Κάπνισμα: Οι 3.700 θανατηφόρες χημικές ουσίες και η εξάρτηση

<p style="text-align: justify;">Από την επιστημονική ομάδα του Κέντρου Πρόληψης της Εξάρτησης από τα ναρκωτικά Πυξίδα</p>
<p style="text-align: justify;">Η νικοτίνη είναι η ουσία που περιέχεται στο τσιγάρο και ευθύνεται για τις επιθυμητές επιδράσεις του καπνίσματος. Είναι όμως και το συστατικό του τσιγάρου που προκαλεί τον εθισμό. Η νικοτίνη απορροφάται στους πνεύμονες και φθάνει στον εγκέφαλο μέσα από την κυκλοφορία του αίματος σε λιγότερο από 10 δευτερόλεπτα.</p>
<p style="text-align: justify;">Λόγω αυτής της μεγάλης ταχύτητας, ο καπνιστής αισθάνεται την επίδραση της νικοτίνης πολύ γρήγορα (ακόμη και αν γινόταν ενδοφλέβια λήψη της ουσίας, δεν θα έφτανε τόσο γρήγορα στον εγκέφαλο). Η νικοτίνη επηρεάζει διάφορες περιοχές του εγκεφάλου και προκαλεί αλλαγές σε ολόκληρο το σώμα. Αυξάνονται οι καρδιακοί παλμοί, ανεβαίνει η πίεση, επιταχύνεται ο μεταβολισμός, συστέλλονται τα αιμοφόρα αγγεία και μειώνεται η κυκλοφορία του αίματος στα άκρα (γι’ αυτό οι καπνιστές έχουν συχνότερα από τους μη καπνιστές παγωμένα χέρια και πόδια). Οι επιδράσεις αυτές καταπονούν τον οργανισμό και είναι παρόμοιες με αυτές που προκαλεί το άγχος.</p>
<p style="text-align: justify;">Η νικοτίνη είναι τοξική ουσία. Στους ενήλικες μια δόση 0,05 γραμμαρίων καθαρής νικοτίνης προκαλεί το θάνατο. Στα βρέφη μπορεί να προκληθεί θάνατος με την κατάποση ενός και μόνο τσιγάρου. Η τοξική δράση είναι εμφανής όταν κάποιος καπνίζει το πρώτο του τσιγάρο: τα συνηθισμένα συμπτώματα είναι βήχας και τάση για εμετό, ο λαιμός ξεραίνεται, τα μάτια κοκκινίζουν και δακρύζουν –ενδείξεις ότι το σώμα προσπαθεί να «καταπολεμήσει» την τοξική ουσία.</p>
<p style="text-align: justify;">Εκτός από τη νικοτίνη, το τσιγάρο και ο καπνός του τσιγάρου περιέχουν περίπου 3.700 χημικές ουσίες, μεταξύ αυτών αμμωνία, αρσενικό, πίσσα, υδροκυάνιο, μονοξείδιο του άνθρακα ή βουτάνιο. Πολλές από αυτές είναι γνωστές από άλλες «χρήσεις». Το αρσενικό, λόγου χάρη, χρησιμοποιείται ως ποντικοφάρμακο, ενώ η αμμωνία είναι συστατικό των απορρυπαντικών. Οι ουσίες αυτές ευθύνονται για τις βλαβερές συνέπειες στην υγεία. Εξ αυτών 40 περίπου έχει αποδειχθεί ότι είναι καρκινογόνες.</p>
<p style="text-align: justify;">Το κάπνισμα είναι η πρώτη αιτία θανάτου και ασθενειών που θα μπορούσε να αποφευχθεί στην Ευρώπη και σε άλλες βιομηχανικές χώρες. Στην Ευρώπη πεθαίνουν κάθε χρόνο πάνω από 500.000 άτομα λόγω των συνεπειών του καπνίσματος.</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;">Πιθανές επιπτώσεις</p>
<p style="text-align: justify;">Αμέσως μόλις φθάσει η νικοτίνη στον εγκέφαλο, ο καπνιστής αισθάνεται την επίδραση στο σώμα, συνήθως ως αύξηση της ικανότητας αυτοσυγκέντρωσης και μνήμης, μείωση του αισθήματος πείνας ή πόνου και διευκόλυνση της πέψης.</p>
<p style="text-align: justify;">  Το κάπνισμα μπορεί να έχει είτε χαλαρωτική είτε διεγερτική επίδραση. Η επίδραση εξαρτάται κυρίως από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο καπνιστής πριν καπνίσει το τσιγάρο και από τις προσδοκίες του στη συγκεκριμένη κατάσταση. Λόγω αυτής της «διττής» ιδιότητας, η νικοτίνη μπορεί εν δυνάμει να είναι πηγή θετικών επιδράσεων σε οποιαδήποτε κατάσταση.</p>
<p style="text-align: justify;"> Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η νικοτίνη δεν φέρνει «πραγματική» χαλάρωση ή μείωση του στρες. Αποδείχθηκε ότι αυτό που οι καπνιστές αντιλαμβάνονται ως χαλάρωση ή μείωση του στρες στην ουσία είναι μετριασμός των συμπτωμάτων στέρησης. Τα συμπτώματα στέρησης (νευρικότητα, ανησυχία, αδυναμία αυτοσυγκέντρωσης) εκλαμβάνονται ως αρνητικά, άρα η εξάλειψη ή η μείωσή τους με το κάπνισμα εκλαμβάνεται ως ευχάριστη και ανακουφιστική.</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;">Κίνδυνοι που πρέπει να γνωρίζουμε</p>
<p style="text-align: justify;">Η νικοτίνη είναι μια εξαιρετικά εθιστική ουσία. Εκτιμάται ότι ένα ποσοστό 60 ως 80% των συστηματικών καπνιστών είναι εξαρτημένοι από τη νικοτίνη. Ενδείξεις εξάρτησης είναι η έντονη επιθυμία για κάπνισμα, οι ανεπιτυχείς προσπάθειες διακοπής του καπνίσματος, η ανάπτυξη ανοχής (για τον ορισμό της ανοχής, δείτε το ενημερωτικό δελτίο για τα ναρκωτικά) και η εκδήλωση συμπτωμάτων στέρησης όταν ο καπνιστής περιορίζει ή σταματά το κάπνισμα. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα στέρησης είναι η νευρικότητα, η ανησυχία, η ακατάσχετη επιθυμία για νικοτίνη, οι διαταραχές της αυτοσυγκέντρωσης και του ύπνου, η αυξημένη όρεξη για φαγητό και η καταθλιπτική διάθεση. Οι περισσότεροι καπνιστές που θέλουν να σταματήσουν το κάπνισμα κάνουν πολλές αποτυχημένες απόπειρες μέχρις ότου το πετύχουν -είναι πολύ δύσκολο να σταματήσεις το κάπνισμα αφού το αρχίσεις. Εξάλλου, πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι ήδη στους εφήβους το κάπνισμα οδηγεί πολύ γρήγορα σε ενδείξεις εξάρτησης (σε μέρες ως εβδομάδες από την έναρξη του -ούτε καν συστηματικού- καπνίσματος).</p>
<p style="text-align: justify;">Το μονοξείδιο του άνθρακα -ένα πολύ τοξικό αέριο που υπάρχει στον καπνό του τσιγάρου- μειώνει τη μεταφορά οξυγόνου στα εσωτερικά όργανα, με αποτέλεσμα την αδυναμία και την κακή φυσική κατάσταση. Τα αποτελέσματα αυτά γίνονται αντιληπτά πολύ γρήγορα στον καπνιστή μετά την έναρξη του καπνίσματος. Ένα παράδειγμα είναι ότι λαχανιάζει πολύ γρήγορα κάνοντας αθλητισμό ή ανεβαίνοντας σκάλες.</p>
<p style="text-align: justify;"> Η μειωμένη κυκλοφορία του αίματος ευθύνεται για τις βλάβες στο δέρμα. Το δέρμα των καπνιστών είναι ωχρό και χλωμό, ενώ οι καπνιστές κάνουν περισσότερες ρυτίδες και νωρίτερα από τους μη καπνιστές.</p>
<p style="text-align: justify;">  Άλλες αρνητικές συνέπειες που είναι ορατές για τους άλλους ή παρατηρούνται σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα μετά την έναρξη του καπνίσματος είναι οι εξής: τα ρούχα και τα μαλλιά μυρίζουν άσχημα, τα δόντια και τα νύχια κιτρινίζουν, εμφανίζεται απώλεια γεύσης και όσφρησης και -επίσης πολύ σημαντικό- το κάπνισμα είναι πολύ ακριβό χόμπι.</p>
<p style="text-align: justify;"> Η πίσσα είναι προϊόν της διαδικασίας καύσης. Ένας καπνιστής που καπνίζει ένα πακέτο τσιγάρα τη μέρα «καταναλώνει» περίπου ένα φλιτζάνι καθαρής πίσσας το χρόνο. Η πίσσα καλύπτει τους πνεύμονες, προκαλεί βήχα, αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος και περιέχει καρκινογόνες ουσίες.</p>
<p style="text-align: justify;">Οι πασίγνωστοι κίνδυνοι για την υγεία μακροπρόθεσμα είναι οι εξής: αυξημένος κίνδυνος καρκίνου (όχι μόνο καρκίνου των πνευμόνων, αλλά και πολλών άλλων καρκίνων, π.χ. της τραχείας, του ήπατος ή του παγκρέατος), αυξημένος κίνδυνος καρδιοπαθειών και άλλων παθήσεων λόγω της διαταραχής της λειτουργίας των αιμοφόρων αγγείων και της μειωμένης κυκλοφορίας του αίματος (εγκεφαλικό, νέκρωση κάτω άκρων, ανικανότητα). Οι καπνιστές εξάλλου κινδυνεύουν περισσότερο από περιοδοντίτιδες και άλλα προβλήματα της στοματικής κοιλότητας.</p>
<p style="text-align: justify;">Στις γυναίκες, ο συνδυασμός αντισυλληπτικού χαπιού και καπνίσματος αυξάνει περαιτέρω τον κίνδυνο προσβολής από καρδιαγγειακά νοσήματα (π.χ. θρόμβωση, έμφραγμα, εγκεφαλικό). Επομένως όσες γυναίκες παίρνουν το χάπι δεν πρέπει να καπνίζουν.</p>
<p>  Το κάπνισμα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει ως συνέπεια το βρέφος να γεννιέται ελλιποβαρές και να αναπτύσσεται με πιο αργούς ρυθμούς. Επίσης, αυξάνονται οι πιθανότητες πρόωρου τοκετού και εμφάνισης του συνδρόμου αιφνίδιου θανάτου σε βρέφη.</p>
<p> </p>
<p>  Ο καπνός του τσιγάρου είναι από τους πιο επικίνδυνους ρύπους της ατμόσφαιρας. Το παθητικό κάπνισμα βλάπτει την ευεξία και την υγεία. Ερεθίζει το βλεννογόνο των ματιών, της μύτης και του φάρυγγα, προκαλεί βήχα, πονοκέφαλο, μπορεί να προκαλέσει τάση για εμετό και ναυτία, αυξάνει τον κίνδυνο καρδιοπαθειών, καρκίνου και νοσημάτων του αναπνευστικού (π.χ. άσθμα, βρογχίτιδα). Ο κίνδυνος αυτός είναι ακόμη μεγαλύτερος για τα παιδιά.</p>

Σχετικά άρθρα