<p style="text-align: justify;">Οι πιο συνηθισμένοι φόβοι κι οι ανησυχίες που μας απειλούν πολύ συχνά στη ζωή μας δεν είναι ιδιαίτερα ε­ντυπωσιακοί. Το να περπατάει κανείς πάνω σ’ ένα σχοινί στους Καταρράκτες του Νιαγάρα ή να βάζει το κεφάλίου στο στόμα ενός λιονταριού είναι επικίνδυνα εγχειρή­ματα, αλλά οι πιο πολλοί από εμάς είναι μάλλον απίθανο να εκτεθούμε σε τέτοιους κινδύνους. Οι πραγματικά τρο­μακτικές καταστάσεις στη ζωή συνήθως έχουν να κάνουν με ανθρώπους, όχι με ζώα ή φυσικούς κινδύνους και συ­νήθως δεν είναι επικίνδυνες. Ωστόσο, συχνά συμπεριφε- ρόμαστε, τόσο ο ένας απέναντι στον άλλο όσο και στα κα­θημερινά γεγονότα, με τέτοιον τρόμο ώστε χάνουμε μια τεράστια ποσότητα απόλαυσης στη ζωή μας. Ας εξετά­σουμε μερικά παραδείγματα φυσιολογικών φόβων που ένιωθαν πελάτες τους οποίους έχω συμβουλέψει, για να δούμε αν μπορούμε να τους καταλάβουμε.</p>
<p style="text-align: justify;">Γράφει ο συγγραφέας και ψυχοθεραπευτής Δρ. Πωλ Χοκ. </p>
<p style="text-align: justify;">Ο ΦΟΒΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΥΝΑΝΑΣΤΡΟΦΩΝ</p>
<p style="text-align: justify;">Ένας από τους πιο συνηθισμένους φόβους των ανθρώπων είναι ο φόβος της κοινωνικής ζωής. Άντρες και γυναίκες που μπορούν να αντιμετωπίσουν άγρια θηρία και να κά­νουν ένα σωρό παράτολμα πράγματα τρέμουν ολόκληροι όταν πρέπει να μπουν σ’ ένα δωμάτιο γεμάτο αγνώστους και να πιάσουν κουβέντα. Αυτή η ανώδυνη πράξη τούς τρομοκρατεί επειδή πιστεύουν ότι η απόρριψη πονάει. Αν κι εσείς σκέφτεστε μ’ αυτό τον τρόπο, τότε θα βιώσετε διά­φορα είδη πόνου, επειδή η ζωή σας θα είναι κενή.</p>
<p style="text-align: justify;">Ο Τζιμ ήταν ένας τέτοιος άνθρωπος. Ήταν διαζευγ­μένος και δυσκολευόταν να βρει καινούργιες φιλενάδες. Έφτασε σε τέτοια απόγνωση, ώστε αποπειράθηκε αρκε­τές φορές να αυτοκτονήσει. Τελικά, ζήτησε βοήθεια από ψυχολόγο, για να καταλάβει γιατί δεν κατάφερνε να δη­μιουργήσει φιλίες.</p>
<p style="text-align: justify;">Φαίνεται πως, όταν ήταν δώδεκα ετών, οι συμμαθη­τές του τον κοροΐδεψαν ενώ χόρευε σε κάποια εκδήλωση του σχολείου του. Από τότε φοβάται να σηκωθεί και να ανέβει στην πίστα. Χορεύει μόνο όταν έχει πιει αρκετά πο­τά. Ακόμα και τότε ρωτάει την ντάμα του αν χορεύει υ­περβολικά σφιγμένα ή επιμένει πως δεν είναι καλός στο και τη ρωτάει αν συμφωνεί.Ο φόβος της απόρριψης ήταν τόσο ισχυρός μέσα του, ώστε προσέγγιζε μονάχα κοπέλες τις οποίες θεωρούσε άσχημες. Σκεφτόταν πως δεν υπήρχε περίπτω­ση να τον απορρίψουν, μια που δεν είχαν και πολλές επι­λογές και πιθανώς θα χαίρονταν που τράβηξαν την προ­σοχή του. Δεν του πέραοε ποτέ από το μυαλό πως ο λό­γος που αποτύγχανε στο παιχνίδι των κοινωνικών συνα­ναστροφών ήταν απλώς επειδή θεωρούσε τον εαυτό του έ­να ανεπιθύμητο άτομο με το οποίο κανείς δεν θα ’θελε να κάνει ιιαρέα. Από τη στιγμή που είχε τέτοια αρνητική ι­δέα για τον εαυτό του, ήταν δύσκολο να τον δουν οι άλ­λοι με διαφορετικό τρόπο.</p>
<p style="text-align: justify;">Αν δώσετε στους ανθρώπους την εντύπωση πως δεν αξίζει τον κόπο να σας μιλήσουν, εκείνοι διαισθάνονται τη συστολή σας κι έχουν την τάση να σας αφήνουν ήσυ­χους. Κι είναι ακριβώς το αντίθετο από αυτό που χρειάζε­στε και θέλετε. Αν οι άλλοι ήταν πιο ευαίσθητοι, αναγνω­ρίζοντας την ανασφάλειά σας, θα έκαναν προσπάθεια να σας μιλήσουν ή θα σας προσέγγιζαν πρώτοι, αντί να ανα­γκαστείτε εσείς να κάνετε αυτά τα βήματα. Ωστόσο, η αν­θρώπινη φύση δεν λειτουργεί έτσι. Οι άνθρωποι δεν σπεύ­δουν να σώσουν τον παρία· τον αφήνουν να κάθεται όλη νύχτα μόνος και να υποφέρει σιωπηρά. Οι άνθρωποι δεν καλούν τους ντροπαλούς να βγουν από τα σπίτια τους. Τους αφήνουν να ζήσουν τη ζωή τους μέσα στη μοναξιά, αφού φοβούνται τόσο να την ξεπεράσουν.</p>
<p style="text-align: justify;">Οι επιτυχημένες κοινωνικές συναναστροφές είναι ποτέ μόνο ζήτημα ομορφιάς, εξυπνάδας ή οικονομικής άνεσης. Όλοι μας έχουμε δει άτομα που χω­ρίς να διαθέτουν αυτά τα προσόντα, απολαμβάνουν έναν ευρύτατο κοινωνικό κύκλο. Αυτό συμβαίνει με ανθρώ­πους που διαθέτουν αυτοεκτίμηση, που δεν νοιάζονται ι­διαίτερα αν θα τους αγαπήσουν οι άλλοι και που είναι πρό­θυμοι να κάνουν κάθε τόσο την πρώτη κίνηση. Δεν φοβού­νται την αρχική απόρριψη, επειδή ξέρουν πως, αργά ή γρήγορα, αν συνεχίσουν να ζητάνε από άλλους να βγού­νε μαζί ή να τους καλούνε στα σπίτια τους, όλο και κά­ποιος θα δεχτεί.</p>
<p style="text-align: justify;">Όπως ο Τζιμ προσέγγιζε μόνο άσχημες κοπέλες για να ’ναι σίγουρος πως θα ’χει κάποια επιτυχία, έτσι κι η Μπέτυ απέφευγε τους επιθετικούς άντρες, επειδή φοβόταν ότι δεν θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα μαζί τους σ’ ένα ραντεβού. Από τα δεκάξι της χρόνια φοβόταν μήπως μείνει έγκυος κι έτσι έβγαινε κυρίως με παθητικούς άντρες, τους οποίους δεν μπορούσε να ανεχθεί. Τις ελάχιστες φορές που η κρίση της για έναν άντρα αποδείχτηκε εσφαλμένη κι αυτός προέ- κυψε πιο δυναμικός απ’ όσο εκείνη νόμιζε, η Μπέτυ φρό­ντιζε να χαλάσει τη βραδιά τους από νωρίς, ώστε να μειω­θεί το ενδιαφέρον του γι’ αυτήν.</p>
<p style="text-align: justify;">Τι την πονούσε περισσότερο; Το γεγονός πως ίσως ο ά­ντρας να την είχε πιέσει ή το ότι κατέστρεφε μια βραδιά και έδινε τέλος σε μια ενδεχομένως ωραία σχέση; Ο φόβος &amp; έχει συνήθως να κάνει με δυο είδη πόνων, χο ένα είδος προκαλείται όταν κάνετε αυτό που φοβάστε και το άλλο όταν αποφεύγετε αυτό που φοβάστε. Έτσι κι αλ­λιώς, θα αισθανθείτε άσχημα. Αυτό δεν θα το αποφύγετε. Ωστόσο, ο πόνος που συνδέεται με την <em>εκιέλεοη</em> μιας ενέρ­γειας είναι μακροπρόθεσμα μικρότερος από τον πόνο που συνδέεται με την <em>αποφυγή</em> κάποιας ενέργειας. Αν η Μπέτυ το είχε καταλάβει αυτό, απλώς θα έβγαινε με περισσότε­ρους επιθετικούς άντρες και θα ’χε μάθει πώς να τους αντι­μετωπίζει, αντί να περνάει όλη της τη ζωή προσπαθώντας να τους αποφύγει. Δεν μπορείτε να μάθετε μια δουλειά ή μια τέχνη αν δεν την εξασκήσετε. Όταν έβγαινε με παθητι­κούς άντρες, απέφευγε απλώς το πρόβλημα, δεν μάθαινε πώς να ζει μ’ αυτό και πώς να το χειρίζεται.</p>
<p style="text-align: justify;">Όσο συνέβαιναν όλα αυτά, η Μπέτυ ζήλευε αφάντα­στα την τρομερή επιτυχία που είχε με τους συνοδούς της η φίλη της η Τζούντυ. Η Τζούντυ ήταν επιθετικός τύπος, που μπορούσε να επιδοκιμάσει ή να απορρίψει έναν ά­ντρα, χωρίς αυτό να την ενοχλεί καθόλου. Περνούσε κα­λά και την κυνηγούσαν ένα σωρό θαυμαστές, επειδή η ά­ποψη που κυκλοφορούσε γι’ αυτήν ήταν πως είχε δυνα­μική προσωπικότητα και δεν ήταν ψυχρή, αλλά προσε­κτική και λογική. Η Μπέτυ ήξερε τι ακριβώς έπρεπε να κάνει για να απολαύσει την ίδια επιτυχία με την Τζούντυ, όμως δεν το έκανε. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν πως ένιω­θε μοναξιά, κάθε φορά που η φίλη της της διηγούταν τις περιπέτειές της, ενώ εκείνη δεν είχε τίποτε ανάλογονα αναφερει.</p>
<p style="text-align: justify;">Όσο δύσκολο κι αν ακούγεται αυτή τη στιγμή, <em>είναι </em>δυνατόν να μεταβάλετε τους φόβους σας σχετικά με τις κοινωνικές συναναστροφές και να ξεπεράσετε τη συστο­λή σας. Μία από τις πρώτες σας ενέργειες θα πρέπει να είναι η αλλαγή κάποιων από τις παραδοσιακές σας αντι­λήψεις για το τι συνιστά πρέπουσα συμπεριφορά, ιδιαί­τερα αν είστε γυναίκα. Ίσως είναι απαραίτητη μια πιο ε­πιθετική συμπεριφορά, αν θέλετε να ξεπεράσετε την ντρο- παλότητά σας. Αλλά για μια πιο έντονη κοινωνική ζωή θα χρειαστείτε νεύρο κι επιθετικότητα, κάτι που ποτέ δεν εί­χατε βιώοει μέχρι τώρα στη ζωή σας.</p>
<p style="text-align: justify;">Η Πατ, μια χήρα γύρω στα σαράντα, είχε άμεση ανά­γκη από μια πιο ενδιαφέρουσα κοινωνική ζωή, αλλά δεν ήξερε τι να κάνει για να την αποκτήσει, ή φοβόταν να κά­νει αυτό που έπρεπε. Τη συμβούλεψα να διαβάσει το βι­βλίο του Άλμπερτ Έλις, <em>Πώς να κυνηγάτε ιονς άηρες: Ένας ο­δηγός για έξυπνες γυναίκες.</em> Την επόμενη φορά που την εί­δα, η κοινωνική της ζωή ήταν τόσο έντονη, ώστε έπρεπε να βρει έναν τρόπο να τη μετριάσει.</p>
<p style="text-align: justify;">«Βρήκα το κουράγιο να πάω ραντεβού στα τυφλά για πρώτη φορά στη ζωή μου κι αυτό ήταν που μου άνοιξε την πόρτα. Μετά από λίγο καιρό βγήκα ραντεβού με άλ­λους τρεις άντρες».</p>
<div style="text-align: justify;">Κάποια στιγμή, όταν είδε έναν παλιό της φίλο σ’ ένα ατόριο, τον πλησίασε και τον ρώτησε: «Πού εί­ναι η γυναίκα σου;» Εκείνος της απάντησε πως είχε χωρίσει κι η άμεση αντίδραση της Πατ ήταν: «Πάρε με, αν θες, τηλέφωνο να βγούμε να τα πούμε». Αυτό το εί­δος της αυθόρμητης συμπεριφοράς και της επιθετικότη­τας θα της ήταν αδιανόητο, αν δεν είχε καταλάβει πόσο απαραίτητο ήταν να γίνει πιο δυναμική. Ίσως να μην α­πολαμβάνετε έναν τέτοιο ρόλο, αν θέλετε όμως αποτελέ­σματα, έτσι πρέπει να αντιδράσετε.</div>
<p style="text-align: justify;">Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΠΟΙΗΣΗΣ</p>
<p style="text-align: justify;">Πρόκειται για έναν ιδιαίτερα ενοχλητικό εφιάλτη που προβληματίζει πολλούς ανθρώπους. Τους εμποδίζει να ο­λοκληρωθούν ως άτομα και να νιώσουν την ευτυχία που θα μπορούσαν.</p>
<p style="text-align: justify;">Η Τόνυ ήταν μια μεγαλόσωμη κοπέλα που είχε την τά­ση να κλείνεται στο σπίτι της, επειδή φοβόταν πως θα την κοροΐδευαν για τα κιλά της. Είχε ένα πολύ όμορφο πρό­σωπο και το βάρος της ήταν τέτοιο που πολλοί άντρες θα τη θεωρούσαν χυμώδη κι ευχάριστα παχουλή. Ωστόσο, μι­σούσε αυτά τα παραπανίσια κιλά και δεν αποδεχόταν κα­μιά από τις πολλές προσκλήσεις που λάβαινε.</p>
<p style="text-align: justify;">Τη συμβούλεψα να βγαίνει έξω παρόλο που ήταν πιο παχιά απ’ όσο θα ’θελε, επειδή μπορεί έτσι να αισθανόταν καλύτερα. Αυτό, με τη σειρά του, ίσως της έδινε το κίνητρο να κάνει δίαιτα, γιατί θα την έβγάζε από την κατάθλιψή της. Ωστόσο, πέρασε τόσο α- πογοητευτικά όταν τελικά βγήκε έξω (επειδή σκεφτόταν συνέχεια το βάρος της), ώστε παραιτήθηκε τελείως κι α­ποφάσισε να μην ξαναβγεί με κάποιο αγόρι ή με παρέα ώσπου να χάσει μερικά κιλά.</p>
<p style="text-align: justify;">Κι έτσι έμεινε καθηλωμένη στο προσωπικό της αδιέ­ξοδο. Δεν έχασε βάρος, έπαθε κατάθλιψη και δεν έβγαι­νε έξω. Αν είχε πάει σε μερικά ραντεβού, ίσως να μην την ενοχλούσαν τα παραπανίσια κιλά της, ή τελικά να αισθα­νόταν τόσο καλά ώστε να έβρισκε την ενεργητικότητα να κάνει δίαιτα.</p>
<p style="text-align: justify;">Νόμιζε ότι, αποφεύγοντας τη γελοιοποίηση, γλύτωνε τον πόνο. Αλλά και πάλι αυτό δεν ήταν αλήθεια. Αποφεύ­γοντας το φόβο, αντικατέστησε απλώς τη δυσφορία της γελοιοποίησης με τη δυσφορία της μοναξιάς. Ποιο θα ή­ταν ευκολότερο να ανεχθεί, τη μοναξιά ή τη γελοιοποίη­ση; Εγώ πιστεύω πως αυτή την κοπέλα, από την πρώτη στιγμή, δεν θα την κοροΐδευε κανείς. Ακόμα όμως κι αν την κοροΐδευαν, θα της ήταν πολύ πιο εύκολο να ανεχτεί κάποια σχόλια για το βάρος της και να μάθει να τα απο­κρούει γελώντας, παρά να είναι δυστυχισμένη καθημερι­νά, επί μήνες ολόκληρους, ζώντας κλεισμένη στη μονα­ξιά του σπιτιού της.</p>
<p style="text-align: justify;">Με το να αποφεύγετε τις καταστάσεις που σας τρομάζουν, δεν εξαλείφετε τη δυσφορία σας. Θα νιώσετε οπωσδήποτε σύγχιση με τον έναν ή τον άλλο τρόπο – υπάρχει δυσφορία στην αλλαγή και δυσφορία ό­ταν δεν γίνεται καμιά αλλαγή. Ωστόσο, η δυσφορία που συνδέεται με την αλλαγή της συμπεριφοράς σας ή με το ξεπέρασμα των φόβων σας κάποτε τελειώνει, ενώ η ενό­χληση που αισθάνεσθε όταν δεν αντιμετωπίζετε τους φό­βους σας μπορεί να συνεχιστεί ώσπου να πεθάνετε.</p>