H διατροφή στο σακχαρώδη διαβήτη

Γράφει για το boro.gr ο Χάρης Δημοσθενόπουλος, 
Κλινικός Διαιτολόγος-Βιολόγος
<img src="/contentfiles/specialists/dimosthenopoulos.JPG" alt="" width="180" height="271" />
 
Οι διαιτολογικές συστάσεις για τη ρύθμιση του διαβήτη έχουν αλλάξει πολύ τα τελευταία χρόνια και πλέον ένα σωστό διαιτολόγιο προσεγγίζει περισσότερο την υγιεινή δίαιτα για το γενικό πληθυσμό, παρά ένα αυστηρό και στερητικό διαιτολόγιο που ίσχυε τις προηγούμενες δεκαετίες. Αναλυτικότερα για τη δίαιτα του διαβήτη ισχύουν οι παρακάτω συστάσεις:
 
Ενέργεια – Θερμίδες
Αυτό που συνιστάται είναι η πρόσληψη όσων θερμίδων χρειάζονται για να εξασφαλίζουν τα άτομα με διαβήτη (κυρίως τύπου 2) ένα σωματικό βάρος που θα συμβάλει στην καλύτερη ρύθμιση της γλυκόζης, των λιπιδίων και της αρτηριακής πίεσης. 
Τα άτομα με διαβήτη θα πρέπει να έχουν ένα δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ) που να προσεγγίζει το 22-25 (ΒΜΙ= Βάρος (Kg)/Ύψος (m2) και συνεπώς ένα ιδανικό ή τουλάχιστον ένα υγιές βάρος. Αν κάποιος είναι υπέρβαρος – παχύσαρκος θα πρέπει να χάσει βάρος ακολουθώντας μία σωστή δίαιτα και όχι μία αυστηρά υποθερμιδική δίαιτα. 
 
Πρωτεΐνη
Η σύσταση για την πρόσληψη της πρωτεΐνης στη διατροφή των ατόμων με διαβήτη δε διαφέρει από αυτή για τον υπόλοιπο πληθυσμό. Προτείνεται λοιπόν πρόσληψη ίση με 10-20%, τόσο από ζωικές όσο και από φυτικές πηγές. Το ποσοστό αυτό βέβαια μπορεί να διαφοροποιηθεί σε περίπτωση νεφροπάθειας, ανάλογα με την κλινική εικόνα και τις ανάγκες του συγκεκριμένου ασθενούς. Άρα, πρέπει να υπάρχουν καλές και όσο γίνεται πιο άπαχες επιλογές όπως κοτόπουλο χωρίς δέρμα, ψάρι, αβγό και άπαχο τυρί και γαλακτοκομικά.
 
Συνολικό λίπος
Από τις συνολικές θερμίδες που περιέχει ένα διαιτολόγιο, ένα ποσοστό μικρότερο από 7% θα πρέπει να προέλθει από τα επιβλαβή κορεσμένα λίπη (λίπος του κρέατος, των γαλακτοκομικών προϊόντων, του ζωικού βούτυρου, ) και ένα άλλο ποσοστό 10% από τα πολυακόρεστα λίπη (φυτικά λάδια-σπορέλαια). Κυρίαρχη πηγή λίπου πρέπει να είναι τα καλά πολυακόρεστα λιπαρά από λιπαρά ψάρια (ω3) και ξηρούς καρπούς και ασφαλώς τα μονοακόρεστα λιπαρά από το ευεργετικό ελαιόλαδο, πάντα όμως με προσοχή στην ποσότητα. 
Το ποσό του συνολικά προσλαμβανόμενου λίπους εξαρτάται από το λιπιδαιμικό προφίλ του ασθενούς (επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων αίματος), καθώς και από τους συγκεκριμένους στόχους που έχουν τεθεί για το σωματικό βάρος. Όταν τα λιπίδια είναι αυξημένα, και κυρίως τα επίπεδα της κακής χοληστερίνης (LDL), τότε συνιστάται χαμηλότερη πρόσληψη κορεσμένων λιπιδίων σε ποσοστό κάτω από 7% και πρόσληψη χοληστερόλης με την τροφή σε ποσότητα μικρότερη από 200 mg/ημέρα. 
Αν τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων είναι αυξημένα, συνιστάται η ταυτόχρονη μείωση των κορεσμένων λιπιδίων κάτω από 10% και ο περιορισμός των υδατανθράκων κυρίως των απλών. 
Τέλος στην περίπτωση που υπάρχει και παχυσαρκία τότε η σύσταση είναι γενική για συνολική μείωση του προσλαμβανόμενου λίπους μέσα από τη δίαιτα. 
 
Υδατάνθρακες
Οι υδατάνθρακες είναι σίγουρα το πιο αμφιλεγόμενο θρεπτικό συστατικό για τη δίαιτα του διαβητικού. Για δεκαετίες ήταν κοινή πεποίθηση ότι οι υδατάνθρακες, και κυρίως οι απλοί, θα πρέπει να απουσιάζουν από το διαιτολόγιο του ατόμου με διαβήτη, αφού απορροφώνται ταχύτερα και συντείνουν στην κατάσταση της υπεργλυκαιμίας. 
Σήμερα αυτό που είναι κοινά αποδεκτό είναι ότι οι υδατάνθρακες παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατροφή και ότι πρέπει να περιέχονται κατά ένα ποσοστό 50-55%, κυρίως σύνθετοι, αλλά και απλούστεροι, από γαλακτοκομικά προϊόντα και φρούτα, μια και έχει βρεθεί ότι τα περισσότερα από αυτά τα τρόφιμα έχουν χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη από πολλές αμυλούχες τροφές. 
Όσο αφορά στις γλυκαντικές ουσίες: 
<ul>
<li>η σουκρόζη (ζάχαρη) θα πρέπει να καταναλώνεται σε μικρές ποσότητες, </li>
<li>η φρουκτόζη δεν αποτελεί πλέον το καταλληλότερο γλυκαντικό για τα άτομα με διαβήτη, και πρέπει να προέρχεται κυρίως από φρούτα και όχι χυμούς (ακόμα και φρέσκους ή 100%)</li>
<li>ουσίες όπως σορβιτόλη, ξυλιτόλη και μαννιτόλη μπορούν να χρησιμοποιούνται με μέτρο και κατά περίπτωση</li>
<li>τεχνητά γλυκαντικά όπως ασπαρτάμη, ακεσουλφαμικό ,σουκραλόζη , στέβια μπορούν να καταναλώνονται, χωρίς όμως να γίνεται υπέρβαση της συστηνόμενης ποσότητας. </li>
</ul>
 
Φυτικές ίνες
Η πρόσληψη φυτικών ινών κρίνεται απαραίτητη αφού έχει βρεθεί ότι πολλές από αυτές παίζουν καθοριστικό ρόλο στη βραδύτερη απορρόφηση της γλυκόζης στο αίμα, στο μεγαλύτερο κορεσμό και στη γρηγορότερη απώλεια σωματικού βάρους. 
Συνιστάται η καθημερινή πρόσληψη 20-35 γραμμαρίων, διαλυτών και αδιάλυτων φυτικών ινών που περιέχονται στα φρούτα, στα λαχανικά, στα όσπρια, στα δημητριακά ολικής άλεσης κ.ά. Για τις διαλυτές κυρίως φυτικές ίνες βρέθηκε ότι διαλύονται στο νερό και δημιουργούν στο έντερο μία κολλώδη ουσία, που επιβραδύνει την απορρόφηση της τροφής. 
Αλάτι
Οι συστάσεις για το αλάτι είναι ίδιες με τον υπόλοιπο πληθυσμό (5 γραμμάρια/ημέρα), εκτός απ’ τις περιπτώσεις που υπάρχει υπέρταση ή ήπια νεφροπάθεια όπου μειώνονται σε 2,4 και 2 γραμμάρια αντίστοιχα. 
 
Αλκοόλ
Η πρόσληψη του αλκοόλ που επιτρέπεται-εφόσον είναι επιθυμητή στα άτομα με διαβήτη είναι ίδια με αυτή για το γενικό πληθυσμό (2 ποτά για άντρες και 1 για γυναίκες καθημερινά). Βέβαια η πρόσληψη αλκοόλ σχετίζεται άμεσα με τον κάθε οργανισμό, καθώς και με την πρόσληψη τροφής. Δεδομένου δε ότι η αλκοόλη συχνά σχετίζεται με υπογλυκαιμικά επεισόδια, θα πρέπει η κατανάλωσή της να γίνεται με μεγάλη προσοχή. Οι θερμίδες που προσφέρει το αλκοόλ θα πρέπει να αφαιρούνται από τις θερμίδες του λίπους. 
 
Βιταμίνες και ιχνοστοιχεία
Όταν η δίαιτα είναι επαρκής, δεν υπάρχουν μεγαλύτερες ανάγκες σε κάποια βιταμίνη ή ιχνοστοιχείο. Κατά καιρούς έχει αναφερθεί η ανάγκη για πρόσληψη αντιοξειδωτικών, χρωμίου, μαγνησίου.