Παγκόσμια μέρα τρίτης ηλικίας: Τι θέλουν για να νιώσουν χαρά;

<p><strong>Η 1η Οκτωβρίου είναι αφιερωμένη στους ηλικιωμένους, τους "απόμαχους" της ζωής όπως κάποιοι τους αποκαλούν. Ωστόσο, τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ και τα γηρατεία δεν συνδέονται πλέον μόνο με αρνητικές αντιλήψεις και καταστάσεις. Οι ηλικιωμένοι έχουν υιοθετήσει μια νέα στάση ζωής που προάγει την ψυχική ισορροπία και την ευεξία τους. </strong></p>
<p><strong><img src="/contentfiles/photos/sekssxeseis/gynaika/barbogli.jpg" alt="" width="80" height="108" /></strong></p>
<div>
<p><strong>Γράφει η Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Νευροψυχολόγος<a href="http://greekpsychologypages.blogspot.gr/"> <strong>(greekpsychologypages.blogspot.gr)</strong></a></strong></p>
</div>
<p><strong>Το πλαίσιο αναφοράς</strong><br /><span>Όταν μιλάμε για τη διαδικασία της γήρανσης, θα πρέπει να την αντιληφθούμε σαν ένα ευρύτερο φαινόμενο που διαφέρει από άτομο σε άτομο ή από κοινωνία σε κοινωνία. Ένα από τα πιο συνηθισμένα στερεότυπα είναι ότι όσο γερνάει κανείς τόσο χειρότερα αισθάνεται.</span><br /><br /><span>Πολλές φορές, τα νέα άτομα αισθάνονται φόβο μπροστά σε αυτή την προοπτική και θεωρούν ότι η ζωή τους θα βρεθεί σε αδιέξοδο. Παρόλα αυτά, πολλοί άνθρωποι, καθώς μεγαλώνουν κι απελευθερώνονται από επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις κι ευθύνες, βιώνουν μια νέα περίοδο της ζωής τους, με μειωμένο στρες και αυξημένη ελευθερία.</span><br /><br /><span>Η εμπειρία της γήρανσης εξαρτάται βέβαια από την κοινωνία στην οποία ζει το άτομο, την ιστορία της ζωής του, τις γενετικές καταβολές του, την ηλικία, το φύλο, το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδό του καθώς και το αν είναι παντρεμένο ή όχι.</span><br /><br /><span>Όλοι αυτοί οι παράγοντες καθορίζουν και διαμορφώνουν τα ρίσκα αλλά και την αντοχή του ατόμου απέναντι στα προβλήματα που συνδέονται με την τρίτη ηλικία.</span><br /><br /><strong>Συναισθηματική και κοινωνική λειτουργία στην τρίτη ηλικία</strong><br /><span>Οι ηλικιωμένοι άνθρωποι που είναι ψυχικά υγιείς ελέγχουν τα συναισθήματά τους και συνήθως αισθάνονται καλά, έχουν αυτοπεποίθηση και απολαμβάνουν τις χαρές της ζωής, χωρίς να είναι θλιμένοι ή κατηφείς.</span><br /><br /><span>Έχουν την ικανότητα να ανταπεξέρχονται με επιτυχία στις μικροαναποδιές της ζωής και τις διάφορες στρεσσογόνες καταστάσεις και μετά από αυτό να επανέρχονται στην προηγούμενη κατάσταση ψυχικής ισορροπίας κι ευχαρίστησης. </span><br /><br /><span>Οι περισσότεροι ηλικιωμένοι περιγράφουν τον εαυτό τους ως ευχαριστημένο. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, η προσωπική ευεξία του καθενός επηρεάζεται σημαντικά από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, τα οποία παραμένουν λίγο-πολύ σταθερά στη διάρκεια της ζωής του ατόμου.</span><br /><br /><span>Έτσι, ένα άτομο που σε νεότερη ηλικία ήταν καλά προσαρμοσμένο, ένιωθε όμορφα με τον εαυτό του και τους άλλους και δεν είχε προβλήματα ψυχικής υγείας ή ψυχικής δυσαρμονίας, θα συνεχίσει κατά τον ίδιο τρόπο και όταν φτάσει στην τρίτη ηλικία.</span><br /><br /><span>Πηγή ιδιαίτερης χαράς για τα ηλικιωμένα άτομα είναι όταν τους δίνεται η ευκαιρία να φανούν χρήσιμα, είτε με την παροχή συμβουλών είτε με την παροχή της βοήθειάς τους σε άλλα άτομα, ιδίως σε νεότερα άτομα που είναι του συγγενικού τους περιβάλλοντος.</span><br /><br /><strong>Οι ικανότητες που εξομαλύνουν τη διαδικασία της γήρανσης</strong><br /><span>Για τα περισσότερα άτομα της τρίτης ηλικίας, η γήρανση συνεπάγεται και τα αρνητικά στερεότυπα, όπως η απώλεια του επαγγελματικού ρόλου και μεγάλου μέρους του οικογενειακού ρόλου, αυξημένα προβλήματα υγείας και μικρότερη διάρκεια ζωής.</span><br /><br /><span>Παρόλα αυτά, η πλειοψηφία των ηλικιωμένων δηλώνουν ότι είναι όσο ευτυχισμένοι ήταν και σε νεότερη ηλικία. Αυτό συμβαίνει επειδή καταφέρνουν να δημιουργήσουν νέες ικανότητες οι οποίες τους βοηθούν να διατηρήσουν την ευχαρίστησή τους από τη ζωή καθώς και τη θετική αίσθηση του εαυτού τους στη μακροχρόνια και αργή διαδικασία της γήρανσης.</span><br /><br /><span>Αυτές οι ικανότητες είναι το να διατηρεί κανείς τις βασικές του αξίες, ρόλους, δραστηριότητες και διαπροσωπικές σχέσεις, τροποποιώντας παράλληλα τις φιλοδοξίες του και όντας πιο ευέλικτος ως προς τους στόχους και τον τρόπο με τον οποίο λύνει τα διάφορα προβλήματα.</span><br /><br /><span>Τέλος, σημαντική ικανότητα είναι να μπορεί κανείς να περιμένει και να ελέγχει τις συναισθηματικές του αντιδράσεις απέναντι σε διάφορες καταστάσεις.</span><br /><br /><span>Σε γενικές γραμμές, οι ηλικιωμένοι αποδέχονται τα διάφορα αρνητικά στερεότυπα της τρίτης ηλικίας, πιστεύοντας ότι ισχύουν για τους άλλους, αλλά όχι για τον εαυτό τους! Οι περισσότεροι φαίνεται να θεωρούν τον εαυτό τους την εξαίρεση στον κανόνα.</span><br /><br /><span>Ο λόγος που συμβαίνει αυτό; Διότι τα αρνητικά αυτά στερεότυπα δεν περιγράφουν με ακρίβεια τον εαυτό τους και, όπως είπαμε παραπάνω, οι ίδιοι αισθάνονται καλά και άρα δεν μπορούν να ταυτιστούν με κάτι αρνητικό το οποίο δεν είναι η προσωπική τους εμπειρία.</span><br /><br /><span>Πολλοί ηλικιωμένοι αισθάνονται νεώτεροι από τη χρονολογική τους ηλικία, δε θεωρούν τους εαυτούς τους 'γέρους' και διατηρούν έναν τρόπο ζωής σύμφωνα με τις αντιλήψεις της μέσης ηλικίας.</span><br /><br /><span>Καθώς το άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα στο τι επιθυμεί και το τι μπορεί κανείς να κάνει μεγαλώνει, γίνεται δυσκολότερο για τους ηλικιωμένους να διατηρήσουν τις συνήθειες και τους στόχους της νεότερης ηλικίας.</span><br /><br /><span>Το αποτέλεσμα είναι ότι προσαρμόζουν τις φιλοδοξίες τους με τέτοιο τρόπο, ώστε να διατηρήσουν τις προσωπικές ισορροπίες ανάμεσα στο τι θέλουν και το τι μπορούν.</span><br /><br /><span>Για παράδειγμα, αν ασχολούνται με σπορ, μπορεί ν' αποφασίσουν ότι το να έχουν ταχύτητα δεν είναι τόσο σημαντικό, όσο το να συνεχίσουν να αθλούνται. Μια τέτοια στάση εξασφαλίζει την αίσθηση της συνέχειας του εαυτού καθώς και ένα θετικό συναίσθημα.</span><br /><br /><span>Η ευελιξία στην αναθεώρηση των στόχων και η ικανότητα να προσαρμόζει κανείς τις επιθυμίες του στις παρούσες καταστάσεις και τα όρια είναι βασικά στοιχεία για τη διατήρηση της ευχαρίστησης της ζωής, κάτι που συμβαίνει ευκολότερα με το πέρασμα του χρόνου.</span><br /><br /><strong>Στρες και τρίτη ηλικία</strong></p>
<p><span>Πολλές επιστημονικές έρευνες έχουν επικεντρωθεί στο πώς ανταπεξέρχονται στο στρες τα ηλικιωμένα άτομα. Είναι λιγότερο πιθανό για ένα ηλικιωμένο άτομα να προσπαθήσει ν' αλλάξει μια στρεσσογόνο κατάσταση και πολύ πιθανότερο να προσπαθήσει ν' αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται γι' αυτή, το πώς αισθάνεται και το πώς την αντιμετωπίζει.</span><br /><br /><span>Έτσι, προσπαθεί κανείς να δει τη θετική πλευρά των πραγμάτων. Όταν υπάρχει μικρός ή και καθόλου έλεγχος των πραγμάτων, όπως στην απώλεια αγαπημένων προσώπων και το μειωμένο εισόδημα, η αλλαγή του πώς βλέπει κανείς τα πράγματα και η ανεύρεση τρόπων για να ανταπεξέλθει σε αυτά είναι ο πιο υγιής τρόπος για να αυξηθεί η ευεξία του.</span><br /><br /><span>Άλλες έρευνες δείχνουν ότι οι ηλικιωμένοι έχουν καλύτερο συναισθηματικό έλεγχο και αισθάνονται λιγότερα αρνητικά συναισθήματα σε σχέση με τα νεότερα άτομα. Τείνουν να επαυξάνουν επιλεκτικά τα θετικά συναισθήματα και να μειώνουν τα αρνητικά.</span><br /><br /><span>Αυτή η στρατηγική του να εμποδίζουν την εμφάνιση αρνητικών συναισθημάτων έρχεται σε αντίθεση με τις προσπάθειες του να ελέγξουν τα συναισθήματά τους αφού έχουν ξεκινήσει κάποιες αρνητικές αντιδράσεις, κάτι που συνήθως κάνουν οι νεότεροι.</span><br /><br /><strong>Συμπερασματικά</strong><br /><span>Καθώς τα επιστημονικά δεδομένα για το τι ακριβώς συμβαίνει στην τρίτη ηλικία πληθαίνουν, βλέπουμε ότι τα αρνητικά στερεότυπα δεν ισχύουν. Σήμερα αρχίζουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους, δηλαδή τα άτομα πάνω από 65 ετών, ως άτομα που περνούν από μια διαδικασία προσαρμογής στα νέα δεδομένα που θέτει η ηλικία τους. Η τρίτη ηλικία δε φέρνει μόνο αρνητικές αλλαγές, αλλά και μια νέα στάση ζωής που προάγει την ψυχική ισορροπία κι ευεξία των ηλικιωμένων.</span></p>

Σχετικά άρθρα