Πώς θα προστατευτείτε από τις ιογενείς ηπατίτιδες

<div>
<h1 style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Οι ιογενείς ηπατίτιδες αποτελούν παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας καθώς επηρεάζουν την ποιότητα ζωής και τη επιβίωση των ασθενών. Οι θεραπείες έχουν εμφανίσει μεγάλη πρόοδο αλλά ο κυριότερος τρόπος αντιμετώπισης παραμένει η πρόληψη.</span></h1>
</div>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>Ηπατίτιδα Α</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Η ηπατίτιδα Α είναι μια οξεία αυτοπεριοριζόμενη νόσος που δεν μεταπίπτει σε χρονιότητα. Ο θάνατος από κεραυνοβόλο ηπατίτιδα είναι πολύ σπάνιος. Ο ιός της ηπατίτιδας Α (HAV) μεταδίδεται με την κοπρανοστοματική οδό, από άνθρωπο σε άνθρωπο ή από μολυσμένα τρόφιμα και νερό. Η Ελλάδα ανήκει στις χώρες χαμηλής ενδημικότητας για Ηπατίτιδα Α, καθώς η πρόληψη με εμβολιασμό του πληθυσμού και η βελτίωση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών οδήγησε σε μείωση των κρουσμάτων.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Εμβολιασμός: Το εμβόλιο της Ηπατίτιδας Α περιέχει τον αδρανοποιημένο ιό και γίνεται σε δύο δόσεις με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 6 μήνες. Το εμβολιαστικό πρόγραμμα στην Ελλάδα προτείνεται για όλα τα βρέφη άνω των 12 μηνών και για άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Οι ενδείξεις εμβολιασμού των ενηλίκων είναι:</span></p>
<ol style="text-align: justify;">
<li><span style="font-size: small;">Άτομα που ταξιδεύουν σε χώρες ενδημικές για Ηπατίτιδα Α</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Στενή επαφή με άτομα που βρίσκονταν σε ενδημικές χώρες εντός των τελευταίων 60 ημερών</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Συγγενείς ατόμων που νοσούν από ηπατίτιδα Α</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Προσωπικό εργαστηρίου που εκτίθεται σε HAV ή άτομα που εκτίθενται σε μολυσμένα κόπρανα ή λύματα</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Άτομα με διαταραχές πηκτικότητας ή χρόνια ηπατοπάθεια</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Χρήστες ενδοφλέβιων ψυχοτρόπων ουσιών και ομοφυλόφιλοι άνδρες</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Άτομα με HIV λοίμωξη</span></li>
</ol>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Τέσσερις περίπου εβδομάδες μετά και τη δεύτερη δόση του εμβολίου αποκτάται ανοσία με 100% εμφάνιση anti-HAV αντισωμάτων (&gt;20 mIU/mL). Η ανοσιακή απάντηση μετά τον εμβολιασμό είναι πολύ υψηλή, οπότε δεν συνίσταται έλεγχος του τίτλου αντισωμάτων.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Μετεκθεσιακή Προφύλαξη: Για άτομα που εκτέθηκαν στον ιό της Ηπατίτιδας Α και δεν έχουν εμβολιαστεί συστήνεται χορήγηση ειδικής ανοσοσφαιρίνης (δόση 0,02 ml/kg) και έναρξη του σχήματος εμβολιασμού ιδανικά εντός 72 ωρών.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Γενικά Μέτρα Προφύλαξης: Εκτός από τον εμβολιασμό, πολύ σημαντική είναι η τήρηση των κανόνων υγιεινής, όπως είναι το καλό πλύσιμο των χεριών μετά από επίσκεψη στην τουαλέτα ή πριν την επαφή με τρόφιμα, η χρήση γαντιών κατά τη φροντίδα της υγιεινής βρεφών και ατόμων με αναπηρία και κατά την επαφή με απορρίμματα και λύματα. Επίσης σημαντική είναι η χρήση γαντιών από τους επαγγελματίες που ασχολούνται με την παραγωγή τροφίμων. Τέλος, προστασία από την ηπατίτιδα Α επιτυγχάνεται με βρασμό του νερού και των τροφίμων σε θερμοκρασία &gt;85°C για 1 λεπτό, με κατανάλωση παστεριωμένων προϊόντων και με καθαρισμό των επιφανειών με τη χρήση οικιακής χλωρίνης. Όσον αφορά το πλύσιμο των χεριών, υπάρχουν οδηγίες για το σωστό πλύσιμο των χεριών σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης των Λοιμώξεων (CDC):</span></p>
<ol style="text-align: justify;">
<li><span style="font-size: small;">Βρέχουμε τα χέρια μας με νερό κι έπειτα χρησιμοποιούμε σαπούνι.</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Δημιουργούμε αφρό και τρίβουμε όλες τις επιφάνειες των χεριών χωρίς να ξεχνάμε τις περιοχές της ραχιαίας επιφάνειας των χεριών, ανάμεσα στα δάκτυλα και κάτω από τα νύχια.</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Συνεχίζουμε το πλύσιμο των χεριών για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Ξεπλένουμε τα χέρια μας με νερό και σκουπίζουμε με καθαρή πετσέτα ή τα στεγνώνουμε με αέρα.</span></li>
</ol>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει πρόσβαση σε βρύση και σαπούνι, συνίσταται η χρήση αντισηπτικών διαλυμάτων για τον καθαρισμό των χεριών.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>Ηπατίτιδα Β</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Η Ηπατίτιδα Β αποτελεί σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας, καθώς υπολογίζεται ότι παγκοσμίως έχουν μολυνθεί 2 δισεκατομμύρια άτομα ενώ οι χρόνιοι φορείς ανέρχονται στα 350 εκατομμύρια.7 Η Ελλάδα, σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, είναι μια χώρα ενδιάμεσης ενδημικότητας για ηπατίτιδα Β. Εκτιμάται ότι οι φορείς ηπατίτιδας Β ανέρχονται στους 300.000 και η επίπτωση, σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα, υπολογίζεται κάτω από 0,5 περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού.7 Ο ιός της ηπατίτιδας Β (HBV) μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή, μέσω του αίματος και των παραγώγων του και με κάθετη μετάδοση από τη μητέρα στο νεογνό κατά την περιγεννητική περίοδο.8 Η στρατηγική πρόληψης της Ηπατίτιδας Β σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ αφορά :</span></p>
<ul style="text-align: justify;">
<li><span style="font-size: small;">τον εμβολιασμό</span></li>
<li><span style="font-size: small;">την τήρηση των κανόνων υγιεινής και την ατομική χρήση οδοντόβουρτσας, ξυριστικών λεπίδων κλπ για την πρόληψη της αιματογενούς μετάδοσης</span></li>
<li><span style="font-size: small;">τη χρήση προφυλακτικού κατά τη σεξουαλική επαφή</span></li>
<li><span style="font-size: small;">την πρόληψη της περιγεννητικής μόλυνσης με τον έλεγχο όλων των εγκύων για ηπατίτιδα Β και τη λήψη κατάλληλων μέτρων για ενεργητική και παθητική ανοσοποίηση των νεογνών από μητέρες με θετικό αυστραλιανό αντιγόνο.</span></li>
</ul>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Εμβολιασμός: Ο εμβολιασμός για ηπατίτιδα Β γίνεται με ενδομυική χορήγηση και προσφέρει ανοσία ενάντια στον HBV (με τίτλο αντισωμάτων &gt;10 mIU/mL), η οποία διαρκεί για τουλάχιστον 10 έτη στο 60-80% των περιπτώσεων. Το σχήμα εμβολιασμού που προτείνεται είναι σε 3 δόσεις σε χρόνο 0, 1 και 6 μήνες, ενώ αναμνηστική δόση χορηγείται με τίτλο αντισωμάτων (anti-HBs) &lt;10 mIU/mL. Ο εμβολιασμός στη χώρα μας εφαρμόζεται μαζικά για βρέφη και παιδιά από το 1998. Ιδιαίτερες ενδείξεις εμβολιασμού όμως έχουν άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου :</span></p>
<ol style="text-align: justify;">
<li><span style="font-size: small;">Εργαζόμενοι σε νοσηλευτικά ιδρύματα</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Βοηθητικό προσωπικό σε τομείς υγείας σε άμεση επαφή με ασθενείς</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Προσωπικό και τρόφιμοι ιδρυμάτων για άτομα με νοητική υστέρηση</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Προσωπικό Κέντρων υποδοχής προσφύγων και μεταναστών, φυλακισμένοι και προσωπικό φυλακών σε στενή επαφή με άτομα υψηλού κινδύνου (π.χ. χρήστες ενδοφλεβίων εξαρτησιογόνων ουσιών)</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Νεογνά HBsAg (+) μητέρων (σε συνδυασμό με υπεράνοση γ-σφαιρίνη).</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Άτομα σε στενή επαφή (σεξουαλική ή ενδοοικογενειακή) με φορείς του ιού</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Ομοφυλόφιλοι, εκδιδόμενα άτομα, χρήστες ενδοφλεβίων ψυχοτρόπων ουσιών</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Άτομα με πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους ιδιαίτερα αν έχουν άλλο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Ασθενείς σε αιμοκάθαρση ή πολυμεταγγιζόμενοι ή ασθενείς που θα υποβληθούν σε επέμβαση που απαιτεί μεγάλο αριθμό μεταγγίσεων</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε μεταμόσχευση οργάνων ή ιστών.</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Χρόνιοι ηπατοπαθείς (εκτός ηπατίτιδας Β)</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Ταξιδιώτες σε χώρες υψηλής ενδημικότητας</span></li>
</ol>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Μετεκθεσιακή Προφύλαξη: Για άτομα που δεν έχουν ανοσία συνίσταται η παθητική ανοσοποίηση με ειδική ανοσοσφαιρίνη και έναρξη εμβολιασμού μετά από έκθεση στον HBV. Συγκεκριμένα, για βρέφη μητέρων με θετικό αυστραλιανό αντιγόνο, η πρόληψη της περιγεννητικής μετάδοσης γίνεται με τη χορήγηση της πρώτης δόσης του εμβολίου στο νεογνό αμέσως μετά τη γέννηση (χρονικό περιθώριο 24 ώρες). Επιπρόσθετα, χορηγείται 0.5 mL υπεράνοσης γ-σφαιρίνης σε λιγότερο από 48 ώρες μετά τη γέννηση. Ακολουθεί η συμπλήρωση του σχήματος εμβολιασμού στους 2 μήνες και στους 6-18 μήνες. Σε μη άνοσα άτομα που εκτέθηκαν στον HBV είτε μέσω μολυσμένου αίματος (π.χ. ατύχημα με βελόνα) είτε μέσω σεξουαλικής επαφής με πάσχοντα χωρίς προστασία χορηγείται υπεράνοση γ-σφαιρίνη και ξεκινά το σχήμα εμβολιασμού.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Γενικά μέτρα προφύλαξης: Η πρόληψη της μετάδοσης του HBV στηρίζεται επίσης σε γενικά μέτρα προφύλαξης, τα οποία είναι:</span></p>
<ol style="text-align: justify;">
<li><span style="font-size: small;">Τήρηση των κανόνων υγιεινής, όπως το σωστό πλύσιμο των χεριών, και αποφυγή κοινής χρήσης προσωπικών αντικειμένων (π.χ. οδοντόβουρτσες, ξυραφάκια, νυχοκόπτες)</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Εάν ένα άτομο επιθυμεί τατουάζ ή “body piercing”, θα πρέπει η επιλογή του επαγγελματία που θα το αναλάβει να γίνει με ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να εξασφαλιστεί η αποστείρωση βελόνων και εργαλείων και η λήψη των απαραίτητων μέτρων προστασίας (π.χ. χρήση γαντιών, πλύσιμο χεριών)</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Οι χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών δεν θα πρέπει να κάνουν κοινή χρήση των συρίγγων.</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Η σεξουαλική επαφή θα πρέπει να γίνεται με τη χρήση προφυλακτικού, η οποία μειώνει την πιθανότητα μετάδοσης Ηπατίτιδας Β και άλλων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Οι ομοφυλόφιλοι άνδρες θα πρέπει να εμβολιάζονται για Ηπατίτιδα Α και Β.</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης κατά την επαφή τους με ασθενείς αλλά και κατά τον χειρισμό βελόνων και αιχμηρών αντικειμένων. Απαραίτητη είναι η χρήση προστατευτικών μέσων κατά την επαφή με ασθενείς (π.χ. γάντια και μάσκα) και το σωστό πλύσιμο των χεριών. Επίσης ιδιαίτερη προσοχή απαιτούν οι χειρισμοί με βελόνες και αιχμηρά αντικείμενα κατά τη διάρκεια των ιατρικών πράξεων. Μετά τη χρήση τους δεν θα πρέπει να γίνεται προσπάθεια κάλυψης τους με το καπάκι ή θραύσης τους. Αντίθετα θα πρέπει να απορρίπτονται αμέσως και με προσοχή στους ειδικούς κάδους.</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Άτομα που πάσχουν από ηπατίτιδα Β δεν θα πρέπει να γίνονται αιμοδότες προς αποφυγή μετάδοσης του ιού.</span></li>
</ol>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>Ηπατίτιδα D</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Η νόσηση από ηπατίτιδα D προϋποθέτει νόσηση από ηπατίτιδα Β, οπότε η πρόληψη στηρίζεται στην αποφυγή λοίμωξης από HBV με τους τρόπους που προαναφέρθηκαν.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>Ηπατίτιδα C</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Η Ηπατίτιδα C οφείλεται στον ιό της Ηπατίτιδας C (HCV). Η χρόνια λοίμωξη μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση ήπατος και ηπατοκυτταρικό καρκίνο επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής και την επιβίωση των ασθενών αυτών. Στην Ελλάδα η συχνότητα της ηπατίτιδας C εκτιμάται στο 1,5-2%. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν υπάρχει παθητική ανοσοποίηση ή εμβόλιο αν και οι προσπάθειες του βρίσκονται σε εξέλιξη.13 Έτσι η πρόληψη για την ηπατίτιδα C στηρίζεται στα γενικά μέτρα προφύλαξης που είναι παρόμοια με τα αντίστοιχα για την ηπατίτιδα B.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Συνοπτικά, ως μέτρα πρόληψης της ηπατίτιδας C αναφέρονται η τήρηση των κανόνων υγιεινής και η αποφυγή κοινής χρήσης προσωπικών αντικειμένων πάνω στα οποία μπορεί να υπάρχει μολυσμένο αίμα. Προσοχή απαιτείται κατά τη διαδικασία δημιουργίας τατουάζ και “body piercing”, ενώ οι χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών δεν θα πρέπει να κάνουν κοινή χρήση των συρίγγων. Επίσης, πολύ σημαντικός είναι ο έλεγχος των αιμοδοτών για θετικά anti-HCV αντισώματα και ο αποκλεισμός των ατόμων με ηπατίτιδα C από την εθελοντική αιμοδοσία. Για τους επαγγελματίες υγείας ισχύουν ακριβώς τα μέτρα πρόληψης για την ηπατίτιδα Β.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Όσον αφορά τη σεξουαλική επαφή, η πρόληψη της ηπατίτιδας C απαιτεί τη χρήση προφυλακτικού για ομοφυλόφιλους άνδρες και ετεροφυλόφιλα άτομα χωρίς σταθερό σύντροφο. Σχετικά με τα ετεροφυλόφιλα μονογαμικά ζευγάρια, η πιθανότητα μετάδοσης HCV είναι πολύ μικρή. Σύμφωνα με τους Terrault και συν., η μέγιστη πιθανότητα μετάδοσης του HCV στο σύντροφο που δεν πάσχει είναι 0,07% ανά έτος.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>Ηπατίτιδα Ε</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Η Ηπατίτιδα Ε είναι πολύ σπάνια στη χώρα μας. Μεταδίδεται με την κοπρανοστοματική οδό και η πρόληψη της στηρίζεται στα μέτρα που προαναφέρθηκαν και για την Ηπατίτιδα Α. Συμπερασματικά, οι ιογενείς ηπατίτιδες αποτελούν ακόμα και σήμερα ένα παγκόσμιο πρόβλημα παρά τη βελτίωση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών των Δυτικών κοινωνιών. Η προσπάθειες για πρόληψη των νέων μολύνσεων θα πρέπει να ενταθούν και κύριο ρόλο θα πρέπει να επιτελεί η σωστή ενημέρωση των πολιτών.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Π. Τσελεκούνη, Ιατρός &amp; Χ. Τριάντος, Γαστρεντερολόγος, Π.Π.Γ.Ν ΠΑΤΡΩΝ</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Πηγή: Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας &amp; Διατροφής</span></p>

Σχετικά άρθρα