<p>Στα βιβλία της η γυναίκα, το πάθος, η μαγεία και, φυσικά, η επανάσταση έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Oι σκέψεις της, «ζυμωμένες» με αυτοβιογραφικά στοιχεία και τη μοναδική αύρα της Λατινικής Αμερικής, ισορροπούν αρμονικά στις σελίδες των μυθιστορημάτων της. Για όλα αυτά, για τη λογοτεχνία, τους ήρωες των ιστοριών της, τη ματαιοδοξία όσων κυνηγούν την εξουσία, τα εμπόδια της ζωής, τον Σαλβαδόρ Αλιέντε και τον Τσε, η εμβληματική συγγραφέας μίλησε στον Θανάση Λάλα</p>
<div class="PHOTOmain"> </div>
<p><em><strong>Αλλο γράφω κι άλλο είμαι συγγραφέας;</strong></em></p>
<p>Ναι, απέχει πολύ το ένα από το άλλο! Αυτή είναι μία μεγάλη αλήθεια που πρέπει να ειπωθεί. Η διαφορά έγκειται στο ότι πρέπει να αφιερώσεις πολύ χρόνο δουλεύοντας για να καταφέρεις να πεις αυτό που θέλεις. Κάθε φορά που ξεκινάω να γράφω, νιώθω την ίδια αβεβαιότητα, τον ίδιο φόβο. Δουλεύοντας σκληρά, καθημερινά, κάποια στιγμή η ιστορία αρχίζει να γράφεται μόνη της. Οι χαρακτήρες δεν επιτρέπουν από ένα σημείο και πέρα να πας όπου θέλεις τα πράγματα. Η ζωή τους γράφει το βιβλίο, η αλήθεια τους. Τότε καταλαβαίνω ότι είμαι στον σωστό δρόμο και οι φοβίες υποχωρούν.</p>
<p><em><strong>Υπάρχουν διαφωνίες, τσακωμοί με τους ήρωες κατά τη διάρκεια της γραφής;</strong></em></p>
<p>Ερχονται στιγμές που τους μισώ. (γέλια) Είχα κάποτε έναν ήρωα που τον προόριζα για εραστή της πρωταγωνίστριας της ιστορίας. Φτάνω στη σελίδα 100 και διαπιστώνω ότι ο τύπος ήταν μ… Δεν μου άρεσε καθόλου. Ενας ξιπασμένος, χαζός, βίαιος. Τελικά έμεινα χωρίς πρωταγωνιστή. Το δράμα! (γέλια)</p>
<p><em><strong>Τι γίνονται οι ήρωες των μυθιστορημάτων σας μετά το τέλος του βιβλίου; Τους ξανασυναντάτε;</strong></em></p>
<p>Ναι, πολλές φορές τους ξανασυναντάω. Επιστρέφουν με άλλο όνομα και άλλο πρόσωπο. Για παράδειγμα, η ηρωίδα που συμπεριφέρεται ως μάνα, είναι αυτή η αρχέγονη θηλυκή παρουσία. Αλλοτε ως γιαγιά, άλλοτε ως νταντά ή ως γριά μάγισσα! Πολλές φορές επιστρέφει το αρσενικό ως προστάτης. Δεν είναι ο τύπος του εραστή. Πάντα στα βιβλία μου επιστρέφει κάποιος που είναι αντικαθεστωτικός, ένας περιθωριακός…</p>
<p><em><strong>Η γραφή σας επιφυλάσσει εκπλήξεις;</strong></em></p>
<p>Υπάρχουν φορές που κάθομαι να γράψω το τέλος της ιστορίας και διαπιστώνω ότι το βιβλίο ολοκληρώθηκε την προηγούμενη μέρα. Δεν υπάρχει τίποτα να συμπληρώσω. Δεν ήθελα να τελειώσει έτσι, αλλά η ζωή ενός βιβλίου αποφασίζει το τέλος της! Η γραφή, όπως και η ζωή, κρύβει μυστικά, εκεί είναι όλο το σασπένς. Θα ήταν πληκτικό και απαίσιο να ξέρουμε με βεβαιότητα τι θα μας συμβεί.</p>
<p><strong>Επανάσταση και τρομοκρατία</strong></p>
<p><strong><em>Πόση σχέση έχουν οι σημερινοί τρομοκράτες με τους επαναστάτες των εφηβικών χρόνων μας;</em></strong></p>
<p>Ολα είναι σχετικά. Είναι θέμα οπτικής. Από πού τα βλέπεις. Αν είσαι στη Μέση Ανατολή, βλέπεις αυτό που βλέπει η Δύση με άλλο, ίσως και εντελώς διαφορετικό, μάτι! Για τους Αμερικανούς πολίτες οι πρωταγωνιστές της τραγωδίας των Δίδυμων Πύργων είναι τρομοκράτες… Για τους ανθρώπους της χώρας καταγωγής τους ίσως να είναι ήρωες που θυσιάστηκαν για τον θεό τους και τη χώρα τους που καταπιέζεται από τις ΗΠΑ. Ως συγγραφέας δεν έχω την απάντηση στο ερώτημα ?αν οι σύγχρονοι τρομοκράτες είναι σαν τους επαναστάτες της εφηβείας μας?! Ως συγγραφέας καλούμαι να θέτω ερωτήματα κι όχι να δίνω απαντήσεις… Ο συγγραφέας ανοίγει πόρτες, δεν κλείνει παράθυρα! Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε για ένα μέρος των αντιπάλων του ήταν ένας εξτρεμιστής, για τον λαό του ένας απελευθερωτής. Ο ?Τσε? αν με τον Κάστρο δεν είχαν καταφέρει να ανατρέψουν το μαρτυρικό καθεστώς που βύθιζε τη χώρα τους, θα ήταν τρομοκράτες και δεν θα ήταν τα είδωλα μίας εποχής. Ισως το αποτέλεσμα της πράξης για έναν ολόκληρο λαό να είναι αυτό που χαρακτηρίζει τον τρομοκράτη από τον επαναστάτη.</p>
<p><em><strong>Εχει χώρο στις κοινωνίες που ζούμε σήμερα η επανάσταση;</strong></em></p>
<p>Και βέβαια. Η επανάσταση είναι πάντα το ζητούμενο και η λύτρωση! Υπάρχουν σήμερα επαναστάτες που έχουν ταχθεί να σώσουν τη φύση από τη βίαιη παρέμβαση των εταιρειών και των συμφερόντων εκμετάλλευσης που δεν λογαριάζουν τίποτα, τους ενδιαφέρει μόνο το κέρδος και ο πλουτισμός! Οι μισοί κάτοικοι του πλανήτη σήμερα επαναστατούν ενάντια σε κάτι. Χωρίς το φυσικό ένστικτο της επανάστασης θα ήμασταν ακόμη στη Λίθινη Εποχή. Η επανάσταση βασίζεται στη δύναμη του ανθρώπου να επεμβαίνει και να αλλάζει τη μοίρα του! Αν θέλουμε να προκαλέσουμε μία θεμελιώδη αλλαγή, δεν έχουμε παρά να εξωθήσουμε τα πράγματα στα άκρα. Το βλέπετε κι εσείς αυτήν την περίοδο στη χώρα σας. Τίποτα δεν μπορεί να γίνει με ?μπαμπάκια?… Χρειάζονται ρήξεις με όλα αυτά που ?καβαλήσαμε? και μας έφεραν στο χείλος του γκρεμού! Νιώθω ευγνωμοσύνη που στην παιδική μου ηλικία υπήρχαν πολλά προβλήματα που έπρεπε αναγκαστικά να επαναστατήσω για να τα ξεπεράσω. (γέλια) Πάντα λέω στα εγγόνια μου ότι τα ευτυχισμένα παιδικά χρόνια δύσκολα βοηθούν να βρεις τον δρόμο σου. Τον δρόμο μας τον βρίσκουμε μέσα από ρήξεις με το αδύνατον. Προσπαθώ να τα κάνω και λίγο δυστυχισμένα για να τα σώσω… (γέλια) Οι γονείς τους δεν εκτιμούν και πολύ τις προσπάθειές μου να βάλω εμπόδια στα παιδιά τους. (γέλια) Δεν ξέρω γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι καλοί γονείς όταν τρέχουν μπροστά από τα παιδιά τους και ?ισιώνουν? τον δρόμο, καθαρίζουν για λογαριασμό των παιδιών τους το μέλλον των παιδιών τους!</p>
<p><strong>Τα «μακριά πόδια» της λογοτεχνίας</strong></p>
<p><em><strong>Εχετε ζηλέψει ως αναγνώστρια έναν συγγραφέα, ένα βιβλίο;</strong></em></p>
<p>Εχω ζηλέψει όλα τα -μακριά πόδια- της λογοτεχνίας!</p>
<p><em><strong>Και ποια είναι τα «μακριά πόδια» της λογοτεχνίας;</strong></em></p>
<p>Ολα τα μεγάλα ονόματα που έχουν κερδίσει τον χρόνο και δεν πρόκειται ποτέ να τους ξεχάσουμε. Οπως ο Πάμπλο Νερούδα… κι όλοι οι μεγάλοι κλασικοί. Θαυμάζω ή μάλλον ζηλεύω όλους αυτούς τους ανθρώπους που κάνουν ό,τι κάνω κι εγώ κι εσύ και όλοι, αλλά, παρ' όλα αυτά, αυτό που καταφέρνουν είναι να μείνουν κολλημένοι στη μνήμη μας και να καθορίζουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε και ενεργούμε! Τελικώς η αλήθεια είναι αυτό που ζηλεύω!</p>
<p><strong>Η χώρα της λογικής και της ψυχής</strong></p>
<p><em><strong>Αν η ψυχή σας ήταν χώρα, ποια χώρα θα ήταν; Μπαίνοντας στην ψυχή σας τι βλέπει κάποιος τυχερός; Διαφέρει η χώρα της λογικής από τη χώρα της ψυχής;</strong></em></p>
<p>Η χώρα της λογικής μου είναι σαν πίνακας ζωγραφισμένος από έναν κυβιστή ζωγράφο… Τα πάντα φτιαγμένα με χάρακα. Η χώρα της ψυχής μου είναι ένα υποβρύχιο ταξίδι, ένα ταξίδι στα βάθη του ωκεανού! Εκεί όπου τα πάντα είναι γεμάτα από ζωή αλλά αιωρούνται, εκεί όπου ο νόμος της βαρύτητας απουσιάζει. Τα όνειρά μου έχουν, πολύ συχνά, να κάνουν με το νερό. Η χωρά της ψυχής μου είναι ο βυθός της θάλασσας!</p>
<p><strong><em>Αν ο βαρκάρης που σας περνάει απέναντι στο νησί των επιθυμιών δεν σας υποσχόταν την επιστροφή σε αυτόν τον κόσμο που οι επιθυμίες δεν πραγματοποιούνται πάντα, το ταξίδι θα το κάνατε;</em></strong></p>
<p>Οχι. Δεν θέλω να πάω σε ένα νησί που ό,τι επιθυμώ γίνεται. Προτιμώ να έχω λιγότερες επιθυμίες. Πιστεύω ότι οι πολλές επιθυμίες και το κυνήγι πραγματοποίησής τους οδηγεί στη δυστυχία. Μου αρέσει η πάλη με τα κύματα, μου αρέσει ο αγώνας επιβίωσης, μου αρέσει να πραγματοποιώ κάποιες επιθυμίες μου, αλλά ξέρω ότι αυτό δεν έχει τέλος. Κάθε επιθυμία που πραγματοποιείται δημιουργεί μία καινούργια επιθυμία. Αν έπρεπε να διαλέξω έναν βαρκάρη, θα προτιμούσα να βρω τον βαρκάρη που θα με πήγαινε στο νησί των ιστοριών. (γέλια) Θα έμπαινα στη βάρκα και δεν θα ξαναγύριζα. Για μένα ο ιδανικός τόπος είναι ο τόπος της αφήγησης ιστοριών!</p>
<p><em><strong>Το νησί των ιστοριών βρέχεται από τη θάλασσα της φαντασίας;</strong></em></p>
<p>Ναι, βρίσκεται στο μέσον της θάλασσας της φαντασίας, αλλά και στην κορυφή ενός πανύψηλου βουνού ριζωμένου καταμεσής του πλανήτη! Βρέχεται από τη θάλασσα της φαντασίας, αλλά αν δεν υπήρχε πάνω του αυτό το βουνό δεν θα υπήρχαν ιστορίες. Οι ιστορίες είναι γέννημα των αντιθέσεων. Η θάλασσα της φαντασίας δεν έχει καμία σχέση με τη θάλασσα των φαντασιώσεων. Το νησί στο μέσον της θάλασσας των φαντασιώσεων επιπλέει, δεν είναι εκεί σταθερό, ακίνητο. Δεν πατάει γερά στη γη. Δεν έχει επομένως επαφή με την πραγματικότητα. Εμενα μου αρέσουν οι ιστορίες που ακουμπούν πάνω στο πραγματικό. Μπορώ να φανταστώ κάτι από το πουθενά, αλλά αυτό που καθοδηγεί τη φαντασία μου να μη χάνει την επαφή της είναι η πραγματικότητα!</p>
<p><em><strong>Υπάρχουν άνθρωποι χωρίς φαντασία;</strong></em></p>
<p>Υπάρχει μία θεωρία που λέει ότι όλοι οι άνθρωποι γεννιόμαστε με την ίδια ή σχεδόν την ίδια δημιουργική ικανότητα, με την ίδια δυνατότητα να φανταζόμαστε πράγματα. Σε μερικούς ανθρώπους, όμως, αυτή η ικανότητα κόβεται από τη ρίζα όταν είναι ακόμη παιδιά. Σε ορισμένες κουλτούρες, σε ορισμένες οικογένειες, σε ορισμένα σπίτια, σε ορισμένες περιπτώσεις η φαντασία είναι μία απαγορευμένη ζώνη. Η φαντασία αρχίζει από την παιδική ηλικία και μεγαλώνει μαζί με το παιδί. Αλλά για να μεγαλώσει θέλει ενθάρρυνση. Ο θάνατος της φαντασίας είναι να μπεις στο λούκι του συστήματος, να μπεις στο σύστημα βαθμολόγησης, του καλύτερου. Η δημιουργία του δικού σου κόσμου είναι ό,τι πιο δημιουργικό. Εγώ, σε αντίθεση με τα αδέλφια μου, αφέθηκα να φτιάξω τον κόσμο μου και δεν με πίεσε κανείς να γίνω ανταγωνιστική για να τα καταφέρω επαγγελματικά. Ετσι έφτιαξα στη φαντασία μου τον κόσμο μου. Συγγραφέα με έκανε η ανάγκη μου να αφηγούμαι ιστορίες. Μια καλή ιστορία με κατοικεί, στρογγυλοκάθεται μέσα μου και δεν με αφήνει ήσυχη αν δεν τη γράψω. Είναι σαν την εγκυμοσύνη. Αν δεν τη γεννήσω, η ιστορία που έχω συλλάβει γίνεται βάρος, αγέννητο μωρό… Ο μόνος τρόπος να απαλλαγώ από αυτήν είναι να τη γράψω… Γράφοντας γεννάω! (γέλια)</p>
<p><strong>Το δωμάτιο της εξουσίας</strong></p>
<p><em><strong>Το δωμάτιο της εξουσίας είναι που κάνει τον εξουσιαστή ή ο εξουσιαστής το δωμάτιο της εξουσίας;</strong></em></p>
<p>Και τα δύο συμβαίνουν. Οταν αποκτά εξουσία ένας άνθρωπος που δεν έχει αίσθηση ευθύνης και ταυτόχρονα δεν ελέγχεται ούτε τιμωρείται για τις πράξεις του, λογικό είναι να παρασυρθεί στη διαφθορά. Η εξουσία έλκει πρόσωπα που είναι έτοιμα να κάνουν το οτιδήποτε προκειμένου να αποκτήσουν εξουσία. Γι' αυτό ούτε το πιο τέλειο Σύνταγμα δεν πρόκειται να μας γλιτώσει από τη διαφθορά που προκαλεί η εξουσία. Αυτό είναι και το πρόβλημα της δημοκρατίας. Η θεωρία λέει ότι η δημοκρατία είναι η έκφραση της λαϊκής βούλησης. Στην πράξη, όμως, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Η δημοκρατία κατάντησε στην πράξη να εκφράζει τη βούληση των ισχυρών θαυμαστών του κέρδους και τη ματαιοδοξία των ανθρώπων που θέλουν να εξουσιάζουν για το προσωπικό τους συμφέρον τους υπολοίπους.</p>
<p><em><strong>Υπάρχουν άνθρωποι της εξουσίας που γνωρίσατε από κοντά και τους ξεχωρίζετε;</strong></em></p>
<p>Φυσικά. Ο Ρικάρντο Λάγκος, ο πρόεδρος της Χιλής. Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε, ο Τσε Γκεβάρα, ο Μπιλ Κλίντον και η Χίλαρι… Βέβαια είναι πολύ λίγοι μπρος στους πολλούς αδιάφορους και επικίνδυνους της εξουσίας που γνώρισα και θα προτιμούσα να μην έχω ανταλλάξει ούτε χειραψία μαζί τους!</p>
<p><em><strong>Με τον Σαλβαδόρ Αλιέντε ποια ήταν η σχέση σας;</strong></em></p>
<p>Ανήκαμε και οι δύο σε μία με μεγάλη οικογένεια. Ηταν κουμπάρος στον γάμο μου. Τον έβλεπα συχνά χωρίς να μπορώ να πω ότι ήμασταν ποτέ πολύ κοντά. Οταν έγινε πρόεδρος διόρισε τον πατριό μου πρέσβη στην Αργεντινή. Κάθε φορά που συναντιόνταν με τον πατριό μου είχαμε οικογενειακή σύναξη και έτσι είχα την ευκαιρία να του μιλάω και να τον ζω από κοντά. Τον είχα δει εννιά μέρες πριν πεθάνει, πριν από το πραξικόπημα… Κατά τη διάρκεια αυτού του τελευταίου γεύματος μου είχε εξομολογηθεί ότι έβλεπε το πραξικόπημα να έρχεται. ?Γιατί δεν παραιτείστε;? τον είχα ρωτήσει. ?Εγώ δεν προδίδω τον λαό μου κι ας πεθάνω. Μόνο νεκρός θα φύγω ή όταν τελειώσει η θητεία μου?. Ηταν ένα οικογενειακό γεύμα και αυτός μιλούσε με την ιστορία.</p>
<p><em><strong>Τον Τσε τον γνωρίσατε από κοντά;</strong></em></p>
<p>Ναι, τον συνάντησα στη Γενεύη. Είχε πάει σε ένα διεθνές συνέδριο και μετά είχε έρθει για δείπνο στο σπίτι του πατριού μου. Ηταν πολύ ωραίος άντρας. Ο Τσε ήταν πολύ νέος τότε. Ενώ όλοι φορούσαν επίσημο ένδυμα και γραβάτα, εκείνος ήταν ντυμένος στα χακί, όπως συνήθιζε. Ηταν πολύ χαλαρός! Είχε πάρει όλη τη συζήτηση πάνω του. Ολοι του απευθύνονταν κι αυτός απαντούσε σε όλους. Πανέξυπνος άνθρωπος. Μιλούσε χαμηλόφωνα… αυτός ο άνθρωπος που ζούσε μία ζωή όλο πάθος! Εδειχνε από κοντά κανονικός, ένας συνηθισμένος, ήρεμος άνθρωπος. Ηταν πολύ συγκρατημένος. Σαν ήρεμη θάλασσα που κρύβει φουρτούνες!</p>
<p>ΘΑΝΑΣΗΣ ΛΑΛΑΣ</p>