Κράνα: Το μυστικό των Αρχαίων Ελλήνων για καλή υγεία

14/09/2014
Ομάδα Σύνταξης
Διατροφή

ΤΑ ΚΡΑΝΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ Τα κράνα αναφέρονται για πρώτη φορά στην παγκόσμια βιβλιογραφία στο αριστούργημα του Ομήρου Οδύσσεια, όταν η Κίρκη παγιδεύει τους συντρόφους του Οδυσσέα, τους μεταμορφώνει σε χοίρους και τους δίνει κράνα, πρινοβέλανα και βαλάνια για τροφή: «…δέ Κίρκη πάρ ρ ’ άκυλον βάλανόν τε βάλεν καρπόν τε κρανείης έδμεναι…» όπως διαβάζουμε χαρακτηριστικά στη ραψωδία Κ. Είναι σίγουρο πως η τετραπέρατη κόρη του θεού Ήλιου και της Πέρσης δεν γνώριζε για τη μοναδική αξία αυτού του λαμπερού και κατακόκκινου καρπού. Τα κράνα. που δεν πρέπει να τα συγχέουμε με τα ξενόφερτα cranberries (βακκί- νια τα οξύκοκκα). μια και αποτελούν άλλο είδος καρπού, τα βρίσκουμε αυτοφυή στη χώρα μας σε δασικές περιοχές, ενώ τα τελευταία χρόνια καλλιεργούνται με σκοπό τη δημιουργία λειτουργικών τροφίμων από τους καρπούς αυτούς. Τέτοιου είδους πρωτοποριακές καλλιέργειες θα συναντήσουμε στην όμορφη Κυψέλη Ημαθίας. Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έχει εντάξει την καλλιέργεια της κρανιάς στις επιδοτούμενες, δίνοντας τη δυνατότητα σε όσους πιστούς να προσέλθουν. Η επιστημονική ονομασία της κρανιάς (Cornus mas L.) προέρχεται από τη λέξη κέρατο στα λατινικά, προδίδοντας τη σκλη ρότητα του ξύλου που προκύπτει από αυτήν Όσοι έχουν κρατήσει γκλίτσα βοσκού στα χέρια τους, πιθανόν έχουν πιάσει κρανιά, μια και χρησιμοποιείται κατεξοχήν για το σκοπό αυτό. Το γεγονός ότι η κρανιά, ένα μακρόβιο φυλλοβόλο δέντρο-θάμνος, δεν προσβάλλεται από σοβαρές ασθένειες, την καθιστά ιδεώδη για βιολογική καλλιέργεια. ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΞΙΑ Συγκριτική ανάλυση της ολικής αντιοξειδωτικής ικανότητας διαφόρων καρπών με τη μέθοδο FRAP*, ανέδειξε τη σημαντική υπεροχή διαφόρων ποικιλιών κρανών έναντι άλλων καρπών. Τα κράνα, σύμφωνα πάντα με τη συγκεκριμένη ανάλυση, φάνηκε να υπερτερούν σε επίπεδο ολικής αντιοξειδωτικής ικανότητας ακόμα και από φρούτα τα οποία έχουν χαρακτηριστεί εδώ και χρόνιο ως αντιοξειδωτικά «όπλα», όπως το ρόδι και τα δαμάσκηνα. Όπως σχεδόν όλα τα φυτά, έτσι και η κρανιά εμφανίζεται σε διάφορες ποικιλίες Είναι, λοιπόν, σημαντικό να τονιστεί πως η αντιοξειδωτική ικανότητα των καρπών της κρανιάς εξαρτάται άμεσα από την ποικιλία Η μέθοδος FRAP, που μετρά την ολική αντιοξειδωτική δράση μιας τροφής, αντικατοπτρίζει ουσιαστικά την ικανότητα που έχει η συγκεκριμένη τροφή να ανάγει (να μετατρέπει, δηλαδή) τον τρισθενή σίδηρο σε δισθενή. Και για να το κάνουμε πιο απλό, θυμηθείτε τη σύσταση που σας δίνουμε εμείς οι διαιτολόγοι όταν τρώτε φυτικές τροφές πλούσιες σε σίδηρο (όπως σπανάκι, φακές) και σας προτρέπουμε να καταναλώσετε παράλληλα και λίγο λεμόνι. Ουσιαστικά, με τη βιταμίνη C του λεμονιού, βοηθάτε ώστε να «μετατραπεί» ο σίδηρος στην πιο απορροφήσιμη μορφή του (από τρισθενή σε δισθενή δηλαδή)! και την εποχή συγκομιδής. Στην ανάλυοη, στοιχεία της οποίας βλέπετε στο σχήμα της επόμενης σελίδας, μελετήθηκαν κράνα από τέσσερις διαφορετικές ποικιλίες. Σε άλλη ελληνική μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2007 στο επιστημονικό περιοδικό Food Chemistry (Volume 102. Issue 3. 2007, Pages 777-783) φάνηκε ότι. μεταξύ διαφόρων ποικιλιών σμέουρων, βατόμουρων, φραγκοστάφυλων και κράνων, τα κράνα παρουσίασαν την υψηλότερη περιεκτικότητα σε βιταμίνη C και ανθοκυόνες (ισχυρά φυτικά αντιοξειδωτικά), αλλά και τη μεγαλύτερη αντιοξειδωτική προστασία στο πιο σημαντικό σάκχαρο του ανθρώπινου οργανισμού, τη δεοξυριβόζη, βασικό δομικό συστατικό του DNA. Τα κράνα εμπεριέχουν μια σειρά πολύτιμων μεταλλικών στοιχείων και ιχνοστοιχείων, με ιδιαίτερα σημαντική την περιεκτικότητά τους σε κάλιο σε επίπεδα τέτοια, που μοιράζονται το βάθρο τπς πρωτιάς με την μπανάνα και τα ακτινίδια! Στην περίπτωση, λοιπόν, που κάποιος καταναλώνει αυτούσιους τους καρπούς τπς κρανιάς, φαίνεται να αποκομίζει μια σειρά από οφέλη που πηγάζουν από την πλούσια διατροφική τους αξία. Και επειδή κάποιοι θα παραπονεθούν για την ιδιόμορφη γεύση τους, αν αφήσουμε τους καρπούς για μία ή περισσότερες ημέρες σε θερμοκρασία δωματίου, αυτοί γίνονται πιο γλυκοί και απαλοί στη γεύση. Τι γίνεται όμως όταν δεν καταναλώνουμε τους καρπούς όπως τους παίρνουμε από το φυτό, αλλά προτιμάμε προϊόντα που προκύπτουν από την επεξεργασία τους, όπως π κομπόστα, η μαρμέλαδα, το λικέρ; Προσλαμβάνουμε άραγε όλα αυτά τα πολύτιμα αντιοξειδωτικά που αναφέραμε πιο πάνω; Σε ειδική μελέτη (Εργαστήριο Δενδροκομίας, Γεωπονική σχολή ΑΠ0) που έγινε σε απόσταγμα, αφέψημα και λικέρ από κράνα ποικιλίας Ντούλια (από το όνομα του πρωτοπόρου καλλιεργητή), φάνηκε πως το λικέρ εξακολουθούσε να εμπεριέχει σημαντικές ποσότητες βιταμίνης C και φαινολικών ουσιών, αλλά και να κατέχει σημαντική ολική αντιοξειδωτική ικανότητα. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΚΡΑΝΩΝ Ένα από τα παραδοσιακά σιρόπια των γειτόνων μας των Τούρκων, το σερμπέτι (sherbet), φτιάχνεται με βάση τα κράνα, το τριαντάφυλλο και μια σειρά από μπαχάρια. Σε αυτό το σιρόπι, οι Τούρκοι αποδίδουν θεραπευτικές ιδιότητες, ακόμα και προαγωγή τπς γαλακτοπαραγωγής στις γυναίκες. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Μπορούμε να φτιάξουμε χυμό από κράνα; Και βέβαια μπορείτε, με τη βοήθεια αποχυμωτή. Επίσης, στο εμπόριο κυκλοφορεί 100% φυσικός χυμός κράνων. Είμαι διαβητικός, μπορώ να καταναλώνω κράνα ή ήταν μύθος μύθος οτι βοηθούν στο προβλημα μου; Για να σταθεί ο ισχυρισμός «τα κράνα βοηθούν στον σακχαρώδη διαβήτη» πρέπει να έχουμε στα χέρια μας έγκριτες επιστημονικές μελέτες που να το αποδεικνύουν, και γνωμοδοτήσεις φορέων οι οποίοι αξιολογούν επαρκώς αυτές τις μελέτες. Μέχρι στιγμής, πέρα από κάποια συγγράμματα Στο απώτατο παρελθόν τα κράνα χρησιμοποιήθηκαν ως χυμός έναντι του σακχαρώδους διαβήτη (Shukurov, 1981; Sokolov and Zamotayev, 1985) αλλά και ως σκόνη από αποξηραμένους καρπούς για την καταπολέμηση της διάρροιας και των αιμορροΐδων (Asadov et at. 1990; Damirov et al. 1983). τα οποία αναφέρουν πως ο χυμός κράνων χρησιμοποιούνταν παραδοσιακά για την καταπολέμηση του διαβήτη, το μόνο ερευνητικό δεδομένο που υπάρχει για κάτι ανάλογο είναι από μελέτη δημοσιευμένη το 2006 (J. Agric Food Chem. 2006 Jan 11 ;5A[1 ]:243-8) n οποία έγινε σε πειραματόζωα και έδειξε πως επιλεγμένα εκχυλίσματα κράνων, πλούσια σε ανθοκυανίνες και ουρσολικό οξύ, μπορεί να διαδραματίσουν κάποιον θετικό ρόλο. Μιλάμε όμως πάντα για μία μόνο μελέτη, και αυτή σε πειραματόζωα. Μέχρι, λοιπόν να υπάρξουν και άλλα επιστημονικά δεδομένα, ένας διαβητικός μπορεί να καταναλώνει κράνα, θεωρώντας όμως ότι καταναλώνει έναν καρπό με πλούσιο περιεχόμενο σε σημαντικά συστατικά και όχι μια τροφή-φάρμακο για το νόσημά του. Ευχαριστούμε τις εκδόσεις διόπτρα. Από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Ξένου & Αστερίας Σταματάκη “Γνωρίστε τα ελληνικά super foods"