Πρόληψη καρκίνου τραχήλου μήτρας και HPV-DNA test

23/05/2014
Ομάδα Σύνταξης
Γυναικολογία

Γράφει για το boro.gr ο Καθηγητής Γυναικολογίας και Μαιευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Εμμανουήλ Διακομανώλης
<img src="/contentfiles/specialists/diakomanolis.jpg" alt="" width="200" height="183" />
 
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί τον πλέον μελετημένο καρκίνο στον άνθρωπο, ο οποίος μπορεί να προληφθεί αν διαγνωσθεί και αντιμετωπισθεί έγκαιρα και του οποίου η αιτιολογία είναι πλέον γνωστή. Η μόλυνση με ορισμένους ογκογόνους τύπους HPV είναι απαραίτητη και αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη προκαρκινικών αλλοιώσεων και τελικά διηθητικού καρκίνου.
Η πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας με το τεστ Παπανικολάου, μπορεί να έχει μειώσει εντυπωσιακά την επίπτωση (νέες λοιμώξεις) καρκίνου τραχήλου μήτρας, σε ορισμένες χώρες με καλά οργανωμένα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου, αλλά όχι σε όλες.
 
HPV-DNA test
Η ανάγκη βελτίωσης των μεθόδων πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας οδήγησε σε ένα νέο τεστ με μεγαλύτερη ευαισθησία που βασίζεται στην ανίχνευση του DNA του ιού (HPV-DNA test ή απλώς HPV testing). Το test αυτό λαμβάνεται με την ίδια τεχνική όπως το τεστ Παπανικολάου. Με την τεχνική αυτή είναι δυνατή η τυποποίηση, δηλαδή η ανίχνευση του γενότυπου του ιού.
Η επιλογή του HPV DNA test που χρησιμοποιείται στην κλινική πράξη στηρίζεται σε ορισμένα αυστηρά κριτήρια που αφορούν την κλινική αξιολόγηση (clinical validation) του τεστ. Τα κριτήρια αυτά αφορούν κυρίως την αναλυτική και κλινική ευαισθησία και ειδικότητα που έχει το τεστ.
Το 2013 υπήρχαν στην αγορά 175 διαφορετικά HPV DNA tests, αλλά πολύ λίγα από αυτά έχουν πιστοποιηθεί από την υπηρεσία FDA (Food and Drug Administration) της Αμερικής ή την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή εταιρεία EMEA (European Medicines Evaluation Agency) για κλινική εφαρμογή.
Το HPV testing αφορά την ανίχνευση HPV τύπων υψηλού κινδύνου, HR-HPV. Η ανίχνευση τύπων χαμηλού κινδύνου στερείται ιδιαίτερης σημασίας, για τη διερεύνηση γυναικών με παθολογικά κυτταρολογικά ευρήματα.
Η εφαρμογή του HPV DNA test πρέπει να γίνεται από τον θεράποντα ιατρό, ο οποίος θα πρέπει να γνωρίζει τις επιστημονικές ενδείξεις για τη χρήση αυτής της δοκιμασίας. Το HPV DNA test δεν πρέπει π.χ. να γίνεται γενικά και αδιάκριτα σε γυναίκες πριν την ηλικία των21 χρόνων, διότι στην ηλικία αυτή η HPV λοίμωξη είναι συχνή και συνήθως παροδική, ενώ η ανίχνευση ιών υψηλού κινδύνου δεν έχει την ίδια βαρύτητα όπως σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Θετικά αποτελέσματα HPV-DNA test πριν την ηλικία των 21 χρόνων, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εσφαλμένα συμπεράσματα και υπερθεραπεία των νέων αυτών γυναικών εάν δεν ακολουθούνται συγκεκριμένα επιστημονικά κριτήρια.
Οι κύριες ενδείξεις εφαρμογής του HPV-DNA test στην κλινική πράξη είναι:
<ol>
<li>O πρωτογενής πληθυσμιακός έλεγχος screening. Στην περίπτωση αυτή το HPV DNA test εκτελείται είτε μόνο του ή σε συνδυασμό με το test Παπανικολάου. Οι επιλογές αυτές έχουν αξιολογηθεί σε μεγάλες επιστημονικές μελέτες, οι οποίες δείχνουν ότι το τεστ έχει μεγαλύτερη ευαισθησία από το τεστ Παπανικολάου και ο κίνδυνος ανάπτυξης σοβαρής προκαρκινικής αλλοίωσης CIN 2,3 ή καρκίνου, είναι πολύ μικρότερος, μετά από ένα αρνητικό HPV test παρά μετά από ένα αρνητικό τεστ Παπανικολάου. Τα αποτελέσματα αυτά είναι σημαντικά και διαμορφώνουν νέες προτάσεις για μεταβολές στα συστήματα πρόληψης καρκίνου τραχήλου μήτρας, που ήδη εφαρμόζονται στην Αμερική και σε ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες.</li>
<li>Η διαχείριση και αξιολόγηση παθολογικών κυτταρολογικών αποτελεσμάτων χαμηλής ή απροσδιόριστης κλινικής σημασίας (ASCUS/LSIL). Η εκτέλεση του HPV DNA test σε γυναίκες με κυτταρολογική διάγνωση ASCUS (κύτταρα απροσδιόριστης σημασίας) προσφέρει μεγάλη ευαισθησία, για την ανίχνευση υψηλόβαθμων επιθηλιακών αλλοιώσεων CIN 2,3 , ενώ στις περιπτώσεις LSIL (χαμηλού βαθμού κυτταρικές αλλοιώσεις) οι ενδείξεις για την εκτέλεση του HPV DNA test είναι λιγότερο σαφείς, λόγω της αυξημένης συχνότητας ανεύρεσης ιών υψηλού κινδύνου στην κατηγορία αυτή κυτταρολογικών ευρημάτων.</li>
<li>Η παρακολούθηση ασθενών μετά θεραπεία. Στις περιπτώσεις αυτές το HPV DNA test βρέθηκε επίσης, να είναι περισσότερο ευαίσθητο από το τεστ Παπανικολάου για τη διάγνωση υποτροπών τους πρώτους 24 μήνες μετά τη θεραπεία και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με την κολποσκόπηση για την παρακολούθηση αυτών των γυναικών.</li>
</ol>
 
Η θέση των εμβολίων
Τέλος, μετά την εφαρμογή των HPV εμβολίων, θεωρείται απαραίτητη η συνέχιση αλλά και η τροποποίηση του προγράμματος ελέγχου των γυναικών που έχουν εμβολιασθεί με ένα υπερευαίσθητο τεστ, όπως το HPV – DNA test, το οποίο θα ανιχνεύει ακόμη και αυτές τις λίγες περιπτώσεις νόσου που θα εμφανίζονται στο γυναικείο αυτό πληθυσμό, λόγω της λοίμωξης με ογκογόνους ιούς που δεν περιέχονται στα εμβόλια.
 
Προσοχή 
Όλα αυτά τα καλά αποτελέσματα στηρίζονται στη χρήση εγκεκριμένων HPV DNA tests που έχουν αξιολογηθεί και πιστοποιηθεί για κλινική εφαρμογή των tests από τους επίσημους επιστημονικούς οργανισμούς που αναφέραμε (FDA, EMEA). Η χρήση μη πιστοποιημένων tests μπορεί να μην έχει τα ίδια καλά αποτελέσματα και να οδηγήσει στη λήψη εσφαλμένων αποφάσεων. Ο γιατρός σας θα σας συμβουλέψει γι’αυτά τα θέματα.
 
Συμπέρασμα 
<ul>
<li>Το HPV DNA test είναι πιο ευαίσθητο test συγκρινόμενο με την συμβατική κυτταρολογία για τη ανίχνευση προκαρκινικών αλλοιώσεων τραχήλου μήτρας.</li>
<li>Ο κίνδυνος ανάπτυξης σοβαρών προκαρκινικών αλλοιώσεων (CIN 2,3) μετά από ένα αρνητικό HPV DNA test είναι εξαιρετικά χαμηλός.</li>
<li>Το HPV DNA test προσφέρει αυξημένη προστασία έναντι της ανάπτυξης καρκίνου τραχήλου μήτρας σε σύγκριση με την προστασία που προσφέρει ένα φυσιολογικό τεστ Παπανικολάου.</li>
</ul>