεραπείες που χρησιμοποιούνται χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Σε αυτές που χορηγούνται σε φάση έξαρσης και προάγουν την ύφεση και σε αυτές που συντηρούν την ύφεση επί μακρόν, μετά την επίτευξή της.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">7)      Διατροφή και νόσος του Crohn.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Η διατροφή ενός ασθενούς με νόσο του Crohn, εφόσον η νόσος βρίσκεται σε ύφεση, είναι συνήθως ελεύθερη. Σε φάση έξαρσης όμως πρέπει να αποφεύγονται το γάλα και οι φυτικές ίνες (φρούτα, σαλάτες, όσπρια, λαχανικά κλπ). Περιορισμοί στη διατροφή μπορεί να προκύψουν και σε σχέση με την φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει κάποιος ασθενής. Για παράδειγμα ασθενείς που λαμβάνουν κορτικοστεροειδή πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση αλατιού και γλυκών.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">8)      Είμαι γυναίκα με  νόσο του Crohn, μπορώ να μείνω έγκυος?</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Οι γυναίκες που έχουν νόσο του Crohn και λαμβάνουν θεραπεία, μπορούν να κυοφορήσουν και εφόσον το επιθυμούν θα πρέπει προηγουμένως να ενημερωθούν από τον γυναικολόγο που τις παρακολουθεί και από τον γαστρεντερολόγο τους. Συνήθως απαιτείται διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής που λαμβάνουν για όσο διάστημα διαρκεί η κύηση. Η έκβαση της κύησης είναι συνήθως καλή εφόσον η ασθενής με την αγωγή που ακολουθούσε ήταν σε ύφεση πριν τη σύλληψη. Η πλήρης ύφεση της νόσου πριν τη σύλληψη είναι επομένως πρωταρχικής σημασίας και πρέπει να επιτυγχάνεται με κάθε τρόπο, ώστε να μειωθεί η πιθανότητα η νόσος να υποτροπιάσει κατά τη διάρκεια της κύησης. Ακόμα όμως και στην περίπτωση υποτροπής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή είναι πολύ πιθανό η κύηση να έχει θετική έκβαση. Γενικά η στενή παρακολούθηση της κύησης από τον γυναικολόγο αλλά και της μέλλουσας μητέρας από τον γαστρεντερολόγο είναι σημαντικοί παράγοντες για μια ασφαλή και επιτυχημένη κυοφορία.  </span></p>
<p><span style="font-size: medium;"> </span></p>
<p><span style="font-size: medium;"> </span></p>